Bændablaðið - 11.03.2010, Síða 26

26 Bændablaðið | fimmtudagur 11. mars 2010
VÍÐA UM LAND má sjá keilulaga
sígrænar hríslur teygja sig til
himins með misjöfnum árangri.
Almenningur kallar þessar hrísl-
ur jólatré, betur upplýstir kalla
þær barrtré og jafnvel grenitré.
Sérfræðingar vita að þetta eru
nokkrar tegundir sem hafa gefist
misvel hérlendis. Þær sem helst
hafa verið reyndar hér eru rauð-
greni, blágreni, hvítgreni, sitka-
greni, svartgreni og broddgreni. Í
stuttu máli sagt er ekki mikil ástæða
til að rækta hvítgreni, broddgreni
og svartgreni hér á landi nema
bara fyrir sérstakt greniáhugafólk.
Blágreni getur verið fallegt garðtré
og gott jólatré. Rauðgreni er gott
skógartré í skjóli og ágætis jólatré
en sitkagrenið er kapítuli út af fyrir
sig og því er þessi grein tileinkuð
því.
Fjórða hæsta tré í heimi
Sitkagrenið vex á fremur mjórri
ræmu meðfram Kyrrahafsströnd
Norður-Ameríku. Þar eru hæstu
skógar heims. Rauðviður, döglings-
viður og sitkagreni eru konungar
þessara skóga. Allt saman tré sem
geta náð yfir 90 m hæð. Raunar er
það svo að nokkuð góðar heimild-
ir setja sitkagreni í fjórða sæti yfir
hæstu trjátegundir heims. Stærsta
núlifandi sitkagrenitréð er 95 metra
hátt og kallað Carmanah-risinn.
Hann er líka hæsta tré Kanada og
á heima á afskekktum slóðum í
Bresku Kólumbíu. Dæmi eru um
sverleika á rólinu 4–7 m og aldur
uppá 600–700 ár. Höfum samt í
huga að þetta eru undantekning-
ar. Hæð uppá 40–50 metra mundi
teljast venjuleg á þessum slóðum.
Það er einmitt helmingi hærra en
hæstu sitkagreni hérlendis. Tré í
Haukadal, á Kirkjubæjarklaustri og
í Ártúnsbrekku eru komin vel yfir
tuttugu metra og tré á fleiri svæð-
um eru að ná því marki eða hafa
þegar gert það.
Þegar maður kemur í sjávar-
plássin í kringum landið rekur
maður iðulega augun í sitkagreni-
hríslur hér og þar. Þær eru áberandi
dökkgrænar og þéttvaxnar (ef lúsa-
faraldur er ekki nýgenginn yfir).
Þetta eru trén sem þola best seltuna
við suðurströndina og þetta eru líka
trén sem harka af sér snjó og hörk-
ur Tröllaskagans við Ólafsfjörð
og Siglufjörð svo dæmi séu tekin.
Það er þó ekki þannig að trén séu
háð sjávarloftinu því sitkagreni
vex líka allra grenitrjáa hraðast á
Fljótsdalshéraði.
Reykjavíkurborg er full af sit-
kagrenitrjám og þau gera borgina
mun hlýlegri yfir vetrarmánuðina
en ef þeirra nyti ekki við, auk þess
sem þau skýla og bæta veðráttuna.
Það er samt ekki launungarmál að
tuttugu til þrjátíu metra hátt greni-
tré er ansi mikill hlunkur í litlum
garði, og fæstir myndu vilja fá það
ofan á húsið eða heimilisbílinn í
hauststormunum. Þó sitkagreni
henti því varla í litla heimilisgarða
við bestu vaxtarskilyrði er það
ómissandi í stærri garða og opin
svæði. Við erfið ræktunarskilyrði
hentar það betur í smágarða því þar
er vöxturinn mun hægari og minni.
Auk þess þolir það klippingu vel og
hægt er að móta úr því limgerði og
keilur ef rétt er að staðið.
Lauslæti trjátegunda
Ættfræði sitkagrenis er nokk-
uð snúin því síðustu árþúsundin
hefur tegundin tamið sér lauslæti
og framhjáhald með hvítgreni.
Útkoman er sú að víða eru skógar-
svæði sem vaxin eru blendingum
sem kallaðir eru sitkabastarðar
(Picea x lutzii). Bastarðurinn er fín-
gerðari og krónuminni en tegundin
og raunar miklu meira notaður hér-
lendis en frumtegundin. Hinsvegar
er nánast allt sitkagreni eitthvað
blandað og því erfitt að draga skýr
mörk og ekki þörf á því í hvers-
dagslegu spjalli.
Helstu gallar sitkagrenisins eru
að stundum leikur sitkalúsin það
grátt, eða kannski ætti að segja
brúnt, því eftir mikla faraldra er
varla lifandi nál á trjánum. Yfirleitt
hrista þau þetta af sér á nokkrum
árum. Þetta kunna glókollarnir að
meta. Þeir eru skordýraætur, eiga
heima í krónum sitkagrenitrjánna
og sveima þar um með sína gylltu
kórónu. Enda kallast þessi örlitli
nýbúi fuglakóngur í Noregi. Söngur
glókollanna er orðinn einhver
algengasti fuglasöngur íslenskra
skóga. Það er líka mun algengara
að heyra í þessum felufugli en að
sjá hann. Þá kunna flækingar eins
og krossnefur að meta fræið og
tæta í sundur könglana með sínu
krókbogna skakka nefi til að kom-
ast að því. Íkornar éta þessi fræ en
þeir komast víst ekki hingað um
loftin blá eins og fuglarnir.
Vinir mínir fara fjöld…
Sem torgjólatré er sitkagreni gott.
Það hefur stórar og stinnar greinar
og ef það stendur ekki of þétt fær
það bosmamikið keilulaga form.
Svolítið er um að það sé notað sem
innijólatré og þykir duga þokkalega
sem slíkt. Það er samt nokkuð gróft
og hressilega stingandi.
Þá rifjast það upp að þegar ég
var að stíga mín fyrstu spor í trjá-
greiningu var greiningarlykillinn
fyrir sitkagreni svona: Skref 1. Þú
og vinur þinn standið fyrir framan
óþekktan grenilund og viljið þekkja
tegundina. Skref 2. Taktu vin þinn
og hentu honum inn í lundinn. Ef
hann kemur út allur stunginn, tætt-
ur og blóðugur þá er þetta sitka-
greni, annars ekki. Þessa aðferð hef
ég auðvitað tileinkað mér og nú á
ég enga vini lengur, en ég þekki
mörg sitkagreni.
Eitt glæsilegasta sitkagreni Akureyrar stendur í brekkunni. Tréð er varla
nema um sextugt og því ennþá bara barn.
Helgi Þórsson
bóndi og fjöllistamaður
helgitho@hotmail.com
Gróður og garðmenning
Ég þekki
sitkagreni
Leikfélag Hörgdæla frumsýndi
í liðinni viku hinn grafalvarlega
skrifstofufarsa Lífið liggur við
á Melum í Hörgár dal. Verkið
er eftir Hlín Agnars dóttur og
leik stjóri er Saga G. Jónsdóttir.
Þetta er nýlegt leik rit og var
fyrst sýnt hjá Stúd enta leik hús-
inu árið 2007 í leikstjórn höf-
undar.
Hér er á ferðinni gamanleik-
ur, þó með alvarlegum undirtóni,
sem gerist á Íslandi í dag og á vel
við, einkum eins og aðstæður eru í
þjóðfélaginu.
Það eru krepputímar í fyr-
irtækinu Mannlegum samskiptum
Group þar sem forstjórinn, Guð-
mund ur, stendur á krossgötum.
Eigin konan er að yfirgefa hann
og sumir starfsmenn fyrirtækisins
kunna ekki almenna mannasiði.
Á nokkrum fundum í fyrirtæk-
inu sjáum við hvernig Guðmundi
gengur að fást við undirmennina.
Í þetta skipti er leikið niðri
á gólfinu en ekki á hefðbundnu
sviði, eins og venja hefur verið á
Melum. Áhorfendur sitja á þrjá
vegu og því nær leikurunum en
fólk á að venjast.
Sýnt verður um helgar í mars
og apríl.
Leikfélag Hörgdæla sýnir
skrifstofufarsa á Melum
Grafalvarlegur skrifstofufarsi, Lífið liggur við, er nú sýndur á Melum
í Hörgárdal. Hér er leikhópurinn ásamt leikstjóra, í efri röð frá vinstri:
Sunna Dögg Sigrúnardóttir, Veronika Rut Haraldsdóttir, Sesselja Ing ólfs-
dóttir, Stefanía Elísabet Hallbjörnsdóttir, Fanney Valsdóttir og Ásta Júlía
Aðalsteinsdóttir. Neðri röð frá vinstri: Arnór Heiðmann Aðalsteinsson,
Bernharð Arnarson, Saga Jónsdóttir leikstjóri, Stefán Jónsson og
Þórður V. Steindórsson.
Saga Jónsdóttir leikstjóri.
Þórður, Bernharð og Ásta Júlía í hlutverkum sínum.
Nú býðst öflugri leið til sölu-
og markaðssetningar á stang-
veiði á Íslandi en áður hefur
þekkst, því stærsti veiðisöluvefur
Bretlandseyja www.fishpal.com
rekur sérstaka Íslandsdeild. Inn
á þennan söluvef geta íslensk-
ir veiðileyfasalar og aðrir sem
bjóða stangveiði í lax, silung
og sjóstöng komið sínum veiði-
svæðum á framfæri, án nokkurs
stofnkostnaðar.
FishPal veiðivefurinn selur
stangveiði í 7 löndum og á 700
veiðisvæðum. Góðar upplýsing-
ar eru um hvert veiðisvæði og
„online“ bókunar- og greiðslukerf-
ið er bæði öruggt og einfalt í notk-
un. Þúsundir erlendra veiðimanna
kaupa þannig veiðileyfi af FishPal
veiðivefnum á hverju ári.
Helstu kostirnir frá sjónarhóli
seljandans eru þessir: Veiðisvæðum
er lýst á ensku og aðstoð veitt við
textagerðina, markaðssetningin er
miðuð við erlenda veiðimenn og
hægt er að ganga frá kaupum veiði-
leyfa á netinu. Sala á veiðileyfum
er opin allan sólarhringinn og alla
daga ársins. Fullkomin bókunarvél
er til staðar og greiðslukerfið er með
bankatengingu þannig að kaupandi
og seljandi fá staðfestingu í tölvu-
pósti um leið og viðskiptin með
veiðileyfin eiga sér stað.
Eftirspurn erlendra veiðimanna
eftir lausum veiðileyfum hefur
aukist undanfarin tvö ár og er alveg
í takt við aukinn straum erlendra
ferðamanna til landsins. Mikil eft-
irspurn er eftir lax- og silungsveið-
inni um allt land, sérstaklega þar
sem boðið er upp á sveitagistingu
og fæði.
Áhugasömum eru velkomið að
hafa samband og fá nánari upplýs-
ingar hjá Jóni Sigurðssyni.
Sími: 534-8082 og netfang:
info@fishiceland.com
Jón Sigurðsson
Viltu selja erlendum veiðimönn-
um gistingu, fæði og stangveiði?
Beint frá býli – Aðalfundur 2010
Aðalfundur félagsins Beint frá býli verð-
ur haldinn að Hótel Hamri, Borgarbyggð,
föstudaginn 19. mars 2010, kl. 13:30–
18:00.
Auk venjulegra aðalfundarstarfa mun
Don ald MacPherson, bóndi á Castlehills-
býl inu á austurströnd Skotlands, halda erindi um þróun og stöðu
mála varðandi „beint frá býli“-starfsemi í Skotlandi. Hann rekur þar
nautgripabú með áherslu á kjötframleiðslu undir sérstöku gæðamerki
og selur beint frá býli eftir ýmsum leiðum, s.s. gegnum heimasíðu, á
mörkuðum og í búðum. Hann þekkir vel til sölu á vörum beint frá býli
í Skotlandi og hefur unnið mikið að þeim málum, auk þess að kynna
sér slíkt í öðrum löndum. Þá hefur hann m.a. unnið á vegum stjórn-
valda við að leiðbeina um „beint frá býli“.
Hótel Hamar er skammt norðan við Borgarnes. Þeir fundargestir sem
hyggjast vera í kvöldmat og/eða gistingu, þurfa að panta hjá Hótel Hamri í
síma 433 6600. Einnig má panta í tölvupósti: hamar@icehotels.is
Hótel Hamar býður félagsmönnum í BFB afslátt af gistingu. Sjá
nánar um hótelið á heimasíðunni icelandairhotels.is/hotelhamar
Stjórn BFB