Bændablaðið - 15.05.2001, Blaðsíða 14

14
BÆNDABLAÐIÐ
Þríðjudagur 15. maí 2001
hagstæð fyrir bændur.
„Hestarnir sem ég er
með eru allir níu vetra
og eldri þar sem að þeir
þurfa að vera orðnir vel
andlega þroskaðir til að
skilja sitt hlutverk og
gæta barnanna. Bændur
vita af mér þegar þeir
eru kannski með gamla
hesta sem eru ekki leng-
ur nothæfir í smala-
mennsku og erfiðari
ferðum en eru að öðru
leyti heilbrigðir. Þá fá
börnin að njóta þeirra.
Þessi kynni hafa breytt
viðhorfi mínu til hesta-
mennsku. Það var í tísku
fyrir nokkrum árum að
fella 14-16 vetra gamla
hesta því að þeir voru
orðnir of gamlir. En
þarna hafa þeir hlutverk
jafnvel langt fram yfir
tvítugt. Þetta er hagstætt
bæði fyrir mig og
bændurna.“
Þegar Bændablaðið
leit inn í reiðskólann var
þar hópur krakka úr
Fellaskóla sem var að
leggja af stað í reiðtúr.
Reiðmennskan var hluti
af þemaviku í skólanum
og greinilegt að börnun-
um fannst ekki ónýtt að
eyða deginum á hestbaki
úti í náttúrunni í stað
þess að liggja yfir
skólabókunum.
„Skólabörnin koma tölu-
vert til mín en auk þess
eru ferðirnar vinsælar í
gæsa- og steggjaveislum,
óvissuferðum, reiðtúrum
með starfsmannahópa
o.fl. Það hefur töluvert
aukist að íslendingar
nýti sér hestaleiguna,“
segir Bjarni að lokum.
Reiðskólinn Þyrill í
Víðidal hefur um árabil
kennt bæði ungum og
öldnum listir
reiðmennsku. Það er
Bjarni Eiríkur Sig-
urðsson sem rekur
skólann en hann keypti
hann fyrir fjórum árum
af Reykjavíkurborg og
Fáki. Reiðskólinn starfar
allan ársins hring. Hann
byrjaði með fimm hesta
hús en hefur nú aðstöðu
fyrir 30 hross. „Þetta
hefur gengið mjög vel og
það er nánast alltaf fullt.
Það eina sem mig í raun
vantar er meira land-
rými í Víðidalnum því
að ég þarf að hafa svo
mörg hross í húsi.“ Alls
eru 500-600 nemendur
hjá Bjarna yfir árið.
Kennt er í barna-
fiokki fyrir byrjendur og
lengra komna, full-
orðinsfiokki fýrir byrj-
cndur og lengra komna
og sérstökum fiokki fyrir
óörugga og hrædda.
Hvert vetrarnámskeið
stendur yfir í þrjár vik-
ur en sumarnámskeið
standa í tvær vikur.
Skólinn býður einnig
upp á þjálfun fyrir
fatlaða á hestum en þá
verður einn
hjálparmaður að fylgja
hverjum þátttakanda.
Þessi þjálfun var upp-
haflega í samstarfi við
Öryrkjahandalagið og
íþrótta- og tómstunda-
ráð en skólinn sér nú al-
farið um rekstur á þes-
sum námskeiðum með
styrk frá ÍTR og fleiri
félagasamtökum og fyr-
irtækjum. 65 einstak-
lingar stunduðu nám á
síðustu haustönn með
alls 226 heimsóknum.
Þá er boðið upp á
hestaferðir úr Víðidal.
Ferðirnar eru þrenns
konar: Klukkustundar-
löng ferð um Rauðhóla,
tveggja klukkustunda
ferð í kringum Elliðav-
atn og þriggja klukku-
stunda ferð um Rauðav-
atn, Rauðhóla og
Elliðavatn.
Bjarni leggur áherslu
á að starfsemi hans sé
Bændur
Rúlluplast.
Net og
bindigarn
fyrirliggjandi.
Baldur s/f
Stokkseyri.
Sími 483-1310.
Abendingar um
meOterO æOardúns
Inngangur
Enn á ný er komið vor, eftir
mildan og góðan vetur í flestum
landshlutum. Æðarfuglinn er nú
óðum að setjast upp og full ástæða
til bjartsýni varðandi gott varpár.
Það sem einkum vekur bjartsýni,
auk hins góða tíðarfars, er að
loðnugöngur voru nteð allra besta
móti. Sérstaklega var ánægjulegt
að sjá að auk hefðbundinnar
loðnukomu að landinu austan-
verðu gekk loðna eftir langt hlé,
vestur fyrir Vestfirði og inn á
Breiðafjörð og Faxaflóa. Víða ætti
æðarfugl því að vera vel undir varp
búinn. Þekkt er að ef æti vantar
síðari hluta vetrar skilar fugl sér
illa í varp því að fugl.sem nær
ekki að fita sig nægjanlega sleppir
varpi það árið. Þótt tíðarfar og
loðnugöngur hafi verið fugli
hagstætt til þessa má ekki gleyma
því að rniklu veldur hvernig tíðar-
far verður það sem eftir er af
varptímanum og hvernig tekst að
verjast vargi.
Skyldur sveitarstjórna varðandi
rej'a- og ininkaveiðar
Auk venjubundins undir-
búnings í varplöndum æðarfugls er
nauðsynlegt að takmarka eða
hindra aðgang búpenings og koma
í veg fyrir utanaðkomandi og
óviðkomandi umferð. Grund-
vallaratriði er þó að tryggja að
minkur og tófa séu ekki á svæðinu.
Auk reglubundinná veiða á vegum
sveitarstjórna, þurfa æðarbændur
sjálfir að fylgjast vel með. Það
færist í vöxt-nð-kvartað sé- undan
því að sum sveitarfélög sinni illa
eða alls ekki lögboðinni leit að ref
og mink. Þar sem ástæða er lil ættu
æðarbændur að sameinast um að
minna á þessi mál, en í lögum
(nr.64/1994) og reglugerð (Stj.t.B,
nr. 437/1995) um refa- og minka-
veiðar eru skýr ákvæði um þessi
atriði. I 4. gr. reglugerðar um refa-
og minkaveiðar eru m.a. eftirfar-
andi ákvæði: „Þar sent umhverf-
isráðherra ákveður. að fengnum
tillögum veiðistjóra, að veiðar séu
nauðsynlegar lil þess að koma í
veg fyrir tjón af völdum refa og
minka er sveitarstjóm skylt að ráða
skotmenn til grenjavinnslu og
minkaveiða árlega“... „Eftirlit
með því að sveitarfélög sjái um
refa- og minkaveiðar er í höndum
veiðistjóra." Minnið sveitarstjórnir
á þessar skyldur. Ef nauðsyn kref-
ur, komið þá kvörtunum til
veiðistjóra.
Á liðnu vori herjuðu flokkar
hrafna á æðarvarp hjá allnokkrum
bændum. Þrátt fyrir vöktun og
varnir var hrafninn svo illskeyttur
á þessurn stöðum að æðarvarp
spilltist verulega og á einum stað
gjöreyddi hrafn miðlungs æðar-
varpi. I tilvikum sem þessum er
mikilvægt að bregðast fljótt og
skipulega við og leita aðstoðar
sérfróðra manna ef með þarf. Víða
telja bændur að það fari vaxandi að
hrafn herji á æðarvarp í stórum og
skipulegum flokkum.
Forhreinsun œðardúns
Enn skal minnt á mikilvægi
þess að þurrka dúninn vel strax eft-
ir að hann er tekinn úr hreiðri. Um
leið og hann er þurrkaður er
sjálfsagt að hrista hann upp. Við
það fer grófasta ruslið úr og loft
nær að leika um allan dúninn þar
sem áður voru klessur. Um leið
þarf að greiða úr hreiðurbotnum og
klessum og helst að halda þeirn sér
til frekari meðferðar. Þá þarf að
fjarlægja gróft rusl eins og
steinvölur, tuskur, spotta, ullar-
lagða, plasthluti, stærstu fjaðrir og
eggjaleifar. Flestir hrista upp með
höndum þótt forhreinsun í
sérsmíðuðum vélum sé einnig
kostur.
Þegar grófasta ruslið hefur
verið fjarlægt og dúnninn er farinn
að þorna er best að taka hælilega
stóra visk og hrista hana vel á milli
handanna með því að slá þeim
sundur og saman. Þótt gott sé að
hafa dúninn á grind eða neti við
upphristingu þad' að gæta þess
vandlega að fara gætilega við að
nugga eða þvæla honum við grind-
ina/netið og best er áð grindin sé
þá með mjúka strengi en ekki
hvassar eða harðar brúnir. Ef
dúnninn er þurrkaður í ofni eða
einhvers konar hitara er best að
greiða úr mestu flækjum og kless-
um fyrir þurrkun og fara svo aftur í
gegnum hann og hrista grófasta
ruslið úr að þurrkun lokinni. Til
þess að einhver árangur náist við
upphristingu þarf dúnn að vera
skarpþurr.
Nokkur dæmi eru til um það
að dúnn skemmist við forhreinsun
heirna fyrir. Upphristing eða for-
hreinsun hefur þá verið ofnotuð
þannig að dúnninn kemur að vísu
vel hreinn til hreinsunar en er slit-
inn og hefur þegar misst hluta af
upphaflegri samloðun. Hann
rýrnar því allt of mikið við
vélhreinsunina sem á eftir kemur.
Þetta virðist koma fyrir þegar dúnn
er forhreinsaður á vírneti eða
járngrind þar sem honum er
nuggað og þvælt af kröftum, allt of
harkalega, við harðar eða jafnvel
bcittar brúnir netsins. Svo virðist
sem sumir noti spýtu eða hræl til
að merja ruslið úr á móti hörðum
og hvössum brúnum undirlagsins.
Of harkaleg hreinsun með þessum
hætti getur skemmt dúninn, þ.e.
slitið þræði hans eða rnarið og við
frekari hreinsun í vélum slitnar
hann enn frekar. Þá hefur stundum
komið fyrir að dúnn skemmist við
forhreinsun í vélum, þegar þeirn er
beitt harkalega á óhreinan dún án
hitunar.
Dæmi um skemmdir á dún við
forhreinsun eru fá, en þó nógu
mörg til þess að vekja þurfi athygli
á þeint.
Að lokum
Æðarræktin á Islandi á sér vart
hliðstæðu í öðrunt löndum. Hún
skapar drjúgar tekjur í dreifðum
byggðum og leggur þjóðarbúinu til
nokkurn gjaldeyri. Það álit sem
íslenskur æðardúnn nýtur víða um
heim byggir á náttúrlegum gæðum
hans, ásamt því að tekist hefur að
vanda mjög til vinnslu hans. Að
frantleiða fyrsta flokks æðardún
byggist m.a. á fyllstu vandvirkni
við meðferð hans frá tínslu til af-
hendingar.
Árni Snœbjörnsson,
hlunnindaráðunautur BI
Enn skal minnt á
nokkur atriði varðandi
meðferð æðardúns því
að þrátt fyrir umræðu
og skriflegar ábending-
ar á undaniörnum
árunt vantar enn tals-
vert á að meðferð hans
sé alls staðar nægjan-
lega góð. Þótt flestir
hirði og verki dún sinn
eins og best verður á
kosið, kvarta þeir sent
taka á móti dún til
hreinsunar undan því
að sumir sendi inn
mjög siæman dún.
Hér verða því rifjuð
upp helstu atriði
varðandi meðferð
dúns:
1. Sctjið þurrt undir í
Meúferí úúns
hreiður og fylgist vel
með því að sem best fari
um dúninn á meðan
kollan liggur á.
2. Fjarlægið blautan
dún úr hreiðrum,
setjið þurrt hey í
hreiðurbotn en skiljið
nægjanlega mikið eftir
af dún til þess að
dúnlag sé undir og í
kringum cggin.
3. Dúnn sent liggur
blautur í hreiðri eða
geymslu skemmist.
4. Flokkið allan dún
sem fyrst, jafnvel um
leið og leitað er.
5. Blandið aldrei saman
góðum og lélegum dún.
6. Allan dún skal
þurrka strax eftir að
hann er tekinn úr
hreiðri.
7. Greiðið vel úr
hreiðurbotnum og öllum
klessum um leið og
dúnn er þun kaður.
8. Hristið eða tínið úr
allt grófasta ruslið um
leið og dúnn er
þurrkaður.
9. Að þurrkun lokinni er
best'að geynta dúninn í
pokum, en ekki má troða
of fast í þá. Nota má
plastpoka ef öruggt er að
dúnn sé fullþurr, annars
striga- eða léreftspoka
sem geyma þarf á þurr-
um og svölum stað.
10. Aldrei rná geyma
dún þar sem hætta er á
að hann taki í sig lykt,
eða þar sem srnáar
lífverur komast í hann.
11. Athugið að hreinsun
dúns getur aldrei bætt
upp lélega meðferð
hans. Slæmur dúnn get-
ur verið illhreinsanlegur.
12. Dúnn sem kemur
vel þurr og hristur til
hreinsunar slitnar mun
minna við vélhreinsun
og verður á allan hátt
betri vara.