Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2006, Qupperneq 255

stíflugerðin hefur steinsteypta þéttikápu vatnsmegin. Dæmigerð þversnið stíflugerðanna
þriggja má sjá á mynd 3.
Til þess að greina stöðugleika stíflnanna við jarðskjálftaálag er notast við almennu
sneiðaaðferðina, og niðurstöður þeirrar greiningar notaðar til þess að ákvarða hver
hliðarhalli þversniðanna má mestur vera. Þá er einingaaðferðinni beitt til þess að gera
hreyfifræðilega greiningu á þversniðunum, með það að markmiði að ákvarða varanlegar
formbreytingar og ysjunarhættu í kjarnaefni.
Þessi grein byggir á meistaraverkefni Atla Gunnars
Arnórssonar við umhverfis- og byggingarverk-
fræðiskor Háskóla Islands. Ritgerðina má nálgast á vef-
slóðinni http://www.verk.hi.is/page/msublst.
Jarðskjálftaálag
Líkt og fyrr segir er meginhluti Neðri Þjórsár innan
virka jarðskjálftabeltisins á Suðurlandi. Á fyrir-
huguðum virkjanasvæðum má því gera ráð fyrir
jarðskjálftum af stærð M = 6-7 nokkrum sinnum á
hverri öld, en síðasta stóra skjálftahrinan varð í júní
árið 2000 [11,12]. Yfirborðshröðun í skjálftum á
svæðinu getur orðið mikil. í jarðskjálftanum 17. júní
árið 2000 mældist hún mest 0,64g á klöpp í Kaldár-
holti í Holta- og Landsveit, en sá skjálfti hafði vægis-
stærð Mw = 6,6. f seinni stóra skjálftanum það ár,
þann 21. júní, mældist hröðunin mest 0,71g á stífum
jarðvegi á Sólheimum í Grímsnesi og 0,84g á vestari
brúarstöpli gömlu Þjórsárbrúarinnar, en hann
stendur á Þjórsárhrauninu sem liggur á lausum
setlögum. Lægri hröðun mældist á austari brúar-
stöplinum, en hann stendur á grunnbergi úr
Hreppamynduninni. Þessi munur er talinn stafa af
þeim mögnunaráhrifum sem lagskipting berg-
grunnsins vestan ár veldur [5]. Vægisstærð skjálft-
ans var Mw = 6,5. Staðsehringu fyrirhugaðra virkj-
ana ásamt upptökum Suðurlandsskjálftanna árið
2000 má sjá á mynd 4.
Við framkvæmdir sem þessar er gjarnan gerð sér-
stök líkindafræðileg greining á jarðskjálftavá, þar
sem upplýsingar um fyrri skjálfta og eðli sprungu-
hreyfinga eru notaðar til þess að ákvarða jarð-
skjálftaálag á framkvæmdasvæðunum. Slík greining
er ekki gerð hér, heldur stuðst við Eurocode 8 (EC8),
ásamt íslenskum þjóðarskjöium með staðlinum, til
þess að ákvarða það jarðskjálftaálag sem búast má
við. Samkvæmt hröðunarkorti úr þjóðarskjölunum
[16], er grunngildi hröðunar á svæðinu a„R = 0,4g
m.v. T = 475 ára meðalendurkomutíma. Jarogrunns-
aðstæður á virkjanasvæðunum falla ekki að jarð-
vegsflokkum EC8, en hröðunarmælingar hafa sýnt
að jarðvegstuðull með gildið S = 1,5 er hæfilegur [5].
Svörunarróf skv. EC8 fyrir virkjanasvæðin í neðri
hluta Þjórsár er sýnt á mynd 5.
’ ' *,M--—

'' ; .
J-lvammsvit£jun
rkji
Mynd 4. Fyrirhugaðir virkjanastaðir í neðri hluta Þjórsár ásamt upp-
tökum Suðulandsskjálftanna árið 2000, merkt með svörtum punkt-
um. Þekktar sprungur á svæðinu er merktar með rauðum strikum.
Byggt á [2].
~ 2.5
ro
= 2
3
■o
2 1.5
MeÖaltal svörunarrófa
IV
EC8 svörunarróf ^
0.6 0.8 1 1.2
Sveiflutfmi, r[s]
Mynd 5. Svörunarróf fyrir virkjanasvæðin í neðri hluta Þjórsár skv.
EC8, ásamt meðaltali svörunarrófa þriggja kvarðaðra tlmaraða, sem
notaðar eru við hreyfifræðilega greiningu stíflnanna. Rófin miðast
við § = 5% deyfihlutfall.
V 17.06.00. Hella, þverstefna
.06.00, Hella, þverstefna a)
18 20
" 17 rtc rtn
17.06.00, Flagbjamarholt, langstefna b)
16 18 20
5
-5 21.06.00, ÞJörsárbrú, þverstefna c)
10 12 14 16 18 Timi, t [■) 0
Mynd 6. Mældar timaraðir notaðar við hreyfifræðilega greiningu á
stífluþversniðunum. Raðirnar hafa verið kvarðaðar til að uppfylla skil-
yrði EC8. a) Hella, 17.jún( 2000, þverátt. b) Flagbjarnarholt, 17. júní
2000, langátt. c) Þjórsárbrú, vesturstöpull, 20. júnl 2000, þverátt.