Fréttablaðið - 14.03.2012, Blaðsíða 13

MIÐVIKUDAGUR 14. mars 2012 13
Mörgum þykir ríkja tryllt öld – ófriðaröld – á Íslandi og
raunar víðar í heiminum, ef út í þá
sálma er farið. Hér á landi er hver
höndin uppi á móti annarri og reiði,
tortryggni og vanlíðan er áberandi,
enda höfum gengið um dimman
dal svika, þjófnaðar og lyga. Fáir
bera traust til Alþingis og kirkju,
tveggja elstu stofnana þjóðarinn-
ar, sem hafa skapað þetta land
ásamt tungunni sem gerir okkur
að Íslendingum. Og nú slæ ég var-
nagla:
Með þessum orðum er ekki
verið að ýta undir þjóðernishroka
og því síður þjóðernisstefnu. Virð-
ing fyrir landi, þjóð og tungu á
ekkert skylt við þjóðernishroka
og þjóðernisstefnu. Það er í besta
falli misskilningur og í versta falli
þjóðlygi að halda slíku fram. Hver
einstaklingur á rétt á óskoraðri
virðingu sem ekki má skerða og
mikilvægasta hlutverk ríkisvalds-
ins er að virða og vernda þennan
rétt sérhvers einstaklings – eða
eins og segir í fyrstu grein stjórn-
arskrár Þýskalands frá 23. maí
1949: „Die Würde des Menschen
ist unantastbar. Sie zu achten und
zu schützen ist Verpflichtung aller
staatlichen Gewalt.“
Mannvirðing
Það er engin tilviljun að Þjóðverj-
ar settu þessi orð í fyrstu grein
stjórnarskrár sinnar árið 1949, en
í því landi var kynt undir mannfyr-
irlitningu í skjóli falskenninga um
yfirburði hins hvíta kynstofns, Arí-
anna. Þjóðernisvitund og þjóðern-
isstefna eiga ekkert sameiginlegt.
En það er ekki aðeins sérhver ein-
staklingur, sem á rétt á óskoraðri
virðingu og ekki má skerða, heldur
sérhver þjóð og sérhver þjóðtunga.
Til þess voru Sameinuðu þjóðirnar
stofnaðar 1945 sem hafa nú um 200
þjóðríki innan vébanda sinna.
Í mannréttindayfirlýsingu SÞ
segir, „að allir séu jafnbornir til
virðingar og óafsalanlegra rétt-
inda sem er undirstaða frelsis,
réttlætis og friðar í heiminum“.
Óskoruð mannréttindi og ósnert-
anleg mannvirðing er grundvöllur
að jafnrétti og friði og þetta skal
standa: Hver einstaklingur á rétt
á óskoraðri virðingu sem ekki má
skerða og allir eru jafnbornir til
virðingar – og þá er það sagt.
Alþingi
En hvað má til varnar verða
vorum sóma þegar alþingismenn
eru eins og götustrákar sem hró-
past á við hæstaréttarlögmenn
og skammir og svívirðingar eru
daglegt brauð í sölum Alþingis.
Það sem til þarf er siðbót í land-
inu. Það er hlutverk kirkjunnar,
skólanna og ekki síst heimilanna
í landinu. Menning íslensku þjóð-
arinnar er kristin menning og auk
Alþingis er þjóðkirkjan, skólarn-
ir og ekki síst heimilin mikilverð-
ustu stofnanir ríkisins. Það þýðir
hins vegar ekki að ganga skuli á
réttindi þeirra sem eru annarrar
trúar eða telja sig trúlausa, því að
allir eiga jafnan rétt til virðing-
ar og mannréttinda án tillits til
kynþáttar, litarháttar, kynferðis,
tungu, trúar, skoðana, þjóðern-
is, uppruna, eigna, ætternis eða
annarra aðstæðna, eins og segir í
mannréttindayfirlýsingu SÞ.
Íslensk tunga
Sem gamall barnakennari í
íslensku vil ég enn og aftur minna
á, að íslensk tunga er það sem
gerir OKKUR að Íslendingum og
með íslenskri tungu höfum við
mótað sögu landsins – eða eins og
Snorri Hjartarson lýsir svo vel í
ljóði sínu Land þjóð og tunga sem
er óður til þessarar heilögu þrenn-
ingar og á erindi við íslensku þjóð-
ina nú, ekki síður en áður:
Land þjóð og tunga, þrenning sönn
og ein,
þér var ég gefinn barn á móðurkné;
ég lék hjá þér við læk og blóm og
stein,
þú leiddir mig í orðs þíns háu vé.
Á dimmum vegi dýrð þín um mig
skein,
í dögun þeirri er líkn og stormahlé
og sókn og vaka: eining hörð og
hrein,
þú heimtar trúnað, spyr hver efnd
mín sé.

Þú átt mig, ég er aðeins til í þér.
Örlagastundin nálgast grimm og
köld;
hiki ég þá og bregðist bý ég mér
bann þitt og útlegð fram á hinsta
kvöld.
Ísland, í lyftum heitum höndum ver
ég heiður þinn og líf gegn trylltri
öld.
Vel má fallast á það með Stef-áni Jóni Hafstein hér í blaðinu
10. mars sl. að ekki sé heppilegt að
kjósa Ólaf Ragnar Grímsson for-
seta Íslands í sumar. Þótt honum sé
margt vel gefið getur hann aldrei
orðið annað en í mesta lagi forseti
lítils meirihluta þjóðarinnar, síst
af öllu eftir atburði síðustu miss-
era. Það sem við þörfnumst hins
vegar er samstöðuafl og samein-
ingartákn, maður sem getur end-
urvakið þann frið um Bessastaði
sem ríkti áður en Ólafur Ragnar fór
að búa þar. Það merkir ekki endi-
lega að forseti þurfi að vera kosinn
með miklum meirihluta atkvæða,
þótt það væri til bóta ef þess væri
kostur, heldur að hann verði strax
vel viðunandi og fljótlega vinsæll
meðal þeirra sem kjósa hann ekki.
Vigdís Finnbogadóttir hlaut aðeins
þriðjung atkvæða þegar hún var
kosin fyrst, en hún ávann sér fljótt
álit og virðingu sem gerði hana að
sannkölluðum þjóðhöfðingja. Hún
reyndist vera rétt val.
Vafalaust geta margir leyst þetta
verkefni en ég hef sérstaklega einn
mann í huga, og það er Pétur Gunn-
arsson rithöfundur. Hann hefur
aldrei verið virkur í stjórnmálum
og er afar ólíklegur til að blanda
sér í pólitísk ágreiningsefni. Ég
veit ekki einu sinni hvaða flokk
hann hefur kosið að undanförnu og
hef ekki hugmynd um hvort hann
er með eða á móti aðild Íslendinga
að Evrópusambandinu. Við Pétur
erum engir einkavinir, enda veit ég
ekki hvort hann er til í kosningabar-
áttu; á það verður að reyna. En ég
þykist þekkja hann nógu vel til að
vita að hann hafi víðsýni til að láta
kjörna fulltrúa kjósenda eða kjós-
endur sjálfa um að taka ákvarðanir
um slíkt. Hann er einkar viðfelld-
inn maður, glaðvær á hljóðlátan
hátt og sérstaklega fyndinn eins
og þeir vita sem hafa lesið bækur
hans um uppvöxt Andra Haralds-
sonar. En hann getur líka átt til
að vera talsvert landsföðurlegur
þegar það á við. Hann er rótfastur
í íslenskri menningu sem atvinnu-
rithöfundur um áratugi, og hann
hefur komið að félags- og stjórn-
arstörfum, meðal annars sem for-
seti Rithöfundasambands Íslands.
Sömuleiðis skiptir það máli að eig-
inkona Péturs, Hrafnhildur Ragn-
arsdóttir prófessor við Menntavís-
indasvið Háskóla Íslands, mundi
ekki sóma sér miður sem húsfreyja
á Bessastöðum en Pétur í húsbónda-
hlutverkinu.
Vafalaust geta margir leyst þetta verkefni
en ég hef sérstaklega einn mann í huga,
og það er Pétur Gunnarsson rithöfundur.
Land, þjóð og tunga Frið um Bessastaði
Forsetaembættið
Gunnar
Karlsson
fyrrum prófessor í
sagnfræði
Menning
Tryggvi
Gíslason
fv. skólameistari
ÍReykjavík býr alls konar fólk og borgaryfirvöld fagna þeim fjöl-
breytileika. Sumir þurfa á miklum
stuðningi samfélagsins að halda í
sínu lífi, aðrir minni en öll eigum
við það sameiginlegt að þurfa á vel-
ferðarþjónustu að halda á einhverj-
um tímapunkti í lífi okkar.
Velferðarsvið leggur áherslu á
það að þegar fullorðið, sjálfráða
fólk vill leita sér hjálpar hafi það
val um hvar það fær þjónustu. Í
þjónustu- og styrktarsamningum
velferðarsviðs við þriðja aðila er
sérstaklega kveðið á um að unnið
skuli í samræmi við mannrétt-
indastefnu Reykjavíkurborgar,
sem samþykkt var í borgarstjórn
16. maí 2006. Undanfarin ár hefur
verið lögð áhersla á aukið samstarf
við notendur þjónustunnar, auk þess
sem leitað hefur verið nýrra leiða
í þjónustunni, m.a. með faglegum
stuðningi við þriðja aðila frá sér-
fræðingum þjónustumiðstöðva vel-
ferðarsviðs.
Þegar samið er við þriðja aðila
er fyrst og fremst horft til þess
hvort starf viðkomandi fyrir-
tækja, félaga eða samtaka sé virkt
og skili árangri fyrir þá einstak-
linga sem þangað velja að sækja
sér hjálp. Þá er vert að benda á að á
vegum mannréttindaráðs er starf-
andi starfshópur sem er ætlað að
gera tillögu að skýrum ákvæðum
um mannréttindi utangarðsfólks
og fíkla í Reykjavík svo að tryggja
megi að þjónusta við þennan hóp
verði í samræmi við mannréttinda-
stefnu Reykjavíkurborgar.
Tryggjum mannréttindi.
Þau trúfélög og/eða lífsskoðunar-
félög sem velferðarsvið styrkir
hafa óskað eftir styrkjum vegna
verkefna í þágu fullorðins fólks.
Þessi félög vinna nauðsynlegt og
mjög óeigingjarnt starf í þágu sam-
félagsins, en það þýðir ekki að þau
séu hafin yfir gagnrýni eða að þau
séu undanskilin aðhaldi. Þess vegna
var tillögu VG um að setja á lagg-
irnar starfshóp til að vinna reglur
um samskipti velferðarsviðs við
trúar- og lífsskoðunarfélög hafnað
en í stað þess var samþykkt tillaga
um að velferðarsvið upplýsi:
a) hvernig almennu eftirliti er
háttað með félögum sem talist geta
til trúfélaga og/eða lífsskoðunar-
félaga og eru með þjónustu-/ styrkt-
arsamninga við sviðið
b) og hvernig auka megi eftir-
fylgni vegna ákvæða í þjónustu-
samningum um að unnið skuli í
samræmi við mannréttindastefnu
Reykjavíkurborgar.
Meginhlutverk velferðarráðs
er að vera eftirlitsaðili með þeirri
þjónustu sem Reykjavíkurborg veit-
ir. Það eftirlit tökum við mjög alvar-
lega og munum fylgjast áfram náið
með þeim árangri sem þessi þjón-
usta er að ná og hvernig hún er
framkvæmd.
Fjölbreytileiki kallar
á fjölbreytt úrræði
Samfélagsmál
Björk
Vilhelmsdóttir
formaður velferðarráðs
Kristín Heiða
Helgadóttir
varaformaður
velferðarráðs
Velferðarsvið leggur áherslu á það að
þegar fullorðið, sjálfráða fólk vill leita
sér hjálpar hafi það val um hvar það fær
þjónustu.