Fréttablaðið - 09.03.2012, Qupperneq 10

9. mars 2012 FÖSTUDAGUR10
Geir H. Haarde fyrir Landsdómi – dagur 4
Kaupþing var að hrinda í
gang áætlunum um að flytja
hluta starfsemi sinnar úr
landi í lok september 2008 og
féll vegna setningar neyðar-
laganna. Eftiráskýringar
Seðlabankamanna um að
hafa séð hrunið fyrir ekki
réttar. Þetta sagði Hreiðar
Már Sigurðsson í gær.
Hreiðari Má Sigurðssyni, fyrrum
forstjóra Kaupþings, blöskrar mál-
flutningur Davíðs Oddssonar og
Arnórs Sighvatssonar um að þeir
hafi séð hrunið fyrirfram. Hann
sagði neyðarlögin hafa fellt Kaup-
þing og að bankinn hafi hrint í fram-
kvæmd „Project Hans“ í lok sept-
ember sem átti að minnka áhættu
Íslands vegna Kaupþings verulega.
Þetta kom fram við vitnaleiðslur
yfir Hreiðari á fjórða degi réttar-
halda yfir Geir H. Haarde fyrir
Landsdómi í gær.
Var ekki hræddur við míníkrísuna
Hreiðar fór yfir það að vöxtur
Kaupþings hafði verið mjög hraður
á árunum 2003-2005 þegar bankinn
tvöfaldaðist árlega. Stærstu yfir-
tökurnar á því tímabili voru sam-
einingin við Búnaðarbankann
(2003), kaupin á danska bankanum
FIH (2004) og kaupin á Singer&-
Friedlander í Bretlandi (2005).
Eftir það hafi ekki verið neinn ytri
vöxtur. Bankinn hafi ekki verið að
kaupa fyrirtæki erlendis.
Hreiðar sagði Kaupþing hafa
verið um helming af stærð
íslenska bankakerfisins. Efnahags-
reikningur bankans hafi verið upp
á um 55 milljarða evra.
Helgi Magnús Gunnarsson
aðstoðarsaksóknari spurði Hreiðar
hvernig hann hafi upplifað hina svo-
kölluðu „míníkrísu“ sem bankarnir
gengu í gegnum á árinu 2006.
Hreiðar sagði að það sem gerst
hafi var að íslensku bankarnir hafi
gefið út mikið af skuldabréfum á
evrópskum skuldabréfamarkaði
til að fjármagna sig. Áhyggna hafi
tekið að gæta hjá fjárfestum um
hvernig þeir ætluðu að endurfjár-
magna þær skuldir og í kjölfarið
hafi kjör versnað. Bankarnir hafi
gripið til margþættra ráðstafana,
meðal annars aukið innlánasöfnun
og hafið útgáfu á skuldabréfum í
Bandaríkjunum. Aldrei hafi verið
hætta á því að Kaupþing færi í þrot
á þessum tíma.
Project Hans og Project Einar
Hreiðar gat ekki sagt til um
nákvæmlega hvenær hann fór að
hafa áhyggjur af ástandinu aftur
eftir að „míníkrísunni“ lauk. Staðan
hafi þó að mörgu leyti verið að
batna hjá Kaupþingi á árinu 2008
og bankinn hafði náð í ný innlán í
gegnum Edge-reikninga sína fyrir
um 5,7 milljarða evra. „Við töldum
að við værum búnir að finna leiðina
út úr þessari krísu,“ sagði Hreiðar.
Sú leið var kynnt á stjórnarfundi
Kaupþings 25. september 2008.
Þá samþykkti stjórnin hið svo-
kallaða „Project Hans“. Í því fólst
að starfsemi Kaupþings á Norður-
löndunum yrði flutt undir FIH og
önnur alþjóðastarfsemi flutt til Sin-
ger&Friedlander. Þessa starfsemi
átti síðan að fjármagna á heima-
mörkuðum þessara banka og minnka
þannig áhættu móður bankans á
Íslandi töluvert, enda var þá um 80%
af starfsemi hans erlendis.
Þessi áætlun átti að vera fyrsta
skrefið í átt að flytja höfuðstöðvar
Kaupþings af landi brott. Hreiðar
sagði líka frá annarri áætlun,
„ Project Einar“, sem snerist um
að flytja höfuðstöðvar bankans
til London. „Project Hans“ átti að
vera skref í átt að „Project Einari“.
Að sögn Hreiðars þótti raunhæft
að hrinda „Project Hans“ í fram-
kvæmd á þremur mánuðum. Aldrei
hafi verið gert ráð fyrir fyrir-
greiðslu frá Seðlabankanum sem
þrautavaralánveitanda í þessum
áætlunum bankans. „Við vissum
alveg hvað gjaldeyrisvaraforðinn
var stór.“ Á endanum lánaði Seðla-
bankinn þó Kaupþingi 500 milljónir
evra í neyðarlagavikunni.
Pólitísk ákvörðun
Hreiðar sagði að þessi vinna hafi
ekki verið unnin undir neins konar
þrýstingi eða með atbeina stjórn-
valda. Það hafi hins vegar valdið
þeim miklum vonbrigðum þegar
Seðlabankinn neitaði bankanum
að gera upp í evrum. „Ég tel að það
hafi verið röng ákvörðun hjá Seðla-
bankanum að hafna þessu. […] Það
var pólitísk ákvörðun Seðlabankans.
Hann vildi ekki sjá stærsta banka
landsins gera upp í annarri mynt.“
Hreiðar sagðist ekki hafa orðið
var við þrýsting frá stjórnvöldum
eða opinberum stofnunum um að
selja eignir á árinu 2008. Eftir á að
hyggja hafi þó þurft að vera meira
samráð milli aðila almennt um
stöðuna á íslenskum fjármálamark-
aði á árinu 2008.
Hann sagði það ekki rétt sem
fram hafi komið fyrir Landsdómi
á síðustu dögum að Fjármálaeftir-
litið (FME), og eftir atvikum Seðla-
bankinn, hafi komið í veg fyrir
kaup Kaupþings á NIBC. „Það var
sameiginleg ákvörðun okkar og JC
Flowers [stærsta eiganda NIBC] að
hætta við kaupin.“ Aðkoma FME
hafi verið sú að aðstoða seljandann,
JC Flowers, við að komast að sömu
niðurstöðu. Það hafi verið gert með
þeim hætti að ekki væri sjálfgefið
að FME myndi samþykkja kaupin.
Eftiráskýringar Seðlabankamanna
Hann nefndi sérstaklega að hann
teldi að Seðlabankinn hefði tekið
gríðarlega vonda ákvörðun þegar
hann ákvað að taka yfir Glitni með
því að kaupa hlutafé í bankanum
fyrir 800 milljónir evra í lok
september 2008. Hann gerði athuga-
semd við það að þrír seðlabanka-
menn, á meðal þeirra Davíð Odds-
son og Arnór Sighvatsson núverandi
aðstoðarseðlabankastjóri, hafi
haldið því fram fyrir Landsdómi að
þeir hafi vitað hvað væri að fara að
gerast haustið 2008. „Ef þeir vissu
hvað var að fara að gerast, af hverju
tóku þeir ákvörðun um að kaupa
hlutafé í Glitni fyrir 800 milljónir
evra í lok september 2008?“.
Hreiðar sagði þær eftiráskýring-
ar sem Seðlabankamennirnir hefðu
boðið upp á fyrir Landsdómi rang-
ar. „Mér blöskrar hreinlega,“ sagði
Hreiðar og virtist í töluverðu upp-
námi. Hann byrjaði í kjöl farið að
gagnrýna vitnisburði Arnórs og
Davíðs en Markús Sigurbjörnsson,
forseti dómsins, stoppaði hann af
og sagði hann ekki vera kominn í
Landsdóm til að ræða framburð
annarra vitna.
Vilhjálmur H. Vilhjálmsson, dóm-
ari í Landsdómi, spurði Hreiðar af
hverju Kaupþing hefði fallið. „Hann
fellur við þá ákvörðun stjórnvalda
að setja neyðarlög,“ svaraði Hreiðar.
Hann sagði að lög sem mismunuðu
fólki eftir búsetu eða þjóðerni og
breyttu röð kröfuhafa eftir á gera
það ómögulegt að reka alþjóðlegan
banka. „Daginn eftir að neyðar lögin
voru samþykkt vildi enginn eiga
viðskipti við okkur.“
Hreiðar sagði neyðarlögin
hafa fellt Kaupþing
REIÐUR „Mér blöskrar hreinlega,“ sagði Hreiðar um skýringar Seðlabankamanna fyrir
Landsdómi um að þeir hafi séð hrunið fyrir. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Flott gúmmístígvél
frá Stylesnob
12.990 kr.
www.facebook.com/MAIAReykjavik
Suðurlandsbraut 20, 108 Reykjavík | Sími 588 0200 | www.eirvik.is
Ósætti var innan samráðshóps um fjármálastöðugleika stuttu fyrir hrun um þær
leiðir sem hópurinn vildi fara, og hvort þörf væri á ákvörðun stjórnvalda um
mögulegan fjárstuðning við fjármálakerfið ef allt færi á versta veg. Þetta kom
fram í vitnisburði Jónínu S. Lárusdóttur, fyrrverandi ráðuneytisstjóra í viðskipta-
ráðuneytinu, fyrir Landsdómi í gær.
Jónína, sem átti sæti í hópnum, sagðist sjálf hafa kallað eftir því innan hans
í ágúst 2008 að stjórnvöld mörkuðu ákveðnari stefnu um hversu langt þau
væru tilbúin að ganga til að bjarga fjármálakerfinu. Aðrir í hópnum töldu ekki
tímabært að taka slíka ákvörðun. Þeirra á meðal voru ráðuneytisstjórar fjár-
málaráðuneytisins og forsætisráðuneytisins, Baldur Guðlaugsson og Bolli Þór
Bollason. Sá síðarnefndi var formaður samráðshópsins.
Jónína vildi einnig meiri formfestu í starf hópsins, ákveðna dagskrá, skil-
greiningu á verkefnum og fleira í þeim dúr. Hún sagði þó í gær að það hefði litlu
breytt þó til hefði verið neyðaráætlun haustið sem bankarnir hrundu.
Hún sagði mestu skipta að hópurinn hafi látið vinna drög að að lagafrumvarpi
sem síðar var breytt í neyðarlögin í októberbyrjun 2008. -bj
Ósætti um leiðir í samráðshópi
Stjórnarformaður Glitnis taldi bankann geta losað
um 900 milljónir evra með sölu á eignum í Noregi
árið 2008. Úti var um áformin eftir fall bandaríska
fjárfestingabankans Lehman Brothers 15. sept-
ember þar sem væntanlegir kaupendur kipptu að
sér höndunum.
Þetta kom fram í vitnisburði Þorsteins Más
Baldvins sonar fyrir Landsdómi í gær. Hann var
stjórnarformaður Glitnis frá því snemma árs 2008
og þar til Fjármálaeftirlitið tók bankann yfir í október.
Þorsteinn neitaði því að stjórnvöld hafi þrýst
á stjórn bankans um að selja eignir og minnka
efnahagsreikninginn. Hann sagði slíkan þrýsting hafa verið
óþarfan, stjórnin hafi sjálf ákveðið að fara þessa leið, sem
hafi meðal annars komið fram í uppsögn um 200 starfs-
manna, auk sölu á eignum í Danmörku og víðar.
Spurður hvort aðstæður á markaði á árinu 2008 hafi
verið svo erfiðar að illmögulegt hafi verið að selja eignir
sagði Þorsteinn að Glitnismenn hafi í það minnsta verið
vongóðir um sölu eigna í Noregi, enda hafi það verið góðar
og verðmætar eignir. Hann sagði að byrjað hafi
verið að vinna að sölu eignanna á vormánuðum
2008.
Þorsteinn sagði einnig að stjórnin hafi óskað
eftir því árið 2008 að stærstu skuldhafar Glitnis
seldu eignir til að greiða upp eitthvað af skuldum
sínum við bankann. Í hópi stærstu skuldara voru
eigendur bankans og félög þeim tengd. Hann
sagði það ekki hafa náðst áður en bankarnir féllu,
þó unnið hafi verið að því af fullum krafti á árinu.
Þorsteinn sagði það hafa verið sína skoðun
að rétt væri að hagræða meira í bankakerfinu, til
dæmis með sameiningu banka. Hann fundaði með Björgólfi
Guðmundssyni, stjórnarformanni Landsbankans, í ágúst til
að ræða mögulega sameiningu.
Fundurinn fór fram að ósk Tryggva Þórs Herbertssonar,
þáverandi efnahagsráðgjafa Geirs H. Haarde forsætis-
ráðherra, og sat Tryggvi fundinn. Þorsteinn segist hafa skilið
það svo að Björgólfur væri ekki áfjáður í slíka sameiningu og
möguleikinn ekki verið skoðaður nánar. - bj
Vildu losa 900 milljónir evra með sölu eigna sumarið 2008
ÞORSTEINN MÁR
BALDVINSSON