Unga Ísland - 01.01.1941, Page 30

BRA UTRYÐJE'NDUR
LISTER
JOSEPS
Okkur er öllum illa við að veikjast
og flestum okkar er þannig farið, að
okkur þykir, fyrir, að þurfa að leggj-
ast í sjúkrahús. Sérstaklega höfum við
beig af uppskurðum og því um líku,
jafnvel þó að við vitum vel, að í sjúkra-
húsinu er allt fyrir okkur gert, sem
unnt er, svo að okkur megi batna sem
fyrst. Það er þó ekki í kot vísað, þar
sem nýtízku sjúkrahús eru, þar sem allt
er tárhreint, föndrað og fágað.
En fyrir svo sem 60 árum síðan, þá
var öldin önnur, sjúkrahúsin voru þá
óhrein, loftill, yfirfull dimm hreysi, ó-
boðleg heilbrigðu fólki, hvað þá heldur
sjúklingum eða svo finnst okkur nú. —
Allur aðbúnaður var eftir því. Hjúkr-
unarkonurnar voru gamlar geðstirðar
kerlingar, mestu sóðar og oft auk þess
fullar. Það var því alls ekkert undar-
legt, þó að veiku fólki væri illa við, að
leggjast í slík sjúkrahús, enda var bata-
vonin ekki mikil fyrir þá, sem þangað
fóru. Venjan var, að helmingur allra
þeirra sjúklinga, sem uppskurður var
gerður á, dóu úr blóðeitrun, en sá sjúk-
dómur orsakast af graftrarsýklum, sem
lifa og tímgast í óhreinindum, en af
þeim var nóg í þessum gömlu sjúkra-
húsum, sem voru sannkölluð pestar-
bæli.
Við skulum nú athuga hvernig blóð-
eitrun verður. Ef við stingum okkur á
ryðguðum nagla eða óhreinum hníf og
hirðum ekki um, að láta hreinsa sárið,
þá fáum við bólgu umhverfis það eftir
1—2 daga. Staðurinn verður heitur við-
komu, rauður og þrútinn, og við finn-
um til dunkandi verkjar í sárinu. En
hvers vegna? Jú, einmitt vegna þess, að
á ryðgaða naglanum eða óhreina hnífn-
um, eða kannske bara á okkar eigin hör-
undi voru graftrarsýklar, sem komust
inn í hörundið eða undir það gegnum
sárið. Þessir sýklar una bezt hag sín-
um, þar sem velgja er, raki og myrk-
ur og allt þetta má finna í ríkum mæli
í stungusárinu.
Líkami okkar verst vitanlega eftir
föngum, gegn svona óþægilegum og ill-
um gestum, enda er hann vel úr garði
gerður til þess og vopnið, sem hann not-
ar er það, sem við köllum bólga. Jafn-
skjótt og sýklar fara að gera einhvern
óskunda hvar í líkamanum sem er, er
með vessum og taugum send boð til
heila og mænu og þaðan er vörninni
stjórnað gegnum ósjálfráða taugakerf-
ið. Við skulum athuga bólguna dálítið
nánar, líklega höfum við öll einhvern
tíma fengið bólgusnert. Bólgan hefst
þannig, að blóðsókn eykst til staðarins,
smáæðarnar víkka út og bólgusvæðið
verður því rautt og heitt við aukna blóð-
sókn vætlar meira blóðvatn út í vefina,
en þetta veldur þrotanum. Þrotinn
þrístir á taugaendana og þess vegna
finnum við til sársauka. Auk þess
smjúga hvítu blóðkornin, sem berast að
í blóðinu út um æðarnar, til áverkastað-
arins og umlykja sýklana. Blóðvatnið
og hvítu blóðkornin verka lamandi og
UNGA ÍSLAND
24