blaðið - 03.10.2005, Blaðsíða 20

20 I HE!LSA
MÁNUDAGUR 3. OKTÓBER 2005 blaöiö
Lausnir sem draga
úr höfuðverk
A6 vera kona f Afrfku er sannarlega hryllilegt hlutskipti.
Ein af hverjum átján kon
um deyr í barnsnauð
-ekki bara alnœmi herjar á Afríku
Fjöldi fólks stríðir við slæman höf-
uðverk á degi hverjum. Oft þarf
ekki að breyta nema litlu til að
losna við verkinn. Verkjalyf virka
oftast við verknum en margir
vilja ekki taka lyf þar sem þau eru
sum hver ávanabinandi og geta
þess vegna aukið verkinn til langs
tíma litið. Höfuðverkur getur ver-
ið alls konar og orsakirnar geta
verið fjölþættar.
Hér koma nokkur ráð fyrir höfuð-
kvalið fólk og mígrenisjúklinga:
Reynið að finna orsökina. Hún get-
ur verið sérstök matartegund eða
lykt. Haldið dagbók yfir það sem
þið gerir og reynið að breyta einu
atriði í í einu. Skráið svo niður hvað
það var sem breyttist og hvort það
hafði einhver áhrif á höfuðverkinn,.
Unnar kjötvörur, mygluostar og
hnetur eru allt fæðutegundir sem
eru þekktir höfuðverkjavaldar.
Það er staðreynd að nálastungur
geta verið afar hjálplegar við höf-
uðverk og nálastungulæknar geta
jafnvel bent þér á það hvað þú gerir
vitlaust. Ríbóflavín eða B2 vítamín
geta hjálpað til varnar mígrenisköst-
um. Rannsókn var gerð á mígrenis-
sjúklingum sem tóku B2 vítamín.
Eftir þrjá mánuði höfðu köstin
minnkað um 50%. Þó að koffein sé
talið geta orsakað höfuðverk þá get-
ur einn rótsterkur kaffibolli dregið
úr honum, allavega til skemmri
tíma. Þeir sem drekka kaffi endrum
og sinnum virðast líka þjást oftar af
höfuðverk en þeir sem drekka reglu-
lega kaffi.
Náttúrulyf hafa komið sér vel í
baráttunni gegn höfuðverk. Hrossa-
fífill er notaður í Þýskalandi til að
berjast við mígreni þar sem í rótinni
er efni sem dregur úr tíðni kasta.
Aukaverkun þess að drekka seyði úr
hrossafífli gæti hins vegar verið lifr-
arskemmdir. Því er verið að þróa lyf
úr rótinni sem enga skaðlega verkun
hefur. Síðan er um að gera að kíkja í
næstu búð sem selur jurtate og jurta-
lyf og fá ráðgjöf um það hvaða efni
geta dregið úr verknum.
Það sem fæstir munu líklega
reyna er bótox en það er efni sem
sprautað er í andlit til að minnka
hrukkur. Lýtalæknir í Bandaríkjun-
um fann það út að sjúklingar hans
sem höfðu þjáðst af mígreni fengu
margfalt færri köst eftir aðgerðina
en fyrir hana. ■
Ein af hverjum 18 konum i Nígeríu
deyr eftir barnsburð sem er gríðar-
lega hátt hlutfall - í Evrópu er hlut-
fallið ein á móti hverjum 2.300.
Fistula eða fistill er nokkuð sem
hefur verið óþekkt í vestrænum
löndum í eina öld. Þegar gat mynd-
ast milli endaþarmsops og legganga
heitir það fistill og gerist þetta við
barnsburð hjá konum. Meltingakerfi
kvenna og móðurlíf rifnar og þessum
konum blæðir oft út. Þær konur sem
hafa fengið fistil bera þess oft merki
það sem eftir er ævinnar. Þær hafa
hvorki stjórn á þvagi né saur þannig
að þær einangrast sé ekkert gert. Eig-
inmenn margra kvenna yfirgefa þær
þar sem þær verða líkamlega og and-
lega óhæfar til líkamlegs samræðis.
Sameinuðu þjóðirnar telja að á milli
400.000 og 800.000 konur í Nígeríu
með fistil hafi ekki fengið viðeig-
andi læknishjálp. Þær deyja því oft
við eftirköstin ef þær hafa á annað
borð lifað fæðinguna af.
Einungis átta skurðstofur eru í
Nígeríu til að þjóna konum sem eiga
við fistil að stríða en Nígería er fjöl-
mennasta Afríkuríkið, þar búa 137
milljónir.
Fistill er algengari meðal yngri
kvenna - allt niður í 12 ára. Fæðinga-
vegurinn er enn svo óþroskaður að
hann ræður einfaldlega ekki við að
koma barni í heiminn, Konur eru
því oft í barnsnauð í marga daga og
þégar barnið loks þröngva'r sér út er
það oftar en ekki látið - og móðir-
in í mikilli lífshættu hafi hún lifað
kvalirnar af. Fátækt og fáfræði er
ein helsta ástæðan fyrir þessu skelfi-
lega vandamáli. Konur eiga börnin
oft heima og það eykur hættuna á
að hvers kyns vandamál komi upp.
Skortur á þekkingu og búnaði kem-
ur i veg fyrir að fæðingin geti farið
fram með eðlilegum hætti. Sam-
göngur frá litlu þorpunum til lækna-
miðstöðvarinnar eru hræðilegar og
bæði konur og börnin þeirra deyja
oftar en ekki á leið þangað.
Fyrr á árinu var ákveðið að hafa
tveggja vikna átak gegn fistli. Á þess-
um tveimur vikum komu 600 konur
til aðgerðar og miklu fleiri komu en
spítalarnir, með sinn nauma mann-
skap, hefðu mögulega getað sinnt.
Ein ung kona sem sagt var frá -
sem ekki er neitt einsdæmi - þurfti
að sitja í marga klukkutíma í vagni
sem var dreginn áfram af beljum. Á
meðan þurfti hún að vera á hækjum
sér - barnið sem hún hafði reynt að
koma í heiminn í tvo sólarhringa
var látið og það sat fast í fæðingaveg-
inum, komið hálfleiðina út. Þegar
komið var á spítalann tóku við aðrir
tveir sólarhringar af kvölum. Þegar
sveinbarnið kom loks í heiminn, líf-
vana, var stúlkan rifin og þurfti að
gangast undir aðgerð við fistli.
Margar þessara ungu stúlkna eru
ófrískar vegna þess að þær hafa ver-
ið giftar í ánauð. Um leið og þær fara
að sýna líkamlegan þroska fer fjöl-
skyldan að skima eftir maka handa
þeim ef þær eru ekki komnar með
vonbiðil. Þær fá ekki að sjá makann
fyrr en á brúðkaupsdaginn og þá
er það oft maður sem er áratugum
eldri en þær eða jafnvel eldri frændi
sem höfuð ættarinnar vill endilega
sjá eignast konu. Þá er vanmáttur
unglingsstúlkna notaður í því skyni
að skömmin sem fylgir því að eiga
ekki konur verði útmáð. Getnaðar-
varnir eru ekki notaðar og oft hrein-
lega ekki þekktar fyrir utan það að
fátæktin er svo mikil að fólk hefði
ekki efni á þeim væru þær í boði.
Það er sannarlega ekki öfunds-
vert hlutskipti að vera kona í Afríku
ídag. ■
Pantið núna
Frábær verslunarmáti
evcrythmg kí bctweení m/f«
Yfir 3600 fleiri f
wX2iarg2s.cf.uk
B. Magnússon
Austurhrauni 3,Gbæ s: S5S-2866
www.bmagnusson.is bm@bmagnusson.is
Opið virka daga 10-18 laugardaga 11-14
ERUM AÐ TAKA UPP NÝJAR VÖRUR í VERSLUN
Swckur*^
>á ho/N^
%■