Fréttablaðið - 03.07.2012, Blaðsíða 24

20 3. júlí 2012 ÞRIÐJUDAGUR
Vertu úti
Ljósmyndasamkeppni Fréttablaðsins
Taktu þátt í ljósmyndakeppni Fréttablaðsins um útivist.
Sendu inn mynd sem tengist útivist með einum eða
öðrum hætti og þú getur unnið miða fyrir tvo til
Evrópu!
Skilafrestur á mynd er til klukkan tólf á hádegi þann
4. júlí. Vinningsmyndin verður á forsíðu helgarblaðsins
þann 7. júlí og sigurvegarinn fær að auki tvo flugmiða
til einhvers af áfangastöðum WOW Air. Annað og
þriðja sæti fá miða fyrir tvo í Borgarleikhúsið.
Sendu inn mynd á ljosmyndakeppni@frettabladid.is
Með lögum nr. 108/2007, um verðbréfaviðskipti sem tóku
gildi 1. nóvember 2007, var inn-
leidd í íslenskan rétt MiFID-til-
skipun Evrópusambandsins. Með
nýjum verðbréfaviðskiptalögum
breyttust ýmsar mikilvægar regl-
ur sem lutu að því hvernig standa
átti að viðskiptum með verðbréf.
MiFID-tilskipunin náði til allra
ríkja á EES-svæðinu. Markmið
laganna var að setja samræmd-
ar reglur um neytendavernd fjár-
festa og skapa sameiginlegan innri
markað með fjármálaþjónustu.
Lögð er áhersla á aukið eftirlit,
faglega framkvæmd og upplýs-
ingagjöf. Þá var löggjöfinni ætlað
að tryggja að þeir viðskiptavin-
ir fjármálafyrirtækja, sem eiga
í verðbréfaviðskiptum, fái ávallt
viðeigandi upplýsingar og ráðgjöf.
FME setur skýrar línur
Í upplýsingabæklingi Fjármála-
eftirlitsins sem gefinn var út
í sambandi við þessa nýju lög-
gjöf og heitir „Upplýsingarit um
MiFID fyrir neytendur – Að fjár-
festa í fjármálaafurðum“ segir:
„Sem dæmi um einfaldar afurðir
eru hlutabréf og ýmsar tegundir
skuldabréfa. Sem dæmi um flókn-
ar afurðir má nefna: Valréttar-
samninga, framtíðarsamninga,
skiptasamninga og aðrar afleið-
ur, samninga um fjárhagslegan
mismun, breytanleg skuldabréf.
Samkvæmt MiFID-reglunum ber
fjármálafyrirtækjum einnig að
skipta viðskiptavinum sínum í
þrjá meginflokka: 1) viðurkennda
gagnaðila, 2) fagfjárfesta og 3)
almenna fjárfesta. Síðastnefndi
flokkurinn um almenna fjárfesta
nýtur mestrar verndar, sem m.a.
felst í því að þeim er óheimilt að
taka þátt í flóknum fjármála-
gjörningum á borð við afleiðuvið-
skipti. Það er einnig ljóst að fjár-
málastofnunum ber að kynna sér
í hvaða flokki fjárfesta hver við-
skiptavinur á heima.“
Verðtryggð húsnæðislán eru
afleiður
Eru verðtryggð húsnæðislán
afleiður? Verðtryggð lán eru í
rauninni svo flókin fjármálaafurð
að jafnvel seljandi lánsins getur
ekki gefið viðskiptavininum upp
í hverju skuldin stendur eftir eitt
ár, hvað þá 30 ár. Hækkun láns-
ins er afleiðing hækkandi neyslu-
verðsvísitölu sem fjöldi afleiddra
þátta verkar á t.d. skattahækkan-
ir, eldneytisverð, launakjör, hrá-
vöruverð, hagstjórn, gengi krón-
unnar o.s.frv. Áhætta lánsins er
að öllu leyti á lántakandanum en
ekki seljandanum. Almennir fjár-
festar hafa engar forsendur til að
meta þá áhættu, sem fylgir verð-
tryggðu láni og einstaklingum er
ekki boðið að kaupa sér verðbólgu-
varnir. Sló botninn úr tunnunni
þegar vísitala neysluverðs hækk-
aði um 0,5% frá fyrra mánuði
vegna 11% hækkunar á flugfar-
gjöldum til útlanda, en ekkert flug-
félag kannast við þessa hækkun.
Ólögleg söluvara
Strangar reglur gilda um afleiðu-
samninga og fjármálafyrirtækj-
um er ekki heimilt að stofna til við-
skipta með afleiður við hvern sem
er. Hér á landi hafa verðtryggð íbú-
ðalán og önnur neytendalán verið
seld um áratugaskeið yfir borð-
ið. Þessi lán hafa ekki verið talin
heyra undir lög um verðbréfavið-
skipti. Verðtryggð lán eru ekk-
ert annað en flóknir afleiðusamn-
ingar og þar af leiðandi ættu þau
að heyra undir þá neytendavernd
sem lög um verðbréfaviðskipti
og MiFID veita. Að mati Hægri
grænna, flokks fólksins, hafa verð-
tryggð húsnæðislán verið seld ólög-
lega frá 1. nóv. 2007 og ætlar flokk-
urinn, ef færi gefst, að leiðrétta öll
verðtryggð húsnæðislán með svo-
kallaðri „Kynslóðasátt“ eða amer-
ísku TARP-aðferðinni að loknum
næstu alþingiskosningum.
Eru verðtryggð
húsnæðislán ólögleg?
Sjálfstæðiskonan Sirrý Hall-grímsdóttir segir í grein um
jafnréttismál að sjálfstæðiskonur
hafi verið „brautryðjendur á sviði
jafnréttismála“. Sirrý fer aftur til
upphafs síðustu aldar til að finna
konur sem gegnt hafa mikilvæg-
um embættum í nafni Sjálfstæð-
isflokksins og nefnir þar sérstak-
lega Ingibjörgu H. Bjarnason, en
hún tók sæti á þingi fyrst kvenna
fyrir sérstakan Kvennalista, þó
síðar hafi hún gengið til liðs við
íhaldið.
Ef við lítum okkur nær þá má
benda á að undir forystu jafnaðar-
manna, Samfylkingarinnar, hafa
í fyrsta sinn konur orðið forsæt-
isráðherra og fjármálaráðherra,
hlutfall kynja í ráðherrahópnum
er jafnt og mikið hefur áunnist
í baráttunni gegn vændi og kyn-
ferðisofbeldi. Innleidd hefur verið
aðgerðaráætlun gegn mansali og
kaup á vændi bönnuð. Búið er að
lögbinda 40% hlutfall hvors kyns
í stjórnum lífeyrissjóða og fyr-
irtækja, setja jafnlaunastaðal
til að vinna gegn kynbundnum
launamun og beitir ríkisstjórn-
in kynjaðri hagstjórn í efnahags-
málum. Svona má lengi telja upp
árangur jafnaðarmanna í jafn-
réttismálum.
Það er rétt hjá Sirrý að vinstri
og hægri konur hafa viljað fara
ólíkar leiðir til að stuðla að jafn-
rétti kvenna og karla. Vinstri
konur hafa einfaldlega viljað
ganga lengra en frjálslyndisstefn-
an og láta sér ekki nægja að setja
lög og trúa því að þá verði allt gott.
Við vitum betur. Við vitum að sér-
tækar aðgerðir þarf til að uppræta
rótgróið kynjamisrétti. Lagasetn-
ingar einar og sér nægja ekki til.
Þar greinir okkur á og það hefur
ítrekað reynt á samstöðu kvenna
þegar sjálfstæðiskonur setja sig
upp á móti sértækum aðgerðum í
þágu kynjajafnréttis. Rannsókn-
ir hafa sýnt að nauðsynlegt er að
heimila sértækar aðgerðir til að
fjölga konum í áhrifastöðum. Sam-
fara þessari niðurstöðu hafa ein-
kenni frjálslyndisstefnu að mestu
horfið úr jafnréttislöggjöfinni.
Þrátt fyrir það hefur umræða um
að hið fullkomna jafnrétti sé ein-
göngu tímaspursmál verið langlíf
meðal frjálshyggjumanna.
Ummæli Davíðs Oddssonar,
þáverandi forsætisráðherra, eru
mjög lýsandi fyrir viðhorf frjáls-
lyndisstefnu Sjálfstæðisflokks-
ins í jafnréttismálum: „Aukin
sókn kvenna í menntun og bar-
átta þeirra mun skila sér í algjöru
jafnrétti á næstu tuttugu árum
[…] Brýnasta mál jafnréttisbar-
áttunnar í dag er að konur sjálfar
sannfærist um að kynferði þeirra
skipti ekki máli fyrir laun þeirra.“
(Ríkisútvarpið: 17.4.2004). Þá
sagði Björn Bjarnason, þáver-
andi dómsmálaráðherra, að jafn-
réttislögin væru „barn síns tíma“,
en þá hafði kærunefnd jafnréttis-
mála komist að þeirri niðurstöðu
í áliti sínu að ráða hefði átt konu,
sem væri jafn hæf eða hæfari en
aðrir umsækjendur í stöðu hæsta-
réttardómara. Ráðherrann skip-
aði hins vegar frænda forsætis-
ráðherra (Davíðs Oddsonar) í
embættið og sagði m.a.: „Ég tel að
miðað við núverandi stöðu í okkar
þjóðfélagi sé það tímaskekkja að
gera kröfur á þessum forsendum
til þeirra sem hafa veitingarvald-
ið, að binda hendur þeirra á þenn-
an veg. Það er óneitanlega mjög
erfitt að fikra sig eftir þessum
lögum.“ (Morgunblaðið: 7.4.2004).
Á svipuðum tíma kallaði höf-
undur leiðara Morgunblaðsins
kynjakvóta skyndilausnir. Þor-
gerður Katrín Gunnarsdóttir,
þáverandi menntamálaráðherra
og sjálfstæðiskona, kom samráð-
herrum sínum til bjargar þegar
þeir voru gagnrýndir fyrir ráðn-
ingu frænda Davíðs og hafði þetta
um jafnréttislögin að segja: „Ég
tel að ég nái betri árangri með
skoðunum mínum og baráttuað-
ferðum heldur en með beitingu
öfgakenndra aðferða þar sem
beitt er handafli. Jafnréttið á að
koma frá grunninum, rótunum
og hjartanu en ekki að vera skellt
inn með margs konar valdboðum
sem láta konur iðulega standa
berskjaldaðar og líta illa út fyrir
vikið.“ (Nýtt líf, 2004). Ég sé því
ekki enn hvernig sjálfstæðiskonur
hafa verið brautryðjendur í jafn-
réttismálum.
Nú er svo komið að forsætis-
ráðherra okkar, Jóhanna Sigurð-
ardóttir, hefur gerst brotleg gagn-
vart jafnréttislögum. Jóhanna
Sigurðardóttir fór eftir hæfnis-
mati og réð á grundvelli þess
hæfasta einstaklinginn, í stað
þess að veita fyrrum flokkssyst-
ur sinni starfið. Úrskurður kæru-
nefndar jafnréttismála kveður á
um að að hæfnismatið hafi verið
ófaglegt og að forsætisráðherra
hafi brotið á konunni. Hún fékk
ekki dæmdar skaðabætur, en
henni voru dæmdar miskabætur
sökum fréttatilkynningar sem
forsætisráðuneytið sendi frá sér.
Úrskurðurinn er bindandi, þökk
sé Jóhönnu Sigurðardóttur, sem
barðist fyrir því að kærunefnd
jafnréttismála hefði raunveru-
legt vægi. Jóhanna Sigurðardótt-
ir reyndi ítrekað að ná sáttum í
þessu máli. Hún hefur ákveðið
að virða úrskurðinn í stað þess
að áfrýja og beðist opinberlega
velvirðingar á því að hafa vald-
ið miska. Jóhanna Sigurðardóttir
hefur axlað fulla pólitíska ábyrgð
í þessu máli og þannig eru hennar
viðbrögð skýr. Hún gerði mistök,
viðurkennir þau og bætir fyrir
þau. Það gera góðir stjórnmála-
menn. Hvað gerði Björn Bjarna-
son þegar hann gekk framhjá
hæfari konu til að ráða vin sinn og
frænda forsætisráðherra í valda-
mikið embætti? Hvað gerðu sjálf-
stæðiskonur þá?
Skilaboðin eru skýr
Jafnréttismál
Hrafnhildur
Ragnarsdóttir
formaður
kvennahreyfingar
Samfylkingarinnar
Efnahagsmál
Guðmundur
Franklín Jónsson
viðskiptafræðingur
og formaður Hægri
grænna, flokks fólksins
Sló botninn úr tunnunni þegar vísitala
neysluverðs hækkaði um 0,5% frá fyrra
mánuði vegna 11% hækkunar á flugfar-
gjöldum til útlanda, en ekkert flugfélag kannast við
þessa hækkun.
AF NETINU
Vinnslustöðin stjórnar
Vinnslustöðin í Vestmannaeyjum rak fjörutíu starfsmenn í vikunni og greiddi
í leiðinni hluthöfum tæpan milljarð í arð. Sigurgeir B. Kristgeirsson kenndi
hækkun veiðigjalds um brottreksturinn. Sagði hins vegar ekki, hverjum arður
fyrirtækisins væri að kenna. Hinir gráðugu kvótagreifar hafa völd í landinu. Fengu
frumvarpið um veiðigjald til meðferðar, áður en sátt náðist um það á Alþingi.
jonas.is
Jónas Kristjánsson
Met í aukningu kaupmáttar
Það er einungis eitt ár síðan 1990 sem var með meiri kaupmáttaraukningu
en síðasta árið, þ.e. árið 1998 (5,6% á móti 5,3% núna). Á „góðærisárinu
2007” var meira að segja ívið minni kaupmáttaraukning, þó litlu muni.
Þetta er auðvitað gott, þó það þýði ekki að kreppan sé að fullu að baki.
blog.pressan.is/stefan
Stefán Ólafsson