Bændablaðið - 18.01.2000, Side 6

6
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 18.janúar 2000
Ný tœkni í kynbótum
eða nýjar tiættur?
framhald af bls. 5
frá plöntunum í jarðveg t.d. með
frjókomum og valdið dauða þessara
dýra og þannig hægt á næring-
arefnahringrásinni og þannig
minnkað frjósemi jarðvegsins.
Einnig hefur verið bent á, að fyrr
eða síðar koma upp stofnar af
sníkjudýrum sem em ónæm fyrir
þessum efnum og þannig heldur
kapphlaupið við sníkjudýrin áfram.
Þegar stór hluti ræktaðra
afbrigða soyjabauna og fleiri
komtegunda er orðinn ónæmur fyrir
plöntuvamarlyfinu roundup
(roundup ready, eða RR-afbrigði)
geta bændur verið að skjóta sig í
fótinn. Er möguleiki á að þessi gen
geti borist í illgresi eða getur
illgresið einnig orðið ónæmt fyrir
þessu lyfi og þannig orðið erfiðara í
meðhöndlun. Einnig hefur verið
bent á að með þessu móti getur
verið erfiðara að losna við við-
komandi nytjaplöntu t.d. ef bóndinn
ætlar hefja ræktun einhverrar
annarrar tegundar á akrinum.
Hormón era gefin dýram til að
auka framleiðslu og fóðumýtingu
þeirra. Best er þekkt hormónagjöf
nautgripa. í kjötframleiðslu er með
þessu móti fenginn fram örari og
meiri vöðvavöxtur, en dýrinu er
eðlilegt. Algengast er að þessi
hormón era gefin geldingum til að
vega upp neikvæð áhrif
geldingarinnar. Það er því ekki
óeðlilegt að spurt sé um heilsufar og
líðan þessara dýra samanborið við
ómeðhöndluð dýr. Afleiðingar
hormónameðferðar kemur betur
fram hjá mjólkurkúm. Þar era
mjólkurhormón notuð til að auka
framleiðsluna þegar hún er farin að
minnka 2-3 mánuðum eftir burð.
Þannig er unnt að auka framleiðslu
hvers grips um u.þ.b. 20%. Þama er
verið að auka framleiðsluálag
gripanna sem leiðir til aukinnar tíðni
ýmissa sjúkdóma eins og júgur-
bólgu og súrdoða og aukins lyfja-
kostnaðar.
Að lokum
Hér hefur verið gerð grein fyrir
gagnrýni á erfðabreytingar. Þó hefur
ekki verið getið um þátt stór-
fyrirtækjanna sem framleiða sáð-
kom, lyf og fleira. Þessi fyrirtæki
velta háum fjárhæðum í rekstri
sínum. Aður hefur verið minnst á
styrki þeirra til rannsókna. Það
vekur tortiyggni neytenda, að sama
fyrirtæki og græðir mikið á
framleiðslu á roundup ónæmum
afbrigðum, skuli líka framleiða allt
það roundup sem þarf og jafnframt
styrkja flestar þær rannsóknir sem
gerðar era á þessum ræktunar-
afbrigðum og áhrifum roundups á
náttúrana. Sömuleiðis framleiðir
sama fyrirtæki hormóna fyrir naut-
gripi, auk þess þau lyf sem notuð
era við júgurbólgu, súrdoða o. fl. og
til viðbótar styrkir tilheyrandi
rannsóknir. Það er því vaxandi
áhyggjuefni í hinu alþjóðlega
vísindasamfélagi að þessi
risafyrirtæki, sem flest era
bandarísk skuli halda virtum
vísindastofnunum í ljárhagslegri
gíslingu og panta þaðan tilrauna-
niðurstöður.
Vísindamaður einn í Skotlandi,
sem hafði rannsakað erfðabreyttar
kartöflur og fundið úr neikvæð áhrif
á rottur, kvað upp úr í breskum
sjónvarpsþætti að mannkynið væri
orðið að tilraunadýram fyrir þessi
risafyrirtæki. Honum var um-
svifalaust sagt upp. Á sama tíma var
stofnunin sem hann vann hjá að taka
við 400 þús. punda (40 millj. ísl.)
styrk frá einu þessara fyrirtækja.
Mál þessa vísindamanns hristi
veralega upp í vísindasamfélaginu.
Höfundur var síðast liðinn
vetur í námsleyfi við háskólann í
Guelph í Kanada og kynntistþar
þeim vindum sem blása um þessar
tœkninýjungar.
Bændasamtaka Islands
Erna Bjarna-
dóttir, for-
stöðumaður
félagssviðs.
Eins og fram kemur á forsíðu blaðsins
hefur starfsemi Bændasamtaka íslands
verið skipt í fímm svið. Hér á eftir verður
gerð grein fyrir sviðunum og verkefnum
þeirra.
Félagssvið
Félagssvið verður vett-
vangur víðtækra hagsmuna og
sjónarmiða innan landbún-
aðarins og hefur það hlutverk
að standa vörð um rekstrarskil-
yrði og ímynd landbúnaðarins.
Félagssvið annast samninga-
gerð við opinbera aðila vegna
landbúnaðar og framkvæmd á
þeim, eftir því sem um semst
milli aðila. Jafnframt starf-
rækir félagssvið hagdeild sem
annast hvers konar upp-
lýsingaöflun um starfsemi og
hag landbúnaðar í þeim til-
gangi að styðja hagsmunabaráttu bænda.
Félagssvið mun leita markvisst til annarra
eininga í félagsstarfsemi bænda, s. s. búnaðar-
sambanda og búgreinasambanda um frekari
þróun starfseminnar með það að markmiði að
samstarf þessara aðila verði sem skilvirkast og
þjóni sem best hagsmunum bænda á hverjum
tíma. Stefnt verður markvisst að því að ná til
nýrra aðila í landbúnaði, rækta samband við
einstaka bændur og búgreinar og skerpa
þannig stöðu BI sem samnefnara land-
búnaðarins.
Innan félagssviðs verður lögð áhersla á
virka þátttöku í opinberri umræðu um land-
búnað þar sem haft verður framkvæði að já-
kvæðri kynningu og umfjöllun á málefnum
landbúnaðarins. Félagssvið mun jafnframt
vera í tengslum við ýmsar stofnanir sem
tengjast landbúnaði og leita eftir samvinnu við
þær - landbúnaðinum til stuðnings.
Gunnar Guð-
mundsson,
forstöðu-
maður ráð-
gjafarsviðs.
Ráðgjafarsvið
Ráðgjafarsvið hefur það
meginhlutverk að bæta sam-
keppnishæfni íslensks land-
búnaðar og hafa framkvæði í að
efla fagþekkingu og fæmi
bænda á flestum sviðum bú-
rekstrar. Til þess verður boðið
upp á fjölbreytta fagþjónustu
varðandi búrekstur eftir því
sem þörf er á. Íþví sambandi
leggur ráðgjafasvið megin-
áherslu á að efla og treysta
samstarf við búnaðarsambönd-
in/leiðbeiningamiðstöðvar.
Til að ná þeim markmiðum
mun ráðgjafarsvið byggja á
þeirri sérþekkingu sem er fyrir hendi innan BÍ
og efla hana. Jafnframt verður leitað til utan-
aðkomandi samstarfsaðila eftir því sem það er
hagkvæmt og í þeim tilgangi að sinna sem best
þörfum bænda.
Ráðgjafasvið mun kappkosta að haga
þjónustu sinni í takt við breyttar þarfir og nýja
möguleika í landbúnaði.
Ráðgjafarsvið mun hafa frumkvæði í að
tengjast aðgerðum opinberra aðila m.a. í
umhverfis og gæðamálum, og jafnframt leita
eftir sóknarfærum og samstarfi við aðra aðila
um sérstök verkefni sem miða að auknum
árangri í rekstri og framleiðslu.
Auk ofangreindra megin
starfssviða munu BI starfrœkja
nauðsynlegar þjónustudeildir
til þess að tryggja betur árang-
ur af starfsemi sinni.
Utgáfu- og kynningardeild
Utgáfu og kynningardeild Áskell Þóris-
hefur það fjölþætta hlutverk að son> f°r~
annast miðlun hvers konar stöðumaður
upplýsinga og fræðslu, sem útgáfu- og
eflir fagþekkingu bænda og kynningar-
rekstrarhæfni og styrkir stétt- deildar.
arvitund þeirra og samstöðu,
Jón Baldur
Lorange, for-
stöðumaður
Tölvudeildar.
jafnframt því sem skilningur almennings á
íslenskum landbúnaði og gildi hans fyrir
þjóðarbúið verði aukinn. í þessu skyni munu
BÍ annast útgáfu á margskonar faglegu
upplýsingaefni fyrir bændur, en jafnframt
stunda öfluga kynningar- og útgáfustarfsemi
til að kynna málefni landbúnaðar.
Tölvudeild
Tölvudeild BI rekur og
viðheldur tölvu-, upplýsinga-,
skýrsluhaldskerfi og gagna-
grunnum BI. Tölvudeildin skal
leitast við að tölvu- og sam-
skiptatækni sé ætíð nýtt til
hagræðis og til að halda uppi
úrvals þjónustu við starfsfólk
og félagsmenn BÍ. Tölvudeild
BI annast jafnframt þjónustu
og ráðgjöf við bændur og bún-
aðarsambönd/leiðbeininga-
miðstöðvar á sviði upplýsinga-
tækni eftir því sem ákveðið
verður að bjóða upp á slíka
þjónustu af hálfu BI. Forritaþróun á vegum BÍ
heyrir undir tölvudeildina.
Fjármál og skrifstofa
Fjármál og skrifstofa
annast alla daglega fjármála-
umsýslu, rekstur skrifstofu og
starfsmannamál. Fjármálasvið
sér um bókhald samtakanna,
fjárreiður og sér til þess að
varsla fjármuna skili hámarks-
ávöxtun. Fjármálasvið hefur
umsjón með greiðslum sam-
kvæmt búvörasamningum í
samræmi við fyrirmæli félags-
sviðs. Jafnframt sér fjár-
málasvið um skrifstofuþjón-
ustu er stuðli að aukinni skil-
virkni starfsmanna og mark-
vissari vinnubrögðum. Fjár-
málasvið hefur einnig með
höndum ráðningar og þjálfun starfsmanna auk
samninga við þá og launagreiðslur.
Gunnar
Hólmsteins-
son, for-
stöðumaður
skrifstofu og
fjármála.
Búnaöarþing
Stjórn Bl
Félagssvið
Félagsmál
Framleiðslu-,
verðlags og
kjaramál
Búvörusamningar
og umsjón með
búvörustjórn
Hagtölusöfnun og
úrvinnsla.
Framkvæmdastjóri
Ráögjafarsviö
Forysta um
þekkingaröflun og
skipulag ráðgjafar í
landbúnaði.
Þróun hjálpargagna
fyrir ráðgjafarstarf
og einstaklings-
ráðgjöf í sumum
greinum
Umsjón með búfjár-
ræktarstarfi og
starfsemi s.s.
Nautastöð BÍ og
Byggingarþjónustu
BÍ.
Útgáfu- og
kynningarsviö
Utgáfa á blöðum og
tímaritum
Bændasamtaka
íslands.
Samskipti við
fjölmiðla, skóla og
kynning á
málefnum
landbúnaðarins á
opinberum
vettvangi.
Fjármál og
skrifstofa
Skrifstofuþjónusta,
bókhald og
fjárreiður vegna BÍ.
Bókhald og
fjárreiður vegna
opinbers stuðnings
við landbúnaðinn.
Eignaumsýsla og
starfsmannamál.
Tölvudeild
Upplýsingakerfi,
gagnagrunnar,
tölvuþjónusta og
forritaþróun.
Tölvu- og
skýrsluhaldskerfi.