blaðið - 08.04.2006, Síða 26

26 I VIÐTAL
LAUGARDAGUR 8. APRÍL 2006 blaöiö
Framtíðin notuð sem svipa á þjóðina
Stóra hugmynd getur verið erfitt
að meta til fjár. Ahrifa hennar
getur gætt með svo mörgum
hætti, á svo margvíslegum
stöðum að það getur tekið
áratugi, jafnvel aldir, að átta
sig á hvert raunverulegt gildi
hugmyndarinnar er.
Draumalandið hans Andra
Snæs Magnasonar hefur vakið
verðskuldaða athygli. Þriðja prentun
bókarinnar er á leiðinni í verslanir
en bókin hefur verið rifin út og lesin
upp til agna á mörgum heimilum.
í bókinni setur Andri fram stóra
hugmynd sem er snilldarlegt
mótvægi við stóra stíflu, stór
álver. Hugmyndin hans Andra er
minnisvarði um það sem gæti orðið.
Varða til framtíðar. Sjálfshjálparbók
handa hræddri þjóð setur markmið
og stefnu íslensku þjóðarinnar í
sjálfsagt spurningarmerki. Hún
fjallar um mikilvægustu mál
íslensku þjóðarinnar og setur þau
málefni sem helst hafa verið til
umfjöllunar í fjölmiðlum síðustu
ár í heildarsamhengi, eitthvað sem
verulega hefur skort á í opinberri
umræðu. Áhuginn fyrir bókinni
segir mikið um áhuga fslendinga
fyrir umhverfi sínu og samfélaginu.
Andri Snær spjallaði við Ernu
Kaaber um viðbrögðin sem hann
hefur fengið við bókinni.
Þetta er svolítið svakalegur titill,
Sjálshjálparbók handa hræddri
þjóð, hver voru fyrstu viðbrögð við
bókinni?
Þau voru ótrúlega sterk. Ég hélt
kannski að menn yrðu svolítið
fúlir. Sumir héldu að fólk vildi
ekki kannast við að vera hrætt en
mér fannst titillinn skemmtilega
örgrandi. Viðbrögðin voru sterk
og eftir viku fannst mér ótrúlega
margir búnir að kaupa bókina, búnir
að lesa hana og búnir að senda mér
tölvupóst. Ég heyrði alls staðar utan
að mér að fólk væri að lesa hana. Ég
var á Sólheimasafni um daginn og
þar var mér sagt af starfsfólki að það
hefði ekki vitað önnur eins viðbrögð
við bók í mjög langan tíma.
Hvað lestu út úrþví?
Ég veit það ekki alveg. Ég held að
ég hafi náð að orða hluti sem hafa
legið mjög þungt á mjög mörgum
í mjög langan tíma. Fólk vissi að
eitthvað væri rangt. Að nálgunin
við veruleikann væri einhvernvegin
skökk. Eitthvað var að en fólk gat
ekki útskýrt það. Þannig leið mér
þegar ég byrjaði að skrifa þessa
bók. Mér fannst eitthvað að en ég
gat ekki útskýrt það og það tók mig
tvö ár að taka saman hvað var að
heimsmyndinni.
Samt er uppleggið í bókinni þannig
að lesandanum líður eins ogþú sért
Ég hitti allt í einu líffræðinga sem
segja: „Ertu að segja mér þetta?
Af hverju skrifarðu ekki í blaðið?
Skrifaðu þetta svo mamma viti þetta
og pabbi. Ef ég tala um þetta þá er ég
bara tekin á teppið.“
Hvað er eiginlega t gangi þegar
ástandið er svona?
Grundvallareining lífsham-
ingjunnár er fá að tjá sig og miðla
sinni þekkingu og taka þannig þátt í
samfélaginu. En að vera einangraður
frá því og þögnin keypt fyrir 250.000
kr. á mánuði, það er bara kúgun. Við
þessar aðstæður líður fólki illa. Það
fyrirlitur sjálft sig og starf sitt og því
finnst nám sitt hafa verið til einskis.
Þetta er ekki ávísun á hamingjuríkt
samfélag.”
Gamla konan og skriðdrekarnir
En má ekki segja að þú hafi fallið í
ónáð á einhverjum stöðum eftir að
bókin kom út?
Ég veit ekki um það. Ef þú googlar
Andri Snær poet, þá færðu upp
Alcoa does not produce missiles and
tanks.
Voru þessi viðbrögð Alcoa ekki
eðlileg?
„Þeir þróa léttbyggða herbíla.
En þeir segja að það sé ekki
hergagnaframleiðsla. Samkvæmt
þessu er í raun enginn sem
framleiðir hergögn. Það er enginn
sem framleiðir vél í skriðdreka. Það
eru bara svona fimmtíu aðilar sem
koma að því. Svo er þetta sett í eina
stóra hrúgu og gömul kona kemur og
setur þetta saman. Hún framleiðir
heldur ekki hergögn. Svo kemur í
ljós þegar hún er búin að skrúfa
þetta saman að þetta er skriðdreki
þá er spurt; Hvað á að gera við þetta?
Herinn hlýtur að geta notað þetta,
er svarið. Þetta er ábyrgðarleysi. Er
það bara sá sem setur vörumerki á
húddið sem er framleiðandinn? Þetta
er orðsifjafræði. 1 rauninni ef allir
framleiddu nógu litla hluta í heildina
þá væri raunframleiðandinn bara
pínulítill. Bara ein gömul kona.
Eru stórfyrirtækin sem við erum
að skríða uppí hjá of stór fyrir litla
ísland?
Það getur verið fínt að fá
stórfyrirtæki til landsins. En ef þú
ætlar í hringinn með Tyson þá þýðir
ekkert að vera bara bjartsýnn. Þú
verður að vera búinn að þjálfa þig
upp í það. Höfum við innviði hér í
opinbera geiranum, lagalega til að
semja við þessi fyrirtæki? Höfum
við innviðina til þess að standast
þrýsting þeirra. Þekkjum við
nægilega hvernig svona fyrirtæki
starfa?Ogefviðeignumstnógugóðan
mann sem kann samningatæknina
er hann þá ekki bara keyptur um
leið inn í fyrirtækið? Ætlar ríkið að
fara að borga svona mönnum tvær
milljónir á mánuði?
Þú vilt þá meina að {slenska ríkið
hafi ekkert í þessi stórfyrirtœki?
Þessi fyrirtæki eru með 150.000
þúsund starfsmenn og eru með
stærri lagateymi og samningalið
en Alþingi, iðnaðarráðuneytið og
Landsvirkjun til samans. Þó menn
séu voðalega kurteisir þá eru þetta
hörðustu hákarlarnir í lauginni og
við ætlum að fara að binda allar
okkar vonir og auðlindir við þá og
ráðstafa óspilltri fegurð og gera
samfélagið háð fyrirtækjunum. Á
Húsavík á að fara að reisa hálft álver.
Það þarf að stækka það í framtíðinni
og hvar á orkan til þess að koma?
Það er ekki næg orka á svæðinu til
þess eins og er. Um hvað erum við
þá að fara að deila árið 2015? Þegar
fyrirtækið segist þurfa að stækka,
annars fari það?
„Fullkomnasti
hreinsibúnaður í heimi"
Merkirðu einhver áhrifeftir útkomu
Andri Snær Magnason.
að ræða við hann, beintfrá brjóstinu,
heima í stofu.
Hún er líka að vissu leyti sprottinn
upp úr fyrirlestrum, hugsunum og
samtölum við fólk. Þó að ég vitni
kannski í skýrslur þá er það meira
til að negla hana niður. Menn lesa út
úr þessu ákveðna kúgun líka. Kúgað
andrúmsloft. Eins og það birtist
fólki einhverskonar kúgun í því
hvernig menn nýta þennan ótta við
framtíðina til þess að stýra okkur.
Það er þessi óvissa; „Nú er alveg
að koma kreppa. Nú missum við
húsin okkar og bílana.“ Framtíðin
er notuð á okkur eins og svipa. Ef
við horfum til síðustu þrjátíu ára og
á efnahagssveiflur fortíðar og við
skoðum hvernig okkur hefur liðið
þessi ár. Þá er það svona sem við
hugsum: Sumarið sem ég kynntist
konunni minni, tíminn sem ég var í
háskólanum, þetta sumar þegar það
var mikið stuð, þegar ég fór ekkert
út heldur var að vinna fyrir norðan.
Topparnir eru þar. Þeir fylgja ekki
efnahagssveiflunum. Ef ekkert hefði
verið að gert þá hefði sumarið 2002
verið sumarið sem Þjórsárver fóru i
kaf af því að við vorum svo hrædd
við spár um niðursveiflu. Reyndin
varð sú að bankarnir fóru upp og
það urðu einhverjir aðrir hlutir til
að keyra efnahagslífið.
Finnst þér fólk upplifa sig kúgað í
íslensku samfélagi?
Fyrstu viðbrögð fólks voru að
hrósa mér fyrir kjarkinn. Að hafa
sagt hluti og útskýrt hluti sem
margir virtust vilja sagt hafa en
virtust ekki geta sagt. Það er þessi
hræðsla við að falla í ónáð sem ég
held að sé afleiðing af ofstjórn.
Hvernig menn smám saman detta
inn í ákveðið andrúmsloft. Ég held
að það sé enginn einn maður ábyrgur
fyrir því. Menn virðast bara ekki
hafa svarað grundvallarspurningum
um lýðræði.
Finnst þér tómahljóð í orðinu
frelsi sem er nánast notað í
annarri hverri setningu?
Það er náttúrulega frelsi þeirra
sem kunna að fara með tölur. Hið
vísindalega frelsi hefur minnkað
mikið. Það er í raun þess vegna sem
ég bregst töluvert hart við i bókinni.
BloöilMki
y
/
ismiðjan
SÓLA náttúrulegar snyrtivörur, engin aukaefni.
lJtþu.
Fjallagrasakrem, rakakrem.
Kamillu- og fjallagrasaþykkni
vernda húðina, gefa góðan
raka og frísklegt yfirbragð.
Morgunfrúarkrem,
24 klst. silkikrem. Maríu-
stakkur og morgunfrúarolía
næra og mýkja húðina og
gefa henni gullinn blæ.
Rósakrci , uppbyggjandi
næringarkrem. Rósaolía,
rauðsmári og fjólur, endurnæra
og fríska upp þreytta og Iíflausa
húð.

Sölustaðir:
Höfuðborgarsvæðið: YggdrasiII, Maður lifandi,
Hitt Hornið, Heilsuhúsið Kringlunni, Fjarðarkaup.
Keflavík: Blómaval.
Selfoss: Heilsuhúsið.
Akureyri: Heilsuhornið Glerártorgi, Apótekarinn,
Blómaval.
Akranes: Apótekið.
SOLA
601 Akureyri, sími 462 4769, 861 4769,
fax 462 7040, netf. gigja<2>urtasmidjan.is