blaðið - 08.04.2006, Blaðsíða 20

LAUGARDAGUR 8. APRÍL 2006 blaöið
20
Sagan i nýju Ijósi
Gullhringur sem fannst við fornleifarannsókn I kirkjugólfi í Skálholti og er á meðal gripa
sem eru á sýningu í rannsóknarrými Þjóðminjasafnsins.
Áhugaverðar uppgötvanir
Á Þingvöllum hafa fundist stór
mannvirki frá upphafi þinghalds
og áður óþekktar búðartóftir.
Þekking hefur aukist á biskups-
setrunum tveimur, Hólum og Skál-
holti, bæði á þéttbýli og húsakosti
þessara höfuðstaða Norðurlands
og Suðurlands. í Skálholti hafa
m.a. fundist íveruhús og skólahús
en á Hólum meðal annars prent-
húsið þar sem fyrsta íslenska prent-
smiðjan var starfrækt. Náttúruleg
höfn hins forna verslunarstaðar
Hóla í Kolkuósi hefur verið rann-
sökuð og einnig annar forn versl-
unarstaður, Gásar í Eyjafirði, þar
sem grafin var upp stór trékirkja
og búðir. f Keldudal í Hegranesi
í Skagafirði fannst óvænt bæði
kirkjugarður úr frumkristni og
kumlateigur úr heiðni. f Reykholti
fer einnig fram rannsókn á kirkju-
garði og kirkju en þar var ein mik-
ilvægasta höfuðkirkja á íslandi.
Eitt rannsóknarverkefnið sem
Kristnihátíðarsjóður styrkir felst
í að afla gagna um staðsetningu
allra þekktra kumla á fslandi,
greina hvað lá að baki staðarvali
þeirra og reyna þannig að leita
uppi áður ókunn kumlstæði.
Þá hafa tvö forn klaustur verið
grafin upp, fyrsta nunnuklaustrið
á Kirkjubæ sem stofnað var 1186,
og munkaklaustrið á Skriðu í
Fljótsdal sem starfrækt var á tíma-
bilinu 1493-1554.
Hedensted Caravan is one of the leading
Camping stores in Jylland Denmark.
And now you also have the opportunity
to buy our top quality products and at the
same time save a lot of money.
Visit our webside WWW.HEDENSTEDCARAVAN.DK
to see over 100 caravans each presented by 5
pictures and specifications.
Hedensted Caravan have great experience with export to
Island and we can deliver Caravans directly to Seyðisfjörður
and camping equipment directly to your doorstep.
TIL AÐ FÁ TILBOÐ VINSAMLEGAST HAFIÐ SAMBANO VIÐ:
Mr. Niels Lund-Nielsen
slmi: 0045 75890677
netfáng: Niels.lund@hedenstedcaravan.dk
Mánudaga til Föstudaga milli 09:00 -17:00
Laugardaga milli 10:00 -16:00
A small selection of our
Caravans from last season
05 Adria Adiva 462PD
05 Adria Adiva 502UK
04 Adria Adora 462UB
05 Adria Adora 542PU
05 Adria Altea 542PK
05 Adria Altea 502LS
04 Biirstner Ventana 490TS
05 Biirstner Ventana 540TK
05 Wilk S3 Silverstar 490UE
Á miðvikudag var opnuð sýning á
níu fornleifarannsóknum Kristni-
hátíðarsjóðs á Þjóðminjasafni
íslands. Þar eru kynntar þær forn-
leifarannsóknir sem nú standa
yfir með tilstyrk Kristnihátíðar-
sjóðs og meðal annars má þar sjá
úrval gripa sem fundist hafa við
uppgrefti.
Fjöldi merkra gripa hefur fundist
við alla þessa uppgrefti og margvís-
legar nýjar upplýsingar hafa komið
fram. Rannsóknirnar hafa aukið
miklu við þá þekkingu sem við áður
höfðum úr ritheimildum, staðfest
það sem vitað var, bætt við það og
stundum flett ofan af mannvirkjum,
stöðum eða starfsemi sem engar rit-
heimildir greina frá. Fornleifarann-
sóknir eru þannig smám saman að
bæta við og breyta Islandssögunni
frá því sem var meðan einungis rit-
heimildum var til að dreifa.Vænta
má frekari uppgötvana og funda
árið 2006 því fornleifarannsóknir
njóta áfram styrks frá Kristnihá-
tíðarsjóði. En í sumar verður í síð-
asta sinn grafið með fjárstuðningi
sjóðsins.
Merkilegar frumrannsóknir
Ágústa Kristófersdóttir sýningar-
stjóri segir að ekki hafi jafnum-
fangsmiklar rannsóknir farið fram
á stöðum eins og gömlu biskups-
stólunum Hólum og Skálholti. „Þar
hefur verið grafið í tengslum við
framkvæmdir og í kirkjunum en
staðirnir hafa ekki verið teknir
fyrir í heild sinni áður. Þetta eru
mjög merkilegar frumrannsóknir
á þessum stöðum og koma til með
að varpa nýju ljósi á lífið á þessum
stöðum sem voru lengi vel einu
þéttbýliskjarnarnir sem til voru á
Islandi,“ segir Ágústa.
Á sýningunni gefur meðal ann-
ars að líta tvær höfuðkúpur sem
fundust í Skriðuklaustri. Onnur er
af manneskju sem hefur verið með
beinvörtur á höku en hin er af hol-
góma unglingi. „Það var mjög sjald-
gæft að fólk sem fæddist með svona
fæðingargalla lifði frumbernskuna
af. Það sýnir að hann hefur fengið
góða umönnun,“ segir Ágústa og
bætir við að þetta varpi á vissan hátt
nýju ljósi á starfsemi klaustursins.
Stór sýning árið 2008
Athygli vekur að þeir munir sem
eru til sýnis í Þjóðminjasafninu
eru flestir frekar smáir og segir
Ágústa að smæð sýningarrýmis-
ins hafi öðrum þræði áhrif á val
sýningargripa.
„Það stendur til að hér verði stór
sýning árið 2008 þegar búið verður
að fullvinna fræðilegu rannsókn-
irnar og fara yfir það sem kom upp
úr jörðinni og þær niðurstöður og
ályktanir sem menn geta dregið
af þvi,“ segir Ágústa og bætir við
að mikið starf bíði við rannsóknir,
skráningu og forvörslu þeirra muna
sem fundist hafa.
Óvenjumikil gróska í
fornleifarannsóknum
Óvenjumikil gróska hefur verið í
fornleifarannsóknum hér á landi
á undanförnum árum, sem meðal
annars má þakka Kristnihátíðar-
sjóði, en hann lauk störfum í lok
síðasta árs. Sjóðurinn var stofnaður
til að minnast þess að 1000 ár voru
liðin frá því að kristni var lögtekin á
íslandi og gegndi tvíþættu hlutverki.
Annars vegar var honum ætlað að
efla fræðslu og rannsóknir á menn-
ingar- og trúararfi þjóðarinnar og
stuðla að umræðum um lífsgildi
hennar, siðferði og framtíðarsýn.
Hins vegar var honum ætlað að
kosta fornleifarannsóknir á helstu
sögustöðum þjóðarinnar, m.a. á
Þingvöllum, í Skálholti og á Hólum.
Á fimm ára starfstímabili Kristni-
hátíðarsjóðs lagði ríkissjóður til hans
500 milljónir króna eða 100 milljónir
á ári hverju. Þar af var rúmum helm-
ingi varið í fornleifarannsóknir.
Anna Soffía Hauksdóttir, for-
maður stjórnar Kristnihátíðarsjóðs,
er afar ánægð með hvernig til
tókst og segir að starfið hafi verið
farsælt. „Aðalatriðið er að þessum
fjármunum hefur verið vel varið.
Frábær árangur hefur náðst, bæði
í fornleifarannsóknum, sem og á
sviði menningar- og trúar. Þátttak-
endur hafa starfað af miklum áhuga
og alúð,“ segir Anna Soffía.
Mikið starf óunnið
Anna Soffía segir að rannsóknir,
sem sjóðurinn styrkti, hafi breytt
sýn þjóðarinnar á lífið hér á landi
fyrr á öldum. Enn sé þó mikið starf
óunnið. „Ljóst er að mikið starf er
framundan i forvörslu, enda hafa
fundist þúsundir gripa við uppgröft.
Þessa gripi þarf að forverja og búa
þá til sýninga," segir Anna Soffía og
bendir jafnframt á að á fjárlögum sé
gert ráð fyrir fjárframlagi til mála-
Minningarkort
Minningar- og styrktarsjóðs
hjartaskjúklinga
^ai
HjartaHeill
sími 552 5744
Gíró- og kreditkortþjónusta
Anna Soffía Hauksdóttir formaður stjórnar Kristnihátíðarsjóðs segir frábæran árangur
hafa náðst bæði i fornleifarannsóknum, sem og á sviði menningar- og trúar.
flokksins. „Á fjárlögum 2006 - 2008
verður samtals 60 milljónum króna
veitt til forvörslu og undirbúnings
sýninga á niðurstöðum rannsókna
sem hafa fengið styrk úr sjóðnum,“
segir Anna Soffía sem telur afar mik-
ilvægt að miðla til almennings allri
þeirri nýju þekkingu sem fengist
hefur. „Það verða sýningar meðal
annars hér í Þjóðminjasafninu
og á þeim stöðum þar sem grafið
hefur verið. Þar hafa heimamenn
og þeir sem stýrt hafa fornleifarann-
sóknum tekið höndum saman og
ég er ekki i vafa um að það verður
árangur af því starfi um ókomna
framtíð. Þannig getur allur almenn-
ingur gert sér grein fyrir sögu hvers
staðar,“ segir Anna Soffía.
Umfangsmikil og tímafrek verkefni
Meira en 150 verkefni hlutu styrk
úr Kristnihátíðarsjóði á fimm ára
starfstímabili hans. Þar af voru tólf
verkefni á sviði fornleifarannsókna
og nutu þau flest styrks allan tím-
ann enda um umfangsmikil og tíma-
frek verkefni að ræða. Anna Soffía
tekur undir að það hafi verið mikils
virði fyrir fornleifafræðinga að geta
lagt svo mikið starf í rannsóknir á
tilteknum svæðum. „Enn fremur
voru rannsóknarhóparnir duglegir
við að útvega sér fjármagn annars
staðar frá, innan lands og utan. 1
sumum tilfellum var styrkurinn frá
Kristnihátíðarsjóði tvö- eða þrefald-
aður,“ segir Anna Soffía og bætir við
að þátttaka erlendra fræðimanna
hafi einnig verið áberandi. „Á sama
tíma hófst kennsla í fornleifafræði
við Háskóla Islands og þetta hefur
stutt gríðarlega hvort við annað. Nú
eru margir nemendur í fornleifa-
fræði og þeir hafa flestir unnið við
þessar rannsóknir á sumrin og það
hefur gagnast kennslunni," segir
Anna Soffía