blaðið - 29.09.2006, Blaðsíða 22

22
FÖSTUDAGUR 29. SEPTEMBER 2006
blaðið
Þverpólitísk ábyrgð á umhverfisníðslunni
Þegar ég hóf að stunda lundaveiðar
í Breiðafirði fyrir 2 áratugum eða
svo var veiði oft svo mikil að ekki
þótti ómaksins vert néma hver veiði-
maður kæmi að minnsta kosti heim
með hundrað lunda. Nú, tuttugu
árum síðar, eru lundaveiðar í Breiða-
firði ekki svipur hjá sjón. Fugli hefur
fækkað svo gengdarlaust að hvorki
fuglafræðingar né fólk sem þekkir
til sögunnar og staðhátta geta út-
skýrt þessar ofboðslega hröðu brey t-
ingar. Talað hefur verið um að fæða
fuglanna sé brostin. Bent hefur
verið á að síldin fær ekki að hrygna
í firðinum og þá staðreynd að vegna
hækkandi hitastigs sjávar hefur síli
(helsta fæða sjófugls í Breiðafirði)
horfið af svæðinu. Hvað sem það
er þá eru afleiðingarnar hrikalegar.
Það er ekki bara lundi sem hefur
fækkað, þetta á við um flestar fugla-
tegundir á svæðinu. Kria sem verpir
í Breiðafirði en býr á veturna í Suður-
Afríku sést nánast ekki lengur, sömu
sögu er að segja um teistu, tjald og
á dögunum sá ég að toppskarfur
er væntanlegur á lista yfir dýr í
útrýmingarhættu.
Vistkerfið í Breiðafirði er í upp-
námi. Fátt er vitað um ástæður þess-
ara hamfara nema frumorsökin er
þekkt. Hækkun hitastigs af völdum
gróðurhúsaáhrifa. Þróunin hefur
verið svo hröð að vísindamenn eru
sí og æ að endurforrita tölvulíkönin
sín vegna þess að þróunin er miklu
hraðari en þá óraði fyrir. íslensk
stjórnvöld hafa ekkert gert til þess
að stíga á bremsuna í losum gróð-
urhúsalofttegunda og virðast vona
að vandamálið hverfi. Enda ekki
skrýtið því vandamálið er hrika-
legt og snertir okkur öll. Það er til
dæmis ekkert sem bendir til þess
að hækkun hitastigs á jöíðinni
stöðvist þegar hitinn er orðinn
,þægilegur”. Þetta er að gerast núna
og með ógnarhraða. Það eina sem
íslensk stjórnvöld hafa lagt á vogar-
skálarnar er fjölgun álvera á Islandi
(lögðu lóð á vitlausa vogarskál). En
það er staðreynd sem hefur farið
framhjá mörgum að þegar álverið
í Reyðarfirði tekur til starfa eykst
Djöfulskapur,
Ww heimska og
■ skammsýni í
^ I^wj umhverfinu
/ Teltur
Atlason
losun gróðurhúsalofttegunda um
það magn sem nemur tvöföldum
bílaflota landsmanna! Ég endurtek
tvöföldun í losun gróðurhúsaloftteg-
unda. Þessu má líkja við að reyna að
slökkva bál með bensíni.
Hryllingssaga Orwells, 1984, fær á
sig spásagnakenndan blæ þegar aðal-
hlutverk umhverfisráðherra þjóðar-
innar er að skemma náttúruna sem
mest og best. Fræg eru orð Sivjar
Friðleifsdóttur (umhverfisráðherra)
þegar nýlega hafi verið samþykkt
að þurrka upp heila jökulsá og hún
sagði að gildi hinna sem eftir væru
myndi aukast þannig að skaðinn
væri sama sem enginn! Dæmin eru
fjölmörg sem vekja upp hryllings-
myndir úr bók Orwells. Þegar fögru-
hverir (einstakir hverir á heimsvísu)
voru færðir á kaf þá sló Finnur Ing-
ólfsson iðnaðarráðherra fólk út af
laginu og skírði lónið sem kaffærði
hverunum Fagralón. Man einhver
eftir viðsnúningi hugtakanna í New
Speak? Fallegt er ljótt!
Ég er guðfræðimenntaður og eitt
það áhugaverðasta sem ég lærði í guð-
fræðideildinni sneri að hugmynd-
inni um djöfulinn. Hugmyndir um
djöfulinn eru margar, allt frá því að
vera persóna af holdi og blóði eða að
hann sé einhverskonar illt afl. Hug-
myndir um djöfulinn eigaþó sameig-
inlega rót í því að djöfullinn sundrar,
skemmir, blekkir og lýgur. Hann
kemur óreiðu á hlutina og skemmir
regluna. Hann skapar kaos og rugl-
ing með lygum og hálfsannleik. Hug-
myndir um guð eru aftur á móti í
mótsögn við kaos. Guð er regla og
sannleikur. Nú trúi ég ekkert á til-
vist djöfulsins í hvaða formi sem
er. Heimska fólks og skammsýni er
nærtækari hugmynd en djöfull með
horn og hala. En þessi viðsnúningur
hugtaka þar sem ljótt verður að fal-
legt og eyðilegging verður sköpun er
í þessu samhengi djöfulleg.
Það eru ekki bara stjórnarflokk-
arnir sem hafa staðið í þessu striði
við náttúru íslands og andrúms-
loftið. Samfylkingin hefur stutt ál-
versvæðinguna. Það hefur sennilega
farið um samfylkingarþingmenn-
ina á fjöldafundi Ómars á dögunum
þegar þeir áttuðu sig á villu síns
vegar. Þeir voru að minnsta kosti
fjári kindarlegir undir ræðuhöld-
unum. Ef það væri eitthvert bein
í Samfylkingunni þá ættu flokks-
menn að losa sig hið fyrsta við Ingi-
björgu Sólrúnu og Össur úr forystu-
liðinu. Best væri að þau segðu bara
af sér og hleyptu öðru fólki að. Stóra
málið í stjórnmálum 21. aldarinnar
eru umhverfismál. Ekki atvinnu-
mál, ekki byggðastefna, ekki sósíal-
ismi eða kapítalismi. Staðan er alvar-
legri en svo.
Höfundur er ritstjóri Eimreiðarinnar.
Kærleikur er forvarnir
Börn sem leiðast út í neyslu fíkni-
efna eiga á hættu að staðna í þroska
og ná ekki að nýta sína meðfæddu
og áunnu hæfileika til góðs fyrir sig
og samfélagið. I fámennu samfélagi
eins og við búum í er þetta dýrkeypt,
ekki aðeins fyrir einstaklinginn
sjálfan og ástvini hans, heldur fyrir
samfélagið allt. Hver og einn hefur
hæfileika sem er brýnt að hann geti
notað sjálfum sér og öðrum til góðs
og samfélaginu til framfara.
Niðurstöður íslenskra vísinda-
manna sýna hvernig foreldrar og
aðrir sem vinna með börnum og
ungmennum geta lágmarkað hætt-
una á að þau ánetjist vímuefnum. Á
Forvarnardaginn sem haldinn var
í gær, 28. september í öllum grunn-
skólum landsins voru kynnt nokkur
heillaráð sem byggja á niðurstöðum
þeirra, um hvernig við getum forðað
börnum frá fíkniefnum. Samvera
foreldra og barna skiptir þar miklu
máli. Klukkustundar samvera að
lágmarki á dag dregur verulega úr
hættunni. Stuðningur foreldra, sam-
vinna foreldra og skóla og virk þátt-
taka foreldra í lífi barna sinna eru
allt þættir sem skipta máli. Kjarni
málsins er kærleikur í verki. For-
eldrar sem sýna börnum sínum kær-
leik sem felst í ótakmarkaðri ást og
hæfilegum aga eru að vinna öflugt
forvarnarstarf.
Foreldrar geta þó ekki staðið einir
í baráttunni við fíkniefnin. Allt sam-
félagið verður að standa saman um
að vernda börn og ungmenni gegn
Ástúð og agi
foreldra við
börn sín eru
forvarnir líka.
þeirri vá. Sýnt hefur verið fram á
að börn og ungmenni sem taka þátt
í skipulögðu íþrótta- og æskulýðs-
starfi falla síður fyrir fíkniefnum. Fé-
lög sem sinna slíku starfi eru því um
leið að taka þátt í forvarnarstarfi og
mikilvægt er að leiðbeinendur innan
þeirra raða séu meðvitaðir um það.
Sveitarfélög geta einnig lagt sitt af
mörkum í þessu samhengi með því
að auðvelda börnum að taka þátt,
til dæmis með því að greiða niður
æfinga- eða félagsgjöld. Hvatapen-
ingar til barna á aldrinum 6-16 ára í
Garðabæ eru dæmi um slíkan stuðn-
ing. Yfirlýst markmið þeirra er að
hvetja börn til að taka þátt og njóta
þess ávinnings sem hlýst af slíku
starfi.
Það er skylda okkar sem erum full-
orðin að leggjast á eitt um að vernda
börnin okkar. Við getum gert það á
ýmsum vígstöðvum, sem foreldrar,
ömmur og afar, kennarar, íþrótta-
þjálfarar, forsvarsmenn fyrirtækja
og sveitarfélaga svo dæmi séu tekin.
Okkur ber skylda til að sýna börnum
kærleik og að axla þá ábyrgð sem
felst í þvi að vera þátttakandi i sam-
félagi. fslenskir félagsvísindamenn
eiga þakkir skildar fyrir að sýna
okkur fram á hvað skiptir mestu
máli í forvörnum. Nú er það okkar
allra að standa saman og fara eftir
leiðbeiningum þeirra. Markmiðið
á að vera að mynda þéttriðið stuðn-
ingsnet sem nær til hvers barns,
heldur utan um það, leiðbeinir því
og tekur af því versta fallið ef það mis-
stígur sig á þroskabrautinni. Hver og
einn skiptir máli þegar kemur að for-
vörnum og hvert og eitt barn á rétt á
því að njóta kærleiks og verndar og
komast heilt í gegnum unglingsárin.
Höfundur er bæjarstjóri Garðabœjar.