Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.01.2008, Blaðsíða 6

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í janúar 2008
Á loftinu Ieynist margur fróðleikurinn og Páll ratar
hikstalaust að bókum og blöðum sem teygja sig upp í
þaksperrrurnar.
er í fullu starfi sem forstöðumaður Byggðasafnsins.
Hann hefur hjálpað mér mikið. Hin eru einnig jákvæð
öll í þessu. Konan mín, Elínborg Guðmundsdóttir,
sem er ættuð úr Húnavatnssýslunni, lauk nýlega
við örnefnasafn Þorfinnsstaða í Vestur-Hópi. Annars
segist hún hafa orðið ofmetuð af ættfræðinni sem
slíkri meðan móðir mín var á lífi.
Ert þú ættaður héðan frá Litlu-Sandvík?
Já, já, í marga ættliði, síðan 1793. Þá kom hingað
Brynjólfur Björnsson vefari, kom hér með Halldóru
konu sinni, þau kynntust greinilega úti í Þorlákshöfn
þar sem hann var fósturbarn. Hann lifði nú ekki
lengi og hún giftist aftur og átti soninn Guðmund
sem hérna var myndarbóndi og náði í konu austan
úr Gaulverjabæjarhreppi. Sonur þeirra var Þorvarður
Guðmundsson sem var efalaust mikilmenni en hafði
sína vankanta, hann var drykkfelldur og einn af þeim
hreppstjórum sem áttu böm þegar þeim sýndist. Það
er myndarfólk sem af honum er komið og öllum hans
konum, giftum og ógiftum.
Af hvaða þekktum ættum ert þú?
Víkingslækjarætt. Ættimar hérna hafa hver sinn svip.
Það er sagt um menn sem komnir eru af henni, að þeir
fáist mikið við sagnfræði og ættfræði hverskonar.
Aftur á móti var sagt um Bergsætt að hún væri
fádæma söngvin og að margt afbragðsmanna í tónlist
væri af henni. Önnur ætt sem var mjög söngvin
var Bolholtsættin gamla og af henni eru Birtingar
og Reykjamenn á Skeiðum. Allir þekkja nú hinn
magnaða tónfrömuð Sigurð Agústsson í Birtingaholti
sem samdi þjóðsöng okkar Arnesinga.
En það er annað í þessu. Sigurður í Birtingaholti
átti líka að sækja inn í Thorarensensættina, vegna þess
að Móeiður móðir hans var dóttir Skúla Thorarensens
læknis á Móeiðarhvoli. Það voru ákaflega góðir
söngmenn, Skúli og Bjarni bróðir hans skáld og
amtmaður. Það eru til sannanir um það. Guðni sagði
líka að Bergsætt væri fræg fyrir lauslæti. Fremra-
Hálsættin var sögð ennþá lauslátari svo maður taki
bara eitt hliðardæmi.
Það væri gaman að spá í hvemig ættir eru. Stundum
eru miklar smíðaættir. Ég er hérna hinu megin við
túnið með Stóru-Sandvíkurmenn sem eru sex- til
sjömenningar við mig. Þar hefur smíðanáttúran verið
ríkjandi alveg frá því sá fyrsti úr ættinni kom hingað
1828. Sá var bæði kirkjusmiður og bátasmiður. Síðan
eru alltaf smiðir að stinga upp kollinum í þeirri ætt og
sumir harla góðir.
Hvernig nýtir þú þér ættfræðina í daglegu lífi?
Ættfræðin er eiginlega svona stoðgrein við sagnfræð-
ina. Það er enginn sem kemst nálægt héraðssög-
unni nema hafa einhverja innsýn í ættfræðina. Annars
hef ég nú heldur reynt að passa mig á ættfræðinni, en
hún er rnjög nauðsynleg og ég nýtti mér hana óspart
eftir að ég var kominn í félagsmálin. Ég vissi hvenær
var óhætt að skanrma mann í áheym hins þriðja. Þeir
mættu ekki vera svo skyldir að sá þriðji færi að taka
upp handskann fyrir þann sem atyrtur var.
Ég held að sumir vinir mínir hafi fallið í þessa
gryfju af þekkingarleysi. Eitt sinn skammaði einn
vinur minn mann á fundi en fundarstjórinn var ein-
mitt bróðir þess sem skammaður var. Ekki tók samt
fundarstjórinn orðið af formælandanum en lét hann
heyra það á eftir.
Hvað með heiðarleikann? A maður að vera trúr
fræðunum?
Þetta er vandmeðfarið því sumir ljúga sig eða reyna
að Ijúga sig inn í ættir. Þetta er víða í ættartölum.
Þar er sagt að þessi og þessi prestur sé reyndar faðir
þessa og þessa merkismanns og presturinn hafi verið
neyddur til þess að fá einhvern til að taka faðernið að
sér. Mér finnst þetta oft vera hreinasta lygi. Stundum
er það þannig að það eru líkindi með mönnum af
tveimur kynslóðum. Það þarf ekki annað en að menn
séu snoðlíkir. Stundum var sagt um Hriflu Jónas að
hann væri sonur Péturs Jónssonar prests, seinast á
Kálfafellsstað, en hafði verið prestur í sókninni sem
Hrifla var í. En málið er það að menn vilja stundum
ekki viðurkenna að mikilmenni geti verið út af
venjulegu fólki.
Þú sagðir mér áðan að þú nýttir tímann vel.
Hefurðu alltaf gert það?
Já, alveg þangað til upp á síðkastið, mér finnst ég
þurfa að sofa svolítið á daginn, halla mér klukkutíma
og klukkutíma, mér leiðist þetta, en svona verður
þetta bara með árunum. Nei, ég held ég hafi erft
þetta af móður rninni sem var ákaflega snjöll að
skipuleggja sinn tíma. A stóru heimili vann hún allt
fumlaust og þannig hef ég reynt að hafa þetta. Ég hef
reynt að vinna fyrir sjálfan mig á kvöldin.
http://www.ætt.is
6
aett@aett.is