Bændablaðið - 22.10.2009, Qupperneq 14

14 Bændablaðið | fimmtudagur 22. október 2009 15 Bændablaðið | fimmtudagur 22. október 2009
„Þetta var virkilega fróðlegt og
skemmtilegt námskeið,“ segir
Baldvin Haraldsson skógar-
bóndi á Stóru-Hámundarstöðum
í Dalvíkurbyggð. Hann var
ásamt fleiri norðlenskum
skógarbændum á námskeiði í
skógarhöggi í Vaglaskógi í liðn-
um mánuði, en það er einn liður
í námskeiðinu Grænni skógar.
Baldvin hóf námið í fyrrahaust
og lýkur því í árslok 2010. Hann
segir námskeiðið gagnlegt og
gott, ánægjulegt sé að kynn-
ast öðrum skógarbændum og
bera saman bækur sínar með
þeim, „en það er líka gaman
að fylgjast með unga fólk-
inu, leiðbeinendunum sem eru
nýkomnir úr skóla og leggja sig
alla fram við að kenna okkur
gömlu bændadurgunum!“ segir
Baldvin. Þykir honum leiðbein-
endum takast einkar vel upp í
þeim efnum, þeir leggi sig alla
fram og komi vel undirbúnir
til kennslunnar og þá séu nem-
endur einkar áhugasamir og
jákvæðir og kappkosti að nema
sem allra mest.
„Á þessu námskeiði vorum
við að kanna skógarhöggstækni
og fórum yfir ýmislegt sem henni
viðkemur, öryggisatriði og fleira,“
segir Björgvin Eggertsson, verk-
efnisstjóri Grænni skóga, en hann
var leiðbeinandi á námskeiðinu.
Víða er nú, að hans sögn, komið
að grisjun í skógum bænda og
annarri umhirðu og því nauðsyn-
legt að kunna réttu handtökin.
Námskeiðið var bæði bóklegt og
verklegt. Björgvin segir að áhugi
fyrir skógrækt fari mjög vaxandi
hér á landi og það sé ánægjulegt
hversu áhugasamir t.d. bændur í
landshlutaverkefnunum séu hvað
það varðar að bæta þekkingu sína.
Mun líta út eins og
bútasaumsteppi úr lofti!
Baldvin stundaði um árabil búskap
ásamt fjölskyldu sinni á jörðinni
Stóru-Hámundarstöðum við utan-
verðan Eyjafjörð, var með um
400 kindur á fóðrum þegar mest
var, en er nú hættur hefðbundnum
búskap og hefur alfarið snúið sér
að skógræktinni. „Það var farið að
draga úr þessu hjá okkur, við erum
tekin að eldast og slitna, synirnir
höfðu ekki áhuga á að taka við, en
nágranni minn Snorri Snorrason
á Krossum leigir útihús, tún og
beitarland. Við getum áfram
búið í íbúðarhúsinu og ég stunda
skógræktina. Þetta er eins og best
verður á kosið,“ segir Baldvin og
bætir við að konan hafi verið„send
í leikskóla“!
Baldvin hóf skógrækt á jörð-
inni árið 2007 og hefur plantað
um 130 þúsund trjáplöntum í land
sitt. Næsta sumar hefur hann hug
á að bæta um 20 þúsund plöntum
við. Tegundirnar eru af ýmsu tagi
en hann kveðst þó nota furu í þó
nokkrum mæli, enda hafi hann
algjörlega fallið fyrir henni. „En
ég reyni að hafa þetta fjölbreytt.
Hugmyndin er líka að hafa skóg-
inn aldrei í beinni línu og ég
hugsa þetta þannig að þegar fólk
sér skóginn úr lofti eftir allmörg
ár líti hann út eins og bútasaum-
steppi,“ segir Baldvin. Þá leggur
hann stíga um skóginn, enda bæði
um að ræða útivistar- og nytjaskóg
og hver og einn stígur hefur sitt
nafn. Sem dæmi nefnir Baldvin
stíg sem beri nafnið Rómantík og
annar heiti Skynsemi, enda hafi
Brynjar Skúlason ráðunautur hjá
Norðurlandsskógum gefið góð ráð
varðandi legu hans.
„Þetta hefur bara allt saman
gengið vel hjá okkur og ég kann
vel við þetta starf, það er gaman
að fást við skógræktina. Ég tel
mig aldrei of gamlan til að læra
og þess vegna fór ég á námskeið-
ið Grænni skóga, til að fræðast um
þessa nýju atvinnugrein sem ég
stunda núna,“ segir hann og er afar
ánægður með þann fróðleik sem
þar er hægt að afla sér. MÞÞ
Skemmtilegt og fróðlegt námskeið um
skógarhögg
„Aldrei of gamall
til að læra“
– Baldvin á Stóru-Hámundarstöðum hættur í
hefð bundnum búskap og leggur skógrækt fyrir sig
Baldvin á Stóru-Hámundarstöðum kann vel við skógræktina og var
ánægð ur með skógarhöggsnámskeiðið. Myndir | ÁÞ
Lára Erlingssen var á sama námskeiði en það sóttu um 25 skógarbænd-
ur á Norðurlandi. Hún rekur gistiheimili á Akureyri ásamt manni sínum,
Erlingi.
Veruleg verðmæti geta legið í líf-
rænum aukaafurðum sem falla
til á bújörðum, en oft er litið á
þessar afurðir sem úrgang. Þess
eru jafnvel dæmi að milljónir
króna fari í súginn árlega á einu
og sama búinu, þar sem ekki er
hirt um að nýta aukaafurðir af
þessu tagi.
Í síðustu viku stóð Endurmenntun
Landbúnaðarháskóla Íslands fyrir
námskeiði á Hvanneyri um nýtingu
lífrænna aukaafurða sem falla til á
bújörðum. Markmiðið með nám-
skeiðinu var að þátttakendur áttuðu
sig á þeim verðmætum sem liggja
í lífrænum aukaafurðum (öðru
nafni lífrænum úrgangi) sem falla
til á bújörðum og kynntust helstu
leiðum sem færar eru til að nýta
þessar afurðir á sem hagkvæmastan
og vistvænstan hátt í samræmi við
aðstæður og tækni á hverjum stað.
Lífrænar aukaafurðir eru margs
konar og ólíkar eftir stærð og teg-
und búa. Undir þetta falla m.a.
ónýtt hey og moð, hálmur, húsdýra-
áburður, dýrahræ, sláturúrgang-
ur, fiskslóg, úrgangsull, garða- og
gróðurhúsaúrgangur, seyra, timbur,
pappír, pappi og matarafgangar. Á
námskeiðinu var fjallað um nýting-
armöguleika hvers flokks um sig,
en bætt nýting dregur úr kostnaði,
bæði við úrgangsmeðhöndlun og
við flutninga og innkaup á nýjum
vörum. Á námskeiðinu var reyndar
lögð sérstök áhersla á verðmætið
sem liggur í aukaafurðum, og bent
á að úrgangur er ekkert annað en
hráefni á villigötum, hráefni sem
undantekningarlítið hefur verið
keypt fyrir peninga.
Á námskeiðinu var nýting líf-
rænna aukaafurða rædd sérstaklega
út frá aðstæðum á búum þátttak-
enda. Í umræðum kom m.a. fram,
að tiltekinn kúabóndi hafði látið
reikna út verðmæti kúamykju
sem hann notaði til áburðar.
Niðurstaðan var sú, að með því að
nýta alla mykjuna lækkaði bónd-
inn kostnað við áburðarkaup um
50%, eða úr 4 millj. kr. í 2 millj. kr.
Verðmæti mykjunnar sem áburð-
ar yrði jafnvel enn meira ef hægt
væri að vinna metan úr henni fyrst,
þar sem lífmassi úr metanvinnslu
hefur ýmsa ákjósanlega eiginleika
sem áburður, fram yfir ferska
mykju. Líklega er þó hæpið að
fara út í metanvinnslu á einstökum
búum, þar sem stofnkostnaður er
tiltölulega hár. Lausnir á þessu
sviði hafa reyndar verið töluvert
til umræðu upp á síðkastið, m.a.
undir merkjum Orkubóndans, en
þar er á ferðinni verkefni á vegum
Nýsköpunarmiðstöðvar.
Mörg fleiri góð dæmi komu
fram á námskeiðinu um nýtingu á
lífrænum aukaafurðum, þótt krónu-
tölurnar væru lægri. Þannig reynist
mjög vel að nýta bananahýði sem
áburðargjafa við gróðursetningu
og blóð sem áburð á rósir. Dagblöð
nýtast ágætlega sem yfirbreiðsla
á beð, og úrgangsull kemur jafn-
vel í sömu þarfir. Þá reynist tættur
bylgjupappi vel sem undirburð-
ur undir hænsni og sem stoðefni í
jarðgerð.
Leiðbeinandi á námskeiðinu
var Stefán Gíslason, umhverf-
isstjórnunarfræðingur hjá UMÍS
ehf. Environice í Borgarnesi.
Þátttakendur komu af Vesturlandi,
Suðvesturlandi og Suðurlandi.
Lífrænar aukaafurðir
eru verðmætar
Þátttakendur á námskeiðinu, talið frá vinstri: Stefán Gíslason, leiðbein-
andi frá Environice, Hörður Óli Guðmundsson, Haga í Grímsnesi, Bjarki
Stefán Jónsson, Gróustöðum, Finnur Pétursson, Káranesi 1, Jóhanna
B. Þorvaldsdóttir, Háafelli, Hvítársíðu og Kristín Jóhannsdóttir, Haga í
Grímsnesi.
Draumastaður fuglaunnenda
Eftir að Ferðamálanefnd Djúpavogshrepps greindi
helstu sérkenni sveitarfélagsins árið 2003 er hrepp-
urinn nú markaðssettur undir merkjum verkefnisins
Bird.is fyrir fjölskrúðugt fuglalíf sitt en aðgengi fyrir
fuglaskoðara er yfirleitt mjög gott á svæðinu. Það leng-
ir ferðamannatímann á svæðinu þar sem náttúruvernd
er í hávegum höfð og umhverfisvæn ferðaþjónusta er
sett á oddinn.
Bryndís Reynisdóttir, ferða- og menningarmálafulltrúi
Djúpavogshrepps, segir markaðssetningu sem byggir á
fuglaskoðun koma við alla íbúa hreppsins.
„Birds-verkefnið teygir anga sína inn á flest svið mann-
lífsins í sveitarfélaginu. Nýlega vígði Djúpavogshreppur nýtt
og glæsilegt útilistaverk eftir hinn viðurkennda listamann,
Sigurð Guðmundsson. Verkið samanstendur af 34 stórum
eggjum, unnin í grantít en eggin standa fyrir jafn margar teg-
undir nokkuð algengra varpfugla í Djúpavogshreppi. Eggin
halda náttúrulegri lögun sinni og í tilfellum lit en þó er eitt
þeirra stærst, þ.e. egg Lómsins, sem valinn hefur verið ein-
kennisfugl svæðisins. Nú í vetur hlaut verkefnið verðlaun
Markaðsstofu Austurlands, Frumkvöðull ársins fyrir árið
2008, sem gefur okkur byr undir báða vængi.“
En hvernig hófst fuglaferðaþjónustan í Djúpavogi?
„Upphaf verkefnisins má rekja allt til ársins 2003 þegar
Ferðamálanefnd Djúpavogshrepps vann að því að greina
helstu sérkenni fyrir sveitarfélagið með tilliti til eflingar
á ferðaþjónustu. Það var mat nefndarinnar að fjölskrúðugt
fuglalíf í Djúpavogshreppi væri eitt af sérkennum svæðis-
ins. Skipaður var sérstakur starfshópur um verkefnið með
vinnuheitinu Birds.is en það nafn er jafnframt tilvísun í
heimasíðu verkefnisins. Árið 2005 fór vinna við verkefn-
ið á fullt skrið en þá tók verkefnahópurinn þátt í fræðslu-
verkefni á vegum Útflutningsráðs, „Útflutningsaukning
og hagvöxtur“.“
Hvert er markmið verkefnisins?
„Djúpavogshreppur býr að mjög mikilvægum búsvæð-
um fugla og er aðgengi fyrir fuglaskoðara yfirleitt mjög
gott á svæðinu. Þá má segja að sveitarfélagið sé einstak-
lega tegundaríkt í heild sinni og má til dæmis
iðulega sjá margar tegundir andfugla á vötn-
unum í göngufæri frá þéttbýlinu á Djúpavogi.
Farfuglarnir koma fyrst upp að Suðausturlandi
og fara síðast frá Íslandi af þessu sama svæði. Þá
má oftar en ekki sjá flækingsfugla á þessu svæði.
Eitt helsta markmið með verkefninu var fyrst og
fremst að styrkja ferðaþjónustu á svæðinu og auka
á fjölbreytni en fuglaskoðun er vel til þess fall-
in að lengja ferðamannatímann, því mánuðirnir
apríl, maí og svo ágúst, september eru þeir mán-
uðir sem henta einstaklega vel til fuglaskoðunar.
Einnig er verkefninu ætlað að auka áhuga almenn-
ings á fugla- og náttúruskoðun.“
Hverju hefur verkefnið skilað?
„Umtalsvert starf hefur verið unnið í mark-
aðssetningu, þá helst með uppsetningu á heima-
síðu verkefnisins www.birds.is. Samhliða því
hefur verið byggt fuglaskoðunarhús við vötnin á
Búlandsnesi, svo og sett upp hús fyrir smáfugla
í Hálsaskógi, gefinn út bæklingur og fuglagrein-
ingarlisti ásamt öðrum sérmerktum vörum með
merki Birds.is. Enn fremur hafa verið sett upplýs-
ingaskilti á völdum stöðum um helstu fuglateg-
undirnar sem er að finna á vötnunum í nágrenni
Djúpavogs, svo og kort af svæðinu. Þá sendi Birds.is
verkefnið fulltrúa sinn á Birdfair-sýningu sem haldin var
í Bretlandi í ágúst síðastliðnum. Þá má geta þess að hverf-
isvernd hefur verið mörkuð um mikilvæg búsvæði fugla á
nokkuð stórum svæðum í Aðalskipulagi Djúpavogshrepps
2008-2020 sem nú er í lokavinnslu þannig að verkefnið
birds.is hefur einnig stuðlað að umtalsverðri náttúruvernd
á svæðinu en frá upphafi hefur verið stefnt að því að
byggja upp verkefnið á umhverfisvænni ferðaþjónustu.“
Hver er næstu skref Bird.is?
„Áfram verður unnið að uppbyggingu fyrir fuglaskoð-
ara sem og markaðssetningu á verkefninu, sérstaklega
erlendis. Þá eru einnig í vinnslu sérstök skilti og greining-
arbæklingur um lífríki fjörunnar sem verða sett upp næsta
vor og þá verður hægt að sameina fuglaskoðun við aðra
náttúruskoðun. Birds.is verkefnið er einnig aðili að stærri
samtökum sem miða að því að markaðssetja Ísland í heild
en fulltrúi verkefnins situr í stjórn Fuglaskoðunarsamtaka
Íslands, sem voru stofnuð á vordögum. Einnig er verkefn-
ið stofnaðili að klasasamtökunum Fuglar á Suðausturlandi
þar sem ferðaþjónustuaðilar á svæðinu hafa tekið sig saman
og vinna sameiginlega að því að byggja upp og markaðs-
setja allt Suðausturland í heild. Samtökin gáfu nú í sumar út
bækling um Suðausturland þar sem merktir eru sérstaklega
áhugaverðir fuglaskoðunarstaðir á svæðinu og til stendur að
setja upp sérstök áningarskilti fyrir næsta sumar.“ ehg
Gestir Sauðamessu, sem fram
fór laugardaginn 17. október í
Borgarnesi, létu úrhellisrigningu
ekkert á sig fá. Borgfirðingar
og gestir þeirra nutu dagsins,
hittu annað fólk, fylgdust með
dagskrá og þáðu þjóðlegar veit-
ingar. Ef hugarfarið er rétt
skiptir veðrið ekki öllu máli, eða
eins og Jón Eyjólfsson bóndi á
Kópareykjum, fjallkóngur og
réttarstjóri messunnar, orðaði
það í Skallagrímsrétt: „Ég hef
aldrei blotnað svo mikið að ég
hafi ekki þornað aftur.“
Áætlað er að á annað þúsund
gesta hafi mætt á viðburði dags-
ins. Dagskráin hófst með fjár-
rekstri frá dvalarheimilinu og
niður í rétt við Skallagrímsgarð.
Þar tók við keppni í fjárdrætti og
öðrum leikjum útrásarvíkinga
fyrr og nú. Raftarnir, bifhjólafj-
elag Borgarfjarðar, buðu upp á
íslenska kjötsúpu og veittu ríflega
öllum þeim sem vildu. Ríflega
þúsund skammtar af súpu runnu
ljúflega niður og yljuðu gestum. Í
Skallagrímsgarði var skemmtidag-
skrá og sölutjöld þar sem markaður
var með vörur tengdar sauðkind-
inni og sitthvað fleira.
Meðal dagskrárliða var ávarp
Þorkels í Ferjukoti, söngur, leik-
sýning, hrútaþukl og árleg kapp-
átskeppni. Í henni varði Baldur
Jónsson met sitt frá fyrri árum
og sporðrenndi 650 grömmum
af lambalæri á mettíma. Í öðru
sæti varð Kristleifur Jónsson og
Guðmundur Eyþórsson í því þriðja.
Gísli Einarsson, einn af aðstand-
endum Sauðamessu, lýsti leiknum
og sagði að afköstin hjá Baldri
hefðu verið svo mikil að það tæki
hann ekki nema hálfan annan dag
að sporðrenna meðalstóru sauð-
fjárbúi. Gísli gat þess í ávarpi sínu
að eitthvað færri gestir væru á
Sauðamessu nú en í fyrra. Líklegt
væri að svínaflensan hefði þar
áhrif. Sagði hann djöfullegt að svín
gætu haft þessi neikvæðu áhrif á
árshátíð sauðkindarinnar. Illskárra
hefði verið að vita af fólki veiku
heima með riðu eða mæðiveiki.
Að kveldi sauðamessudags var
blásið til dansleiks í reiðhöllinni
við Vindás. Þar skemmtu rúmlega
fjögurhundruð manns sér fram á
nótt undir ljúfum tónum æringj-
anna í hljómsveitinni Festival en
síðan ók Sæmundur fólki heim.
mm/Skessuhorn
Votviðrasöm en góð Sauðamessa Keppni í fjárdrætti. Sjáið höfuðbún-að eins keppandans, einkar þægi-legur í fjárragi við þessar aðstæður.
Á leikskólanum Klettaborg var mikill viðbúnaður vegna Sauðamessu alla vikuna á
undan. Íslenska sauðféð var þemað og byggðu börnin fjárhús úr einingakubbum,
kindur voru málaðar á glugga, kindarlegar kórónur framleiddar og ýmislegt fleira
gert. Hér er risatraktor Guðmundar á Hvanneyri skoðaður, en hann stóð á mótum
Vesturlandsvegar og Borgarbrautar í tilefni hátíðarinnar.
Jón fjallkóngur og Gísli Einarsson
forsprakki Sauðamessu.
Það var þokkalega rakamettað loftið í sölutjöldunum.
Bakkabræður í flutningi félaga
úr leikdeild Skallagríms.