Tónlistin - 01.03.1942, Blaðsíða 19

TÓXLISTIN
31
SIGVALDI KALDALÓNS,
TÓNSKÁLD.
Frh. af bls. 27.
lexta Þorsteins Gíslasonar niá skipa
í flokk með „Sofðu, unga ástin mín“.
Bæði þessi lög gefa góða hugmynd
uin þjóðlega tónlistarlmeigð höfund-
arins, þau eru hæverskan sjálf og láta
lítið yfir sér; umtak þeirra er tak-
markað og staðbundið, en þrátt fyrir
það hirtist í þeim meira en oft á sér
stað um stórar óperuaríur með
hljómsveitaraðstoð. Þau segja frá
ástinni, sem brennur i okkur, — hún
er ekki ástríðufull að suðrænum
hætti en dul og innileg, hún blossar
ekki skvndilega upp og slokknar en
lifir innst í liugskoti okkar sem lieil-
ög minning til liinztu ævidaga. —
„Leiðsla“ er sönnun þess, hve höf-
undurinn er samrunninn íslenzkum
þjóðsögum, hinu rómantíska hug-
myndalífi þjóðarinnar. Með einföldu
stefi, sem nálgasl sönglestur, lýsir
hann þvi, hvernig umhorfs er í álf-
heimum; stefið stígur hægt með
''eglulegum tónbilum og minnir
"íjög á fornt kvæðalag með þrálátri
en nauðsynknúðri endurtekningu á
löngum orgelpunkti, sem hvílir á
tóninum „e“. Þegar við virðum þetta
lag fyrir okkur, undrumst við, með
hve einföldum ráðum höfundinum
hefir auðnazt að I)regða upp ljóslif-
andi mynd islenzkrar þjóðfylgju.
Stílrænan sameiginleika með þcssu
sönglagi er að finna í laginu „Una“
við kvæði Davíðs Stefánssonar. Þýzka
tónskáldið Franz Schubert hefir
samið lag um svipað efni, „Gretchen
am Spinnrade“ (Greta við spunarokk-
inn) eftir Goethe. Rokkhljóðið í und-
irspili beggja laganna er með líkum
hætti, en laglínurnar eru þó mjög ó-
líkar. Greta syngur undurþýtt lag
mansöngvaranna og meistarasöngv-
aranna, en Una kveður forneskju-
legt viðkvæði íslenzka afdalabónd-
ans, og háðar eru þó fulltrúar sinnar
eigin menningar og segja í raun-
inni báðar hið sama, þótt blæbrigði
orðanna séu með tvennu móti
og bakgrunnurinn gjörólíkur.
Söngstef Unu hvílir aðeins á
tveimur hljómum, og því lýkur i af-
dráttarlausum hálfendi, sem eins og
gerir ráð fvrir eilífri endurtekningu,
„perpetuum móbile", rokkhjólinu,
sem alltaf heldur áfram að snúast.
Öll þessi lög og mörg fleiri -— heild-
artala þeirra mun vera um eitt
lnmdrað - hefir Sigvaldi gefið okk-
ur. Með þeim hefir hann glætt söng-
vitund þjóðar sinnar og stuðlað að
þvi, að hún yrði syngjandi þjóð og
hamingjusöm þjóð. Á hættutímum
eins og nú er brýn nauðsyn á því,
að þjóðlegur söngur sé iðkaður og
Iionum veitt verðskulduð athygli.
Sigvaldi Kaldalóns hefir lagt niikið
af mörkum til að svo geti oi’ðið. Að
þvi leyti er hann læknir í tvennum
skilningi. Fyrr á timum var fullyrt,
að tónlistin gæti ráðið nokkru um
heilhrigðisástand mannsins, og hafa
læknar nútímans tekið það til ræki-
legrar íhugunar og gert það að fyrsta
hoðorði stórra heilsuhæla, að hafa
góða og uppbyggilega tónlist á
hoðstólum fyrir sjúklinga sína. Það
er þá máske engin tilviljun, að lækn-
ar eru öðrum fremur yfirleitt mjög
söngelskir (bezti vinur þýzka tón-