Neytendablaðið - 01.10.2003, Page 13

á markaðnum og hefur verð á brauði
hækkað mjög síðan, að sögn Stefáns
Ragnars.
Árið 2003 er svo komið að Baugur ræður
yfir helmingi markaðarins, Kaupás (Nóa-
tún, 11-11, Krónan, Kjarval) 22 prósent,
Samkaup (Samkaup, Sparkaup, Nettó,
Kaskó, Úrval) 16 prósent, Fjarðarkaup
4 prósent en aðrir samanlagt 7 prósent.
Þrír aðilar ráða því yfir um 90 prósentum
markaðarins.
Þegar litið er á innkaup matvöruverslana
kemur í Ijós að tvö birgðahús, Aðföng og
Búr, kaupa inn 80-90 prósent allrar dag-
vöru í landinu. Aðföng eru sem kunnugt
er í eigu Baugs en Búr er í eigu Kaupáss,
Samkaupa, Esso og fleiri aðila.
Ægivald Baugs
Miklar hækkanir urðu á verði matvöru
á árunum 1998-2002 og Stefán Ragnar
telur að markaðsráðandi staða Baugs eigi
stóran þátt í því. Stefán Ragnar lýsir stöð-
unni á markaðnum með þessum hætti:
„Hugsanlega mætti segja að Baugur hf.
hafi tekið við starfi Verðlagsstofnunar
sem var, og stjórni nú verði matvöru
í landinu allt frá lágvöruverðsverslun-
um til þjónustuverslana. Aðrir aðilar á
Skýrsla um Dalsmynni
í síðasta tölublaði Neytendablaðsins var
að finna greinina „Gæludýraframleiðsla í
búrum eða hundarækt í atvinnuskyni?"
og fjallaði hún um umdeilt „búraeldi" í
hundarækt. í greininni kom m.a. fram
að til væri skýrsla frá Magnúsi H. Guð-
jónssyni, forstöðumanni heilbrigðiseft-
irlits Suðurnesja, vegna skoðunarferðar
í hundabúið í Dalsmynni, en að ekki
hefði tekist að fá aðgang að henni áður
en blaðið fór í prentun. Nú er afrit af
skýrslunni komið í hendur Neytendasam-
takanna og hér á eftir verða rakin megin-
atriði hennar.
I skoðunarferðinni var litið á 3 skála með
hundabúrum og svokallað gotherbergi
en ætlunin var að leggja faglegt mat á að-
búnað og ástand hundanna. Fram kemur
í skýrslunni að heilsufar hundanna hafi
virst ágætt en gerðar voru eftirfarandi at-
hugasemdir við aðbúnaðinn:
markaðnum miða þar af leiðandi verð
við verslanir Baugs hf. og gæta sín á
því að verðleggja sig ekki þannig að ris-
inn ókyrrist. Kaupmenn hafa orðað það
svo að verðleggi þeir sig fyrir ofan Baug
hf., þá refsi neytendur þeim þar sem
mest vitund sé eðlilega um þeirra verð.
Verðleggi þeir sig hinsvegar fyrir neðan
Baug hf., þá refsar Baugur hf. þeim með
undirboðum samstundis. Ógnin af sterkri
samningsstöðu Baugs hf. við heildsala og
framleiðendur gerir þeim takmarkalítið
svigrúm til lækkana."
Stefán Ragnar rekur síðan þróun verð-
lags á einstökum vöruflokkum á mat- og
drykkjarvörumarkaði og greinir ástæður
hennar. Að því búnu greinir hann frá nið-
urstöðum samanburðar sem hann hefur
gert á markaðnum hér á landi og mat- og
drykkjarvörumarkaði í nokkrum löndum
Evrópu; Noregi, Danmörku, Svíþjóð,
Finnlandi, Bretlandi, Þýskalandi, Hol-
landi og Ítalíu.
Mikil samkeppni á Noröurlöndum
Þegar litið er til annarra Norðurlanda
blasir allt önnur mynd við, að sögn Stef-
áns Ragnars. Matvörukeðjur þar standa í
mikilli samkeppni og hafa gert í mörg ár.
• Of þröngt um hundana.
• Engar mottur í leguplássum hundanna.
• Talsverð óþrif í búrunum.
• Loftræsting ófullnægjandi.
• Engin útiaðstaða til staðar.
• Gotherbergi algerlega óviðunandi og
jaðrar við illa meðferð á dýrum. Yfir
völd verða strax að grípa í taumana.
Heildarniðurstaða skýrslunnar var sú
að aðstaðan í Dalsmynni væri ófull-
Skýr samkeppnislög koma í veg fyrir ójaf-
na samkeppni. Samkvæmt samanburði
Stefáns Ragnars hefur verð á mat- og
drykkjarvöru í þessum löndum yfirleitt
fylgt vísitölu neysluverðs, ólíkt því sem
hefur átt sér stað á íslandi síðan 1999.
Stefán Ragnar ítrekar þá skoðun sína
að þessa þróun megi rekja til stofnunar
Baugs og yfirburðastöðu fyrirtækisins á
markaðnum. Ennfremur bendir hann á
gríðarlega sterka stöðu nokkurra helstu
heildsala hér á landi.
ísland sker sig einnig úr þegar verðþróun
hér á landi er borin er saman við verðþró-
un íhinum samanburðarlöndunum, Bret-
landi, Hollandi, Ítalíu og Þýskalandi. Eftir
1999 hækkar verð á íslandi mun hraðar
en í hinum löndunum. Einna helst er að
líkja megi þróuninni í Hollandi við þá
íslensku enda er samkeppni á hollenska
markaðnum takmörkuð. Verðlagið er
lægst í Þýskalandi og Bretlandi og verð-
lagsþróun hægust enda er samkeppni
þar hörð og markaðshlutdeild dreifðari
en annars staðar.
Eftir Garðar H. Guðjónsson
nægjandi. Sérstaklega þótti ámælisvert
hversu margir hundar voru á búinu
miðað við aðstöðuna og var talið að því
færi fjarri að á hundabúinu væri hægt að
sinna þörf hundanna fyrir samskipti og fé-
lagsskap manna. í lok skýrslunnar sagði
að þrátt fyrir heildarniðurstöðuna væri
ekki þar með sagt að fólkið á Dalsmynni
væri ekki gott við hundana - þeir væru
einfaldlega allt of margir.
NEYTENDABLAÐIB 3. TBL. 2003 13