Neytendablaðið - 01.10.2001, Blaðsíða 18

Gæðakönnun
Anganin á skrifstofu Neyt-
endasamtakanna þennan sept-
emberdag var líkust og í físk-
vinnslu. Harðfisklyktin lá yfír
öllu. Starfsfólkið hafði íyrr um
daginn klippt niður harðfísk
frá ijölmörgum framleiðend-
um og seljendum, á Ijórða tug
talsins, og sett í bakka fyrir
þessa matvælasérfræðinga og
sælkera. Framundan var harð-
físksmökkun.
Tilefnið
Aðdragandinn að þessari harð-
físksmökkun var sá að í sumar
barst Neytendasamtökunum
bréf að vestan þar sem kvartað
var undan því að verið væri að
selja svikna vöru í Reykjavík.
Svo vitnað sé beint í bréfið:
„Harðfiskframleiðendur á
Vestíjörðum hafa orðið varir
við að verið er að selja misgóð-
an harðfisk sem vestfirskan
úrvalsharðfísk. Auðvitað eru
sómakærir framleiðendur um
allt land sem selja vandaða
vöru en hún verður ekki vest-
firsk nema hún sé framleidd á
Vestfjörðum. Verra er þegar
verið er að selja lélegan harð-
fisk sem vestfirska gæðavöru.
Þetta er sérlega hvimleitt þeg-
ar ljóst er að vestfirskt hand-
bragð og sjávarloft hefur
aldrei sett mark sitt á vör-
una.“
Nú átti sem sagt að skera úr
um það hvort harðfiskur seld-
ur í Reykjavík væri annars
flokks vara í samanburði við
harðfisk sem fenginn var beint
að vestan.
Tilhögunin
Neytendasamtökin sendu fólk
út af örkinni til að kaupa harð-
físk, bæði ýsu og steinbít, frá
fjölmörgum framleiðendum
og á mismunandi sölustöðum.
I Kolaportinu voru fjölmörg
sýni keypt en einnig í versl-
unum á höfuðborgarsvæðinu.
Þá var maður á ísafirði feng-
inn til að kaupa harðfisk hjá
harðfiskframleiðendum fyrir
vestan, og er sá fiskur merkt-
ur að vestan í smökkunartöfl-
unum. Að lokum var svo
fenginn sérvalinn fiskur frá
þróunarsetri Hafrannsóknar-
stofnunarinnar á Vestfjörðum.
Smökkunin fór þannig
fram að fyrst voru smökkuð 17
sýni af harðfiski úr ýsu og síð-
an 16 sýni af steinbít. Sýnin
voru í bökkum sem voru
merkt tölustöfum frá einum
og upp úr og vissu smakkarar
ekki hver framleiddi né hvað-
an sýnin voru fengin. Smakk-
aramir gáfu síðan einkunn frá
einum og upp í fimm.
Ýsa varþað heillin
Leiðbeiningar fýlgdu með til
smakkaranna. Þegar ýsan var
smökkuð þurfti að hafa eftir-
farandi í huga: Hvað útlit
ýsunnar varðaði átti hún að
vera hvít. Hráefnið átti að hafa
verið ferskt þannig að ekki
væri skemmdarbragð af harð-
fiskinum. Ekki mátti heldur
vera geymslubragð af honum
(frystibragð, pappabragð).
Hann átti að vera aðeins saltur,
ekki of saltur, þannig að
ferskleikabragðið af nýjum
góðum físki næði í gegn. Fisk-
urinn mátti ekki heldur vera
of bragðlaus.
Þegar litið er á niðurstöðu
smökkunarinnar kemur í ljós
að aðeins einu sinni voru
smakkararnir sammála, en
það var í sýni nr. 2 frá Búa í
Reykjavík sem keypt var í
Kolaportinu. Allir gáfu því
sýni botneinkunn og athuga-
semdimar með því voru að
fískurinn væri gulur,
bragðvondur, hræðilegur,
óhæfur til neyslu, ljótur og að
það ætti að lögsækja framleið-
andann. Einn gaf þessu sýni
reyndar 0 en þar sem 0 var
ekki á skalanum var það
hækkað í 1 og annar sagði að 0
væri réttari einkunnagjöf.
Fiskurinn sem keyptur var
fyrir vestan kemur mjög vel
út úr smökkuninni. Hæsta
meðaleinkunnin var 3,8 en tvö
sýnishom náðu þeirri ein-
kunn. Það var annars vegar
sérvalinn fískur frá þróunar-
setri Hafró fyrir vestan og
fískur frá EG á Flateyri sem
keyptur var fyrir vestan. EG á
Flateyri átti einnig físk sem
keyptur var í Kolaportinu og
kom hann vel út, með 3,4 í
meðaleinkunn.
Einungis einn smakkar-
anna gaf hæstu einkunn, 5, og
það í þrígang. Fyrir físk frá
Oskari Friðbjarnarsyni í
Hnífsdal, sem keyptur var í
Kolaportinu, físk frá EG á
Flateyri, einnig úr Kolaport-
inu, og físk frá sama framleið-
anda sem keyptur var fyrir
vestan.
Smakkararnir töldu ekki að
það hefði áhrif á einkunna-
gjöfína að sumir væru meira
fyrir steinbít en ýsu. Fram
kom að einungis einn smakk-
aranna kaus ýsuna fram yfir
steinbítinn. Þegar sérfræðing-
amir voru spurðir þegar leið á
smökkunina hvort þetta væri
ekki allt farið að renna saman í
eitt bragð í munninum á þeim
voru þeir alls ekki á því og
Úlfar hélt nú að þetta væri í
góðu lagi, hann hefði einu
18
NEYTENDABLAÐIÐ - október 2001