blaðið - 23.06.2006, Blaðsíða 18

18 I HEILSA
FÖSTUDAGUR 23. JÚNÍ 2006 blaðiö
- •
Heimili og hönnun
IL' _ .v" _ ' ' ^ . ' ' 'sÁÍ ~ ^ i :
Priðjudaginn 27. júní
I ®J [* ^®J L ® ]§?!"■I
Witir^iTr - r- ^Tr “
Augiýsendur, upplýsingar veita:
Kolbrún Ragnarsdóttir • Sími 510 3722 • Gsm 848 0231 • kolla@bladid.net
Magnús Gauti Hauksson • Sími 510 3723 • Gsm 691 2209 • maggi@vbl.is
Loksins - loksins skín sólin hér
sunnan heiða og framundan er
sólrík helgi. Sólin er yndisleg í
réttu magni en hún getur hrein-
lega verið hættuleg í of miklu
magni. Það er nauðsynlegt að
fara varlega og varast það að
brenna í sólinni.
Við erum mismunandi gerð
Við erum mismunandi gerð og
þolum sólina misvel. Sumir geta
legið í sólinni, látið hana baka sig
án þess að brenna og verða dökk-
brúnir á skömmum tíma. Aðrir
verða aldrei brúnir og sólbrenna
alltaf. Það er mikilvægt að þekkja
sín takmörk, vita hvernig maður
þolir sólina og þoli maður hana
alls ekki þá er eina leiðin að forð-
ast hana.
Hvernig forðast má sólbruna
• Fyrir einstaklinga sem alltaf
brenna í sól er eina leiðin að
forðast sólina algerlega. Æski-
legt er að hylja húðina með
fatnaði og sætta sig við að
fá ekki brúnan lit. Sé húðin
varin verður hún ekki fyrir
skaða. Fíngerð og föl húð
verður ekki eins hrukkótt og
Glæsilegar danskar innréttingar í öll herbergi heimilisins
Eldhúsinnréttingar • Baðinnréttingar • Þvottahússinnréttingar • Fataskápar með venjulegum- og rennihurðum
•0)
Eldavélar Ofnar Helluborð Viftur & háfar Uppþvottavélar Kæli- og frystiskápar
Fyrsta flokks hönnunar- og teiknivinna
Stuttur afgreiðslufrestur
5 ára ábyrgð
Hagstætt verð Askalind 3 • 201 KópavogurTSími: 562 1500
húð þeirra sem eru mikið í sól.
Fölt er fínt!
Einstaklingar sem sólbrenna
yfirleitt í fyrstu sól sumarsins
þurfa að fara gætilega og jafn-
vel forðast að verða sólbrún/n.
Þeir sem standast ekki freist-
inguna og vilja baða sig í sól-
inni er ráðlagt að nota sterka
sólarvörn, til að mynda með
varnargildi L5 til 20. Þegar
húðin hefur vanist sólinni er
hægt að nota sólarvörn með
minni vörn, þó ekki neðar en
varnargildi 8.
Einstaklingar sem fá vægan
sólbruna í fyrstu sól sumars-
ins ættu að nota sterka sól-
arvörn í eina til tvær vikur.
talið er að valdi húðkrabbameini.
Til að sólarvörnin komi að tilætl-
uðum notum þarf að bera sig rétt
að.
Mikilvægt er að bera á sig sólar-
vörnina áður en farið er út í sólina.
Smyrja þarf vel af kreminu á húð-
ina til að vörnin virki. Ef smurt
er á þunnu lagi næst ekki sú vörn
sem umbúðirnar segja til um.
Efnið dofnar smátt og smátt og
sólarvörnin er talsvert minni eftir
eina eða tvær klukkustundir
Ekki er ráðlagt að treysta á sól-
arvörn ef tiltekin svæði líkamans
eru mjög viðkvæm. Ágætt er að
hylja viðkvæm svæði likamans
með fatnaði eða handklæði.
Sólin er yndisleg í réttu magni en hún getur hreinlega verið hættuleg í of miklu magni.
Síðan er hægt að prófa sig
áfram með sólarkremi sem
inniheldur minni vörn.
• Einstaklingar sem þola sólina
vel og verða dökkbrúnir ættu
engu að síður að nota sólar-
krem með varnargildinu 8.
Húðin verður áfram brún en
ef til vill ekki eins dökk og ef
sólarvörn er ekki notuð. Fólk
sem er hörundsdökkt skaðar
síður húðina með sólböðum.
Hins vegar getur of mikil sól
leitt til hrukkumyndunar og
skaða.
• Fyrstu dagana ættu sólböð
ekki að vara lengur en 15 - 20
mínútur. Geislar sólarinnar
eru sterkastir á milli kl. 11 og
14. Á þeim tíma er mikilvægt
að fara gætilega. Börn eru oft
lengur úti í sólinni en full-
orðnir. Lítil börn eru sérlega
viðkvæm fyrir sólinni og þau
þarf að verja vel. Þó að sól-
bruni virðist jafna sig, getur
hann síðar komið fram sem
húðkrabbamein, til dæmis í
fæðingarblettum.
Gott að vita um sólarvörn
Sólarvarnarefni eru miskröftug
og styrkleikinn sem er gefinn upp
er tvenns konar, sá ameríski, SPF
(Sun Protection Factor) og sá evr-
ópski. Forsendur skilgreiningar-
innar eru mismunandi. Almennt
má segja, að bandaríski stuðullinn
sé um það bil tvöfalt hærri en sá
evrópski. Það þýðir að sólarvörn
sem framleidd er í Bandaríkjunum
og hefur gildið 8 hefur álíka gildi
og evrópskt krem með gildinu 4.
Evrópska kerfið byggist á því
hversu lengi íbúi Norður-Evrópu
sem jafnan er með föla húð getur
verið í sólskini áður en húðin
verður rauð og aum. Almennt
gildir að ef einstaklingur notar
sólarvörn til að mynda með stuðl-
inum 8 getur viðkomandi verið
8x20 mínútur (160 mínútur) í sól-
inni, áður en húðin verður rjóð og
aum.
Hafa ber í huga að sólarvörn er
útbúin til að verja húðina gegn sól-
bruna. Sólaráburður er hins vegar
ekki vörn gegn þeim geislum sem
Hafa ber í huga!
• Hættan á sólbruna er einnig
fyrir hendi þrátt fyrir að
skýjað sé. Um 30 - 50% út-
fjólublárra geisla sólar ná í
gegnum skýin.
• Meiri hætta er á sólbruna
þegar vindur blæs því við-
komandi finnur síður fyrir
geislum sólar og hitanum sem
frá þeim streyma.
• Þegar dvalið er nærri sjó eða
snjó margfaldast hættan á
sólbruna.
• Vatns- og sjóböð auka líkur á
sólbruna. Hægt er að fá vatns-
helda sólarvörn eða nota efni
sem byggjast á liposomum.
Gagnstætt öðrum efnum
virka liposomum efni undir
yfirborði húðarinnar.
• Varast ber áreynslu í hita og
forðast ber að láta húðina
verða rauða. Stutt og áköf
sólböð eru skaðleg og geta
hraðað þróun krabbameins í
fæðingarblettum, sem einnig
kallast illkynja melanoma.
• Vökvatap með svita undir
kringumstæðum mikils hita
getur valdið blóðþrýstings-
falli og yfirliði.
Sólbruni
Yfirleitt er um að ræða fyrstu
gráðu bruna, einstaka sinnum ann-
arrar gráðu bruna. Við vægum sól-
bruna er best að nota sólaráburð
(after sun) og forðast sól í 1-2 daga.
Við alvarlegri bruna má nota hy-
drókortisónkrem 1% eða kvalastill-
andi hlaup í litlum mæli. Hvort
- tveggja fæst í lausasölu í lyfjaversl-
unum. Gott er að kæla brunna
svæðið með svölu vatni (ca. 25 °C)
í 1/2-1 klukkustund, varúð skal þó
höfð þegar börn brenna því þau
geta ofkólnað illa.
Leitaðu læknis:
• Ef húðin hleypur upp í
blöðrum
• Ef kornabörn eða smábörn
sólbrenna
• Ef húðin verður rauð og
sárkvalin
Jórunn Frímannsdóttir, hjúkrun-
arfræðingur www.doktor.is