Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2006, Page 93

Innlendur fjármálamarkaður
Talsverður órói hefur verið á alþjóðlegum fjármálamörkuðum að undanförnu og hafa
langtímavextir hækkað umtalsvert víða um heim. Innlendur fjármálamarkaður, sem í
auknum mæli hefur tengst hinum alþjóðlega, hefur ekki farið varhluta af þeirri þróun.
Tímabundið ójafnvægi í íslenskum þjóðarbúskap og ör vöxtur íslenskra fyrirtækja
erlendis undanfarin misseri hefur leitt til þess að erlendir greiningaraðilar hafa í auknum
mæli fjallað um efnahagslegan og fjármálalegan stöðugleika hér á landi. Sú umræða kom
róti á fjármálamarkaðinn og í kjölfarið lækkaði gengi krónunnar og verð hlutabréfa á
Kauphöll Islands.
í þann mund sem ókyrrðin brast á sýndu hagtölur að útlán bankanna jukust cnn hratt
þrátt fyrir stigvaxandi aðhald í peningastjórn Seðlabankans. I lok feþrúar 2006 voru
innlend útlán 1.816 milljarðar króna og erlend útlán 577 milljarðar króna. Frá febrúar
2005 höfðu heildarútlán bankanna aukist um 952 milljarða króna eða um 58% á árs-
grundvelli. Meginástæðan fyrir aukningunni er útrás bankanna en aðgengi þeirra að
ódýru lánsfjármagni erlendis hefur verið með eindæmum gott undanfarin misseri.
Útlán til heimila hafa aukist gríðarlega á síðustu árum. I ágúst 2004 námu útlán og
markaðsbréf til heimila um 202 milljörðum króna en í lok febrúar 2006 voru þau orðin 577
milljarðar. Aukningin er að mestu leyti útskýrð með kerfisbreytingu á húsnæðismarkaði
á tímabilinu en í ágúst 2004 hófu bankarnir sókn inn á íbúðalánamarkað og náðu til sín
stórum hluta markaðarins þegar almenningur endurfjármagnaði lán sín að stórum hluta
með því að færa viðskiptin frá íbúðalánasjóði til bankanna. Aukningin frá febrúar 2005
til febrúar 2006 er um 67%.
Útlánavöxtur til fyrirtækja hefur einnig verið með mesta móti. Útlán jukust um 382 millj-
arða króna milli ára fram í febrúar 2006 og eru nú um 1.202 milljarðar og er það tæplega
47% aukning frá árinu á undan.
Hins vegar hefur samdráttur átt sér stað í útlánum til hins opinbera. Ríkissjóður hefur
markvisst greitt niður skuldir og frá febrúar 2005 til febrúar 2006 drógust útlán til
ríkissjóðs saman um 13,8% á ársgrundvelli. A sama tímabili árið áður drógust skuldir
saman um 24,3%. Bæjar- og sveitarfélög hafa einnig greitt niður skuldir en skuldir þeirra
drógust saman um 10,7% frá febrúar 2005 til febrúar 2006.
Útlán til erlendra aðila hafa að sama skapi aukist hratt síðustu ár. Útlán og
markaðsskuldabréf til erlendra aðila voru 638 milljarða króna virði í febrúar 2006 en voru
einungis um 251 milljarður á sama tíma 2005. Sem fyrr endurspeglar þessi þróun útrás
íslensku bankanna síðustu misseri.
Bankarnir hafa fjármagnað útlánaaukningu að
mestu leyti með lánsfjármagni og í auknum mæli
með erlendu lánsfjármagni. Stærstur hluti fjármögn-
unar bankanna fer nú fram erlendis. Það endur-
speglar að hluta síaukin umsvif íslenskra banka
erlendis á undanförnum árum. Aukning erlendra
skulda innlánsstofnana var um 113% frá febrúar á
síðasta ári til febrúar 2006 en aukning erlendra eigna
var á móti 160%.
Skuldabréfamarkaðurinn hefur einnig verið líflegur.
Arið 2005 var velta 1.322 milljarðar króna sem er
12% minni velta en árið 2004. Éngu að síður er um
að ræða næstmestu veltu frá upphafi.
9 1
Tæknianná