blaðið - 03.10.2005, Blaðsíða 16

16 I ÝMISLEGT
MÁNUDAGUR 3. OKTÓBER 2005 MaAÍÖ
Kanadíski leikstjórinn Velcrow Ripper á kvikmyndahátíðinni
Heimspeki vonarinnar
Kanadíski leikstjórinn Velcrow
Ripper var viðstaddur sýningu á
heimildarmynd sinni Scared/Sa-
cred í Háskólabíói sl. föstudag á
vegum Alþjóðiegu kvikmyndahá-
tíðarinnar í Reykjavík. Myndin,
sem fjallar um leitina að voninni
á stríðshrjáðum landsvæðum, er
sú fimmta sem hann leikstýrir.
Áður hefur hann gert myndirn-
ar The Road Stops Here: The
Walbran Valley (1991), Leave me
Alone Don’t Ever (1993), Bones
of the Forest (1993) og In the
Company of Fear (1998). Ripper
hefur einnig séð um hljóðvinnslu
í öðrum myndum og er eflaust
heimildarmyndin The Corporati-
on frá árinu 2003 sú þekktasta
af þeim. Hann gaf sér tíma eftir
sýninguna að spjalla stuttlega við
blaðamann Blaðsins um mynd
sína Scared/Sacred, ferilinn og
hugsjónir sínar.
Meginhugmyndin ábakvið myndina
Scared/Sacred er hvernig maðurinn
tekst á við ótta og hörmungar sem
ýfir hann dynja. Hvernig hægt er að
umsnúa hinu illa yfir í skapandi afl
sátta og fyrirgefningar. Hinn rauði
þráður myndarinnar er byggður á
hugleiðsluaðferð tíbeskra munka,
að anda að sér hinu illa og anda
frá sér hinu heilaga og hafa þannig
græðandi áhrif á umhverfi sitt. I
myndinni heimsækir Ripper svæði
sem hafa orðið svið átaka, svæði á
borð við Afganistan, Sarajevó, ísra-
el, Kambódíu og New York eftir
árásirnar 11. september 2001. Hann
segir sögu fólks sem hefur upplifað
hörmungar og hvernig það hefur tek-
ist á við þær. Það er sögð saga ísra-
elskrar móður sem missti son sinn
fyrir hendi palestínskra vígamanna
og hvernig hún í kjölfarið hefur náð
sáttum við þennan missi. 1 stað þess
að leita hefnda og láta undan reið-
inni hefur hún gengið í samtök fólks
frá Israel og Palestínu sem vilja
stöðva átökin og leita sátta. I mynd-
inni einnig sögð saga listamanna í
Sarajevó sem flúðu á náðir listarinn-
ar til að sleppa undan þrúgandi til-
veru stríðs og hörmunga. Ur dauða
varð sköpun.
Rannsóknarvinna
Ripper segir að það versta sem fólk
gerir sem upplifir hörmungar sé að
þegja. Það á, að hans mati, þvert á
móti að leitast við að segja sögu sína
til að við hin getum lært af henni.
„Allt fólkið sem kemur fram í mynd-
inni eru manneskjur sem hafa lifað
af hörmungar. Það vildi segja mér
sögu sína því fyrir því var það leið
til að græða sárin. Mér var því ávallt
tekið vel í öllum þeim samfélögum
sem ég heimsótti við gerð myndar-
innar. Oftast var það nóg fyrir mig
að ná sambandi við einn einstakling
í hverju samfélagi fyrir sig því í kjöl-
farið opnuðust dyrnar að því. Stund-
um, eins og t.d. í flóttamannabúð-
um í Afganistan, heyrði ég ákveðna
sögu og elti hana án þess að vita ná-
kvæmlega hvort ég kæmist einhvern
tímann að rótum hennar. Ferðin,
eða leitin sjálf, opnaði svo dyrnar
að enn fleiri sögum. Þannig virkar
stundum heimildarmyndagerð. Þú
ert eins og rannsóknarmaður sem
eltist við hverja vísbendingu sem
rekur á fjörur þínar. Við gerð þessar-
Velcrow Ripper við tökur á Scared/Sacred
ar myndar fór ég á einhverja þrjátíu
staði víðs vegar um heiminn á yfir
fimm árum og á öllum þessum stöð-
um fann ég sögur um baráttu og von
sem þessi mynd fjallar í meginatrið-
um um.“
Þríleikurinn
Scared/Sacred er fyrsta myndin í
áætluðum þríleik Ripper sem á að
takast á við heiminn sem við búum
í, í stóru samhengi. Að sögn Rippers
hófst undirbúningur fyrir þennan
þríleik árið 1995 og hann gerir ráð
fyrir að síðasta myndin muni koma
út í kringum árið 2012. „Allar mynd-
irnar eiga að einblína á eitt ákveðið
þema. I Scared/Sacred vinn ég út
frá voninni, í næstu mynd Fierce
Light mun ég reyna að tvinna sam-
an hinu andlega og því að taka pól-
itíska afstöðu. Sjálfur hef ég alltaf
skilið á milli þess andlega og pólitík-
ur í sjálfum mér og ég er því mjög
spenntur fyrir því að sjá hver niður-
staðan verður þegar þessum tveim-
ur hlutum er skeytt saman. Þriðja
myndin mun svo kallast Evolve or
disolve og mun fjalla um það hvern-
ig ábyrgðarleysi mannsins gagnvart
umhverfi sinu gæti snúist upp í and-
hverfu sína og leitt að lokum til ein-
hvers góðs. Ég trúi því t.d. að hinn
vestræni maður gæti þurft í kjölfar
hvers konar hörmunga að endur-
skoða og endurmeta lífsviðhorf sín.
Það gæti svo leitt til þess að við mun-
um taka eitt skref áfram í þróuninni
til hins betra. Margir mundu eflaust
halda að eftir að hafa heimsótt alla
þessa hörmungastaði mundi ég ein-
faldlega sökkva í þunglyndi. En hið
gagnstæða hefur átt sér stað og trú
min á mannkynið hefur vaxið,“ seg-
ir Ripper og bætir við að þó að hann
sé að vissu leyti að sýna mátt fyrir-
gefningar sé hann ekki að segja að
réttlætið eigi ekki að hafa sinn gang.
Hann vill meina að sú reiði sem fórn-
arlömb upplifa sé orka sem hægt sé
að nota á uppbyggilegan hátt með
því að umbreyta henni. Sé reiði not-
uð til hefndar er hætt við að mann-
eskjan loki sjálfa sig inni og ákveðin
afneitun myndast. Tjáning og fyrir-
gefning sé aftur á móti betri þar sem
hún knýr manneskjuna til að takast
á við afleiðingarnar en ekki fram-
lengja þjáninguna.
Hamingjusnauð tilvera
Ripper verður tíðrætt um ákveðna
firringu í hinum vestræna heimi.
Hann segir að hinn vestræni maður
lifi hálf gildislausu lífi og sé orðinn
dofinn fyrir umhverfi sínu. „Samfé-
lag okkar einkennist af hamingju-
snauðri efnis-, einstaklings- og
neysluhyggju. Tölfræði sýnir að í
hinum vestræna heimi hefur óham-
ingjusömum einstaklingum fjölgað.
Fólk sem lifir í sárri fátækt á Ind-
landi leggur t.d. mun meiri áherslu
á fjölskylduna, samfélagið og andleg
gildi. Þó fátæktin vegi sterkt þá er
þettafólk samt sem áður er í meginat-
riðum hamingjusamara en við sem
höfum nánast allt til alls.“ Ripper
segir að boðskapur myndarinnar sé
ekki miðaður við ákveðin þjóðfélög
eða svæði og þannig gætu lslending-
ar hæglega tekið hann til sín og lært
af honum. „Við tilheyrum öll sam-
félagi mannanna. Við verðum að
skilja þjáningar annarra til að öðlast
frekari skilning á okkur sjálfum og
uppgötva okkar eigin veikleika. Það
er hættulegt að loka á þá vitneskju
og við þurfum að vita að það er fólk
sem þjáist hvern einasta dag.Við eig-
um ekki að vera hrædd við þá vitn-
eskju. Sumt fólk getur ekki höndlað
þessa staðreynd og lokar sig inni í
litlum vernduðum heimi. En ef við
opnum augu okkar fyrir vandanum,
hvar sem við erum stödd í heimin-
um, þá eru meiri líkur á þvl að við
getum lagt hönd á plóginn. Hjálpað
til við að umsnúa hatri yfir í fyrir-
gefningu og uppbyggingu."
hoskuldur@vbl. is
Myndin Scared/Sacred tekst m.a. á við manninn andspænis eyðandi öflum
Alþjóðleg kvikmyndahátíð í Reykjavík
Einsleit kvikmyndamenning á Islandi
Nú er gósentíð fyrir kvikmynda-
unnendur því önnur Alþjóðlega
kvikmyndahátíðin í Reykjavík
var sett á fimmtudagskvöld-
ið. Á hátíðinni er mikið úrval
erlendra mynda og ætti því að
vera auðvelt að finna eitthvað við
sitt hæfi. Hrönn Marinósdóttir,
framkvæmdastjóri hátíðarinnar,
spjaliaði við Blaðið um hátíðina
og íslenska kvikmyndamenningu.
Hrönn segir að hátíðin í ár sé mun
stærri en í fyrra enda var hún und-
irbúningshátíð. „1 fyrra héldum við
litla hátíð í nóvember sem við köll-
uðum undirbúningshátíð og hún
var um afmarkað efni. Við sýndum
myndir eftir Islendinga sem eru
búsettir í útlöndum. Hátíðin í ár
er miklu viðameiri og stærri enda
erum við að sýna yfir fimmtíu kvik-
myndir." Hrönn finnst sem kvik-
myndamenningin hafi verið einsleit
á Islandi undanfarin ár. „Það sem
vakir fyrir okkur er að bjóða fólki
að sjá myndir sem koma frá öðrum
löndum en vanalega. Okkur finnst
úrvalið hafa verið ansi einsleitt hér,
bæði í kvikmyndahúsum og kvik-
myndahátíðum. Það er verið að gera
frábærar kvikmyndir í öðrum lönd-
um líka. Við erum Evrópubúar og
ættum að fá tækifæri til að fylgjast
með því sem er að gerast í evrópskri
kvikmyndagerð."
Styrkir íslenskan kvikmyndaiðnað
Samkvæmt Hrönn þá gerir svona
hátíð heilmargt fyrir menningu
Reykjavíkur og jafnvel kvikmynda-
iðnaðinn. „Svona kvikmyndahátíð
bætir kvikmyndamenninguna og
styrkir íslenskan kvikmyndaiðnað
vegna þess að við erum að flytja
hingað myndir sem eru framúr-
stefnulegur. Þetta er því fræðandi
fyrir kvikmyndagerðarmenn og al-
menning. Síðan erum við búin að
skipuleggja námskeið, fyrirlestra og
ráðstefnur í kringum hátíðina og þá
getur íslenskt kvikmyndagerðarfólk,
áhugamenn, sérfræðingar og allir
sem áhuga hafa sótt þessi námskeið.
Hér verður því einhvers konar þekk-
ingarsmiðja sem hægt er að byggja á
og bæta íslenska kvikmyndagerð og
menningu.1'
Dagskrárstjóri með
áralanga reynsiu
Aðspurð að því hvort það hafi ekki
verið erfitt að velja myndir segir
Hrönn það af og frá. „Það var ekki
erfitt að velja þessar myndir því það
er til alveg ógrynni af margverðlaun-
Hrönn Marfnósdóttir
uðum kvikmyndum sem koma ekki
hingað því markaðurinn hefur ver-
ið svo einhæfur. Við höfum verið
að undirbúa þetta í eitt ár og höfum
fylgst vel með því sem er að gerast
á erlendum kvikmyndahátíðum.
Við réðum Hka til okkar sérlegan
dagskrárstjóra sem hefur margra
áratuga reynslu af því að velja kvik-
myndir á hátíðir og heitir Dimitri
Eipides. Hann stýrir flokknum Vitr-
anir á hátíðinni og það má segja að
þetta séu hans uppáhaldsmyndir.
Hann hefur sérhæft sig í því að hafa
upp á hæfileikaríkum leikstjórum
sem hann hefur trú á að eigi eftir að
ná mjög langt."
svanhvit@vbl.is