blaðið - 14.07.2005, Qupperneq 25

blaðið I fimmtudagur, 14. júlí 2005
menning 25
W.B.Yeates. I nýrri bók er því
haldið fram að hann hafi haft asperger
heilkenni.
Shakespeare
á næsta ári
The Royal Shakespeare Company í
London hefur ákveðið að standa ræki-
lega undir nafni og setja næsta ár á
svið öll leikrit Shakespeares, en þau
eru 37. Frægir leikarar munu stíga
á svið, þar á meðal Judi Dench, Ian
McKellan og Patrick Stewart. Bresk-
ir listamenn munu þó ekki einoka
sviðið því indverskur leikhópur sýnir
Draum á Jónsmessunótt og arabísk-
ir listamenn munu sýna útgáfu sína
á Ríkharði 3. Bandarískir listamenn
munu einnig leggja sitt af mörkum.
Bókabúðir munu hafa verk eftir og
um Shakespeare á áberandi stöð-
um og ekkert lát er á vönduðum og
áhugaverðum bókum um skáldið og
verk hans. Þar má nefna Will in the
World eftir Stephen Greenblatt, 1599
eftir James Shapiro, sem fjallar um
örlagaríkt ár í lífi leikskáldsins, og
Peter Ackroyd, sem áður hefur skrif-
að ítarlega ævisögu Charles Dickens,
sendir frá sér ævisögu Shakespeare
nú f haust.
það sem áður hafi verið mönnum ráð-
gáta í háttum skáldsins.
Þegar mið er tekið af því hvaða
snillingar hafa átt að vera með asper-
ger heilkenni samkvæmt kenningu
Fitzgeralds, þá vaknar sú spurning
hvort það sé hreinlega ekki eftirsókn-
arvert að hafa þessi heilkenni. Fitz-
gerald hefur sjálfur sagt að ef foreldri
kæmi til hans og segði: „Barnið mitt
er með greindarvísitölu upp á 150 -
gæti það unnið til Nóbelsverðlauna?"
þá yrði svarið að möguleiki væri á því
ef barnið væri einnig með asperger
heilkenni. Annars ekki.
Fitzgerald heldur því ekki fram
að allir snillingar hafi asperger heil-
kenni, hann er einungis að benda á
að sterkt samband sé á milli asperger
og snilligáfu. Bók hans nefnist The
Genesis of Artistic Creativity: Asper-
berger’s Syndrome and the Arts
Snillingar
með asperger
Snillingar eru ekki eins og annað
fólk - sem betur fer fyrir mannkyn-
ið myndu líklega flestir segja, því
nóg er af meðalmennum. Nú hefur
írskur prófessor í sálfræði, Michael
Fitzgerald, skrifað bók þar sem hann
tengir saman asperger heilkenni og
sköpunargáfu. Menn með asperger
hafa mikla einbeitingarhæfileika á
ákveðnum sviðum en verða gagntekn-
ir af smáatriðum og mynstrum. Þeir
eiga oft í erfiðleikum með hreyfingar
og hafa barnslegt viðhorf til heimsins
og annarra. Fitzgerald nefnir til sögu
rúmlega tuttugu snillinga sem hann
segir hafa haft asperger heilkenni.
Þar á meðal eru Andy Warhol, Moz-
art, Beethoven, Van Gogh, George
Orwell, Jonathan Swift, Emmanu-
el Kant og H.C. Andersen. Á öðrum
vettvangi hefur Fitzgerald nefnt
Michelangelo, Einstein, Wittgenstein
og Newton sem menn með asperger
heilkenni.
Höfundurinn nefnir dæmi máli
sínu til stuðnings. Hann segir söguna
af því þegar H.C. Andersen, 17 ára
gamall, hóf samræður við mann á eft-
irfarandi hátt: „Þú hefur þýtt Shake-
speare. Ég dáist mjög að honum en
ég hef líka skrifað harmleik. Á ég að
lesa hann fyrir þig?“ Fitzgerald segir:
„Aðeins manneskj a með asperger heil-
kenni hefði hafið samtal á þennan
hátt.“ Fullyrðing sem einhverjir hljóta
reyndar að setja spurningamerki við.
Prófessorinn tekur dæmi um ljóð-
skáldið WB Yeates sem korraði lágt
áður en hann hóf að semja ljóð. Hann
gaf einnig frá sér hljóð þegar hann
gekk um götur í Dublin og veifaði
handleggjunum í æsingi sem vakti
athygli lögreglumanna. Þetta, segir
Fitzgerald vera dæmigerða hegðun
manns með asperger heilkenni. Ævi-
sagnaritari Yeates hefur haldið því
fram að margt í fari hans megi skýra
með því að móðir hans elskaði hann
ekki. Fitzgerald heldur því hins veg-
ar fram að asperger heilkenni skýri