Neytendablaðið - 01.12.2005, Blaðsíða 11

skipta sér af þvi hvað fólk borðar. Þá sé
mataræði einstaklingsbundið og einsleitar
ráðleggingar um mataræði eigi ekki við
alla. Nestle svarar því til að ábyrgð neyt-
enda sé mikil en hins vegar taka þeir
ákvarðanir í markaðsumhverfi þar sem
matvælaframleiðendur eyða svimandi
háum upphæðum til þess að hafa áhrif á
það hvernig almenningur borðar. Það hvað
miklum peningum er varið í auglýsingar fer
ekki fram hjá neinum. Hins vegar sjá fæstir
þau sambönd sem matvælaframleiöendur
hafa við þingmenn, opinberar stofnanir,
háskóla og samtök ýmiss konar. Nestle spyr
því hvort það sé ekki fullmikil einföldun að
tala um að mataræði sé spurning um pers-
ónulegt frelsi á sama tíma og ítök og áhrif
matvælaframleiðenda eru jafn mikil og raun
ber vitni.
Matvælaframleiðendur ekki
gagnrýndir
Nestle bendir á að matvælaframleiðendur
rétt eins og fyrirtæki sem selja sígarettur,
lyf eða aðrar neysluvörur, setji hagsmuni
hluthafa ofar hagsmunum neytenda.
Markmiðið sé auðvitað fyrst og fremst
að selja meira og auka hagnaö. Að því
leyti skera matvælaframleiðendur sig ekki
úr. Hins vegar eru aðferðir tóbaks- og
lyfjaframleiðenda gagnrýndar mun meir
en aðferðir matvælaiðnaðarins og það sé
óeðlilegt í Ijósi þess hversu mikilvægur
málaflokkurinn er.
Breytt áhersla
Ef breyta á mataræði fólks til hins betra þarf
fyrst og fremst að fræða fólk betur og auka
„næringarlæsi" almennings. Það þarf að
brýna fyrirfólki að borða minna, jafnvel þótt
slíkt sé óvinsælt hjá matvælaframleiðendum.
Þá hafa framleiðendur í auknum mæli beint
sjónum sínum að börnum með tilheyr-
andi markaðssetningu og er þá aukaatriði
hvort um sé að ræða mat sem börn ættu
yfirhöfuð að borða. Nestle telur einnig að
banna eigi ruslfæðisauglýsingar í barna-
tíma sjónvarps og í skólum og að skóla-
mötuneyti eigi að bjóða upp á mat sem
uppfyllir manneldismarkmið. Þá á að
banna villandi heilsufullyrðingar og gera
matvælaframleiðendum skylt að gefa
alltaf upp upplýsingar um næringarinni-
hald á matvælum. Miðað við lýsingu Nestle
á ástandinu og þeim miklu áhrifum sem
matvælaframleiðendur hafa í Bandaríkj-
unum er þó ekki ástæða til bjartsýni.
BP
Nýlega var samþykkt löggjöf í Kaliforníu-
fylki sem bannar gos og ruslfæði í skólum.
Hugmyndir og lagafrumvörp þessa efnis
hafa áður komiö fram en ekki náð fram
að ganga. Skólarnir hafa fjárhagslegan
ávinning af samvinnu við matvæla- eða
gosdrykkjaframleiðendur en fyrirtækin
styrkja skólana gegn því að fá aðgang að
mikilvægum markaði, þ.e.a.s. börnum.
Matvælapframítinn
ruglingslegur fyrir börn
Fram til 1991 haföi verið stuðst við
the „basic four" eða fjóra helstu
fæðuflokkana (mjólkurvörur, korn-
meti, fisk og kjöt) án þess að gert væri
upp á milli þeirra. Næringarfræðingar
á vegum USDA (U.S. Department of
Agriculture) unnu hins vegar að skýrari
ráðleggingum í formi fæðupíramíta
sem myndi senda skýrari skilaboð til
almennings. Vegna harðra mótmæla
frá kjöt- og mjólkurframleiðendum var
hætt við að gefa út ráðleggingar í formi
fæðupíramíta árið 1991. Þessi uppstilling
fæðuhópa eftir mikilvægi hugnaðist ekki
mjólkur- og kjötframleiðendum sem
mótmæltu ákaft.
Þegar hætt var við útgáfu fæðu-
píramítans gaf matvælaráðherrann þá
skýringu að fæðupíramítinn væri rugl-
ingslegur fyrir börn. Þessi útskýring
þótti í hæsta máta ótrúverðug þar sem
manneldisráðleggingar hafa aldrei verið
hugsaðar fyrir börn. Málið vakti mikla
athygli og beindi athyglinni að því
tvöfalda hlutverki sem USDA hefur. En
ráðuneytið er m.a. landbúnaðarráðuneyti
og hefur hagsmuni bænda og
framleiðanda að leiðarljósi auk þess að
eiga að gefa út ráðleggingar til almenn-
ings um hollt mataræði. Þetta tvennt fer
ekki alltaf saman.
Eftir miklar rannsóknir á því hvaða
form (píramíti, fæðuhringur, skál) kæmi
skilaboðunum best á framfæri kom í Ijós
að píramítinn hafði vinninginn. Hann var
því formlega kynntur aftur til sögunnar
1992.
11 NEYTENDABLAÐIÐ 4. TBL. 2005