Bændablaðið - 15.05.2001, Blaðsíða 2

2
BÆNDABLAÐIÐ
Þríðjudagur 15. maí 2001
Björn Lárus Örvar hjá RALA hefur gert
athuganir á viðbrögðum plöntu við streitu:
Plönhinni hjálpað til al
bregQast fyrr viö álagi
Fyrir skömmu flutti Björn L.
Örvar erindi hjá Rannsókna-
stofnun landbúnaðarins sem bar
heitið Oxunarálag - radíkal varn-
ir í plöntum. í erindinu fjallaði
Björn um rannsóknir sem hafa
verið gerðar á varnarkerfi
plantna og hvernig hægt sé að
efla þau þannig að plönturnar
bregðist fyrr við auknu álagi.
Bjöm segir að hlutverk svo-
kallaðra súrefnisradíkala hafi mikið
verið skoðað í dýrafrumum. f plönt-
um er vitað að þeir myndast við
aukið álag, t.d. hita og kulda og við
ásókn sýkla. Þessi myndun veldur
svokölluðu oxunarálagi en verið er
að athuga hvort sams konar ferli og
þekkt er í dýrum, og oxunarálag
veldur, megi líka finna í plöntum.
„Þessir súrefnisradíkalar er valda
oxunarálagi eru hættulegir fmmun-
um en þeir geta á sama tíma nýst
þeim á ákveðinn hátt. Súrefnis-
radíkalar aukast mjög þegar plantan
verður fyrir streitu og þessi efni
geta verið stórhættuleg. Þau ráðast
til að mynda á stórsameindir eins
og prótín, DNA, fitu o.fl. og eyði-
leggja þær. Þá koma streituein-
kennin í ljós.“
Björn segir að þegar plantan
„uppgötvar“ þetta ástand reyni hún
að stemma stigu við þessu og hafi
sitt eigið vamarkerfi gegn eyðilegg-
ingarmætti radíkalanna þar sem
m.a. er notast við C-vítamín og
margskonar ensím. „Það hefur hins
vegar líka komið í ljós að plantan
notar myndun á þessum súrefnis-
radíkölum til að vara nágrannana
við ef svo má að orði komast, þ.e.
nágrannafrumur og frumur annars
staðar í plöntunni, eins og í öðrum
laufblöðum. Þetta þýðir að það get-
ur verið hættulegt að koma í veg
fyrir myndun þessara radíkala
þannig að þeir eru nokkuð tví-
eggjaðir."
Bjöm segir að þessar rannsókn-
ir verði hægt að nota til að auka
streituþol plantna undir vissu álagi.
„Það er t.d. hægt að styrkja þetta
vamarkerfi plöntunnar og það er
verið að prófa erlendis með erfða-
tækni. Þá er hægt að flýta fyrir
aukningunni á þessum radíkölum
þannig að plantan uppgötvar fyrr að
t.d. sýkill er að ráðast á hana. Þann-
ig hefur plantan meiri tíma til að
verja sig. Annað sem hægt er að
gera er að „stressa“ plöntuna með
smá álagi í þeim tilgangi að verja
hana gegn öðm álagi. Það er t.d.
hægt að verja plöntuna gegn loft-
mengun með því að veita henni
lítinn áverka sem veldur oxunar-
álagi og kveikir á vamarkerfinu,
skömmu áður en hún verður fyrir
menguninni," segir Bjöm að lok-
um. Þess má geta að ítarlegri grein
um þessi mál verður birt í Frey á
næstunni.
Finnska nppboðshusiO mnii
nýja skinnavenkunarstOO
Finnska uppboðshúsið (FFS)
hefur ákveðið að setja á laggirnar
nú í haust stóra skinnaverkunar-
stöð (fláning og verkun) í
Kaustby í Finnlandi.
Aætluð afkastageta
stöðvarinnar er
250.000 skinn.
Markmiðið með
stofnun hennar
er að tryggja
finnskum
bændum lág-
markskostnað
við að flá og
verka skinn
ásamt því að
gera kaup á
stórum og afkasta-
miklum tækjum
möguleg.
Að sögn finnska upp-
boðshússins er meðalbústærð
finnskra minkabúa um 500 læður
sem þýðir að fjárhagslega erfitt
er að standa straum af fjár-
festingum við nýjustu tækni í
fláningu og verkun. Þar að auki
eru bændur dreifðir yfir stórt
’V, svæði sem þýðir að erfitt
getur verið fyrir þá að
vera með sameigin-
legar verkunarstöðv-
ar. I þessari verkun-
arstöð verður að-
eins tekið á móti
minkum en tækni
við pelsun refa er
ekki komin á það
stig að hægt sé að
gera eins við þá að
svo komnu máli. Það
verður því eitt af
verkefnum stöðvarinnar
að þróa tæknibúnað til að flá
og verka ref á sem auðveldastan
og ódýrastan hátt.
Aðalfundur Búnaðarsamtaka
Vesturlands var haldinn að
Árhliki í Dölum 4. maí sl. Þar
var samþykkt að búnaðarsam-
böndin þrjú á Vesturlandi verði
sameinuð Búnaðarsamtökum
Vesturlands 1. janúar 2002.
Búnaðarsamböndin höfðu sam-
þykkt það á tveimur síðustu
aðalfundum sínum. Hér er verið
Aðalfundur Búnaðarsamtaka
Vesturlands mótmœlti harðlega
17. gr. reglugerðar um heimildir
dýralœkna til að ávísa lyfjum.
„Skorar fundurinn á heilbrigðis-
og tryggingamálaráðherra, Jón
Kristjánsson, að breyta 17. gr.
reglugerðarinnar um heimildir
dýralœkna til að ávísa lyfjum á
þann veg að bœndum verði gert
kleift að eiga lyf til notkunar í
bráðatilfellum. Notkun þeirra
verði skráningarskyld og í
samráði við dýralcekni, “ segir f
samþykkt fundarins.
ígreinargerð segir: „ Vegna
landfrœðilegra aðstœðna,
vetrarveðra og ófœrðar og mikilla
vegalengda með tilheyrandi
aksturskostnaði, erfyrirsjáanlegt
að dýralœknar geta ekki alltaf
brugðist tafarlaust við
bráðatilfellum, eins og
nauðsynlegt er þegar upp koma
sjúkdómar eins og
Hvanneyrarveiki, fóstureitrun og
júgurbólga o.fl. o.fl. Því er brýnt
að bœndur og allirþeir sem hafa
búfe' undir höndum geti haft
aðgang að þeim lyfjum sem við
eiga í hvert skipti og hafið
meðhöndlun strax í samráði við
sinn dýralœkni þegar
bráðasjúkdómar koma upp. Allir
framantaldir sjúkdómar og
margir fleiri sem ekki eru taldir
hér, geta valdið og valda
viðkomandi dýrum miklum
þjáningum og oft dauða með
tillieyrandi afurðatjóni fyrir
bœndur ef dregst að hejja
meðhöndlun og lyfjagjöf. Þessa
vanlíðan dýra og afurðatjón
bœnda má lágmarka með heimild
til þeirra að hafa viðeigandi lyf
undir liöndum, enda gangast
bœndur undir að halda tœmandi
skrá um lyf og lyjjagjöf. “
að stíga til fulls skref sem tekið
var í lok árs 1996 með því að
sameina rekstur búnaðarsam-
banda á Vesturlandi 1. janúar
1997. Þá tóku Búnaðarsamtök
Vesturlands við nær allri starf-
semi búnaðarsambandanna
þriggja.
Búnaðarfélög á svæðinu verða
nú grunneiningar að BV, en bún-
aðarsamböndin voru það áður og
búnaðarfélögin að þeim. Við þetta
fyrirkomulag sparast rekstur
búnaðarsambanda og búnaðarfélög
verða beinn aðili að BV.
Rekstur BV var erfiður á árinu
og kont þar aðallega til hár fjár-
magnskostnaður og halli á rekstri
nautgripasæðinga. Tap á sameigin-
legum rekstri BV var 521.856 kr
og tap vegna nautgripasæðinganna
nam 2.010.783 kr. Heildartap var
því 2.532.639 kr. Hluta af rekstrar-
halla sæðinganna má rekja til þess
að þær voru færri í lok árs en
áætlað hafði verið en jukust hins
vegar verulega í byrjun árs 2001.
Gjaldskránni var breytt árið 2000
þannig að innheimt er heim-
sóknargjald og gjald fyrir allar
sæðingar. Þá hefur kostnaður við
akstur aukist verulega milli ára.
Af öðrum störfum á vettvangi
BV má nefna að sífellt eykst vinna
við lambaval og hrútasýningar á
haustin. Ráðunautar BV stiguðu
og dæmdu 11.530 lömb og 422
hrúta á árinu 2000 og bændum
sem taka þátt í starfi sauð-
fjárræktarfélaganna hefur fjölgað.
Hvers konar rekstrarráðgjöf
hefur aukist hjá BV. Á árinu tóku
25 bændur þátt í verkefni í
búrekstrargreiningu sem boðið var
upp á og gerð fóður- og
áburðaráætlana eykst stöðugt.
Breyting varð á stjóm BV.
Bjarni Ásgeirsson, Ásgarði í Dala-
byggð, gaf ekki kost á sér áfram í
stjóm og var Sigurður Björgvin
Hansson á Lyngbrekku í Dala-
byggð kosinn í hans stað. Guð-
bjartur Gunnarsson á Hjarðarfelli
var endurkjörinn formaður og aðrir
stjórnarmenn vom einnig endur-
kjömir en þeir eru Eiríkur Blöndal
á Jaðri í Borgarfjarðarsveit, Har-
aldur Benediktssson á Vestri-
Reyni í Innri-Akraneshreppi og
Steinar Guðbrandsson á Tröð í
Kolbeinsstaðarhreppi./GS.
Þessar ágætu konur sáu um kaffiveitingar á aðalfundi Búnaðarsamtaka
Vesturlands. F.v. Kristín Ágústsdóttlr og Snæbjörg Bjartmarsdóttir.
A aðalfundinum.
Upptiítun í hreiOurkössum hjá mink á goö og mjúlknrskeiði
Nú um sumarmál er að fara af stað tilraun við
loðdýrabú Landbúnaðarháskólans á Hvanneyi
á upphitun hreiðurkassa hjá mink. I
loðdýrarækt eins .og annarri búfjárrækt skiptir
aðbúnaður ungviðis við fæðingu miklu um
lokavöxt og þroska þeirra. Yrðlingamir fæðast
pínulitlir, 7 til 10 g að þyngd, hárlausir og
blindir og eiga því allt sitt undir móðurinni og
þeim aðstæðum sem hún býr við í búri og
hreiðurkassa. Hver dagur á þessu tímabili er
mikilvægur en því betri skilyrði sem hvolparn-
ir fá í upphafi, því fallegri verða þeir að hausti
og að jafnaði stærri þegar horft er á búið í
heild.
í tilrauninni eru 158 danskir hreiðurkassar
notaðir og helmingurinn hitaður upp með
heitu vatni. Lögð er hálfs tommu slanga
(bræðslukerfislögn) fram og til baka undir
netkörfuna í hreiðurkössunum. Boruð eru tvö
göt á hliðar kassanna og slangan þrædd þar í
gegn, fram og til baka. Undir og í kringum
slöngurnar er stoppað með hálmi eins og allt-
af er gert. Undir stoppið er sett texplata til að
varna hitanum að leita niður úr kassanum. Nú
þegar eru hafnar skráningar á hitastigi í
hreiðurkössunum en 24 hitanemar eru tengdir
við tölvu og skrá hitastig á klukkustundar
fresti.
Tvennt greinir sérstöðu íslenskra minka-
bænda í þessu máli. Annars vegar þeir vor-
kuldar sem oft eru hér og þá gjarnan með
miklunt hitasveiflum dags og nætur. Hins
vegar er það heita vatnið sem flestir bændur
hafa aðgang að og kostar lítið. Ef hægt væri
að nota heitt vatn til að tryggja betra upphaf
hjá yrðlingum, minnka áhrif vorkulda og þar
með bæta gæði framleiðslu væri það mikill
kostur fyrir íslenska bændur. Sótt hefur verið
um styrk til Framleiðnisjóðs Landbúnaðarins
til þessara rannsókna en tilrauninni lýkur í
júli og fyrirhugað er að birta niðurstöður úr
henni strax í haust. /Álfheiður Marinósdóttir.
Bændablaöið kemur út hálfsmánaðarlega. Því er dreift til
allra bænda landsins og fjölmargra annarra er tengjast
landbúnaði. Alls fóru 6.472 eintök í dreifingu hjá
Islandspósti í lok mars. Bændablaðinu er dreift ókeypis
til þeirra er stunda búskap en þóttbýlisbúar geta gerst
áskrifendur að blaðinu. Argangurinn kostar
kr. 4.200 en sjötugir og eldri greiða kr. 2.000.
Sími: 563 0300 - Fax: 552 3855 - Kt: 631294-2279 -
Ritstjóri: Áskell Þórisson (ábm.) - 563 0375 -
Auglýsingastjóri: Eiríkur Helgason - 563 0303.
Blaðamaður: Hallgrímur Indriðason - 563 0315.
Netfang blaðsins er bbl@bondi.is -
Umbrot: Prentsnið - Prentun: ísafoldarprentsmiðja -
Nr. 134- ISSN 1025-5621
Samþykkt að búnaQarsamböndin á
Vesturlandi verði sameinuð