Fréttablaðið - 09.08.2012, Blaðsíða 19

FIMMTUDAGUR 9. ágúst 2012 19
AF NETINU
Harpa og attitjúdið
[...] „Ertu með attitjúd?“ stóð upp
úr áhrifamanni innanþings þegar
ég byrjaði að spyrja um Hörpumál
á alþingi í febrúar 2011 […]. Þetta
var á kaffistofunni, en lýsir ágætlega
almennum varnarviðbrögðum
fólksins í kringum Hörpu – bæði
þeirra sem þangað höfðu plaserast
fyrir hrun og þeirra sem nauðugir
viljugir fengu þetta upp í hendurnar
þegar búið var að grafa holuna
og afskrifa fyrsta milljarðatuginn.
Á kostnað erlendra kröfuhafa og
íslenskra skattgreiðenda.
Já, kannski var ég með attitjúd –
og miklu fleiri. En var það ekki bara
sjálfsagt mál? Og höfðum við ekki
bara rétt fyrir okkur, gagnvart talna-
og staðreyndaspunanum sem fyrr
og síðar vall upp úr forráðamönnum
Harpa house?
Sem hljóta nú að vera að leita sér
að atvinnu og bitlingum anderswo.
blog.pressan.is/mordur
Mörður Árnason
Nú á að marka stefnuna
eftir tveggja ára þóf!
[...] Það er öllum ljóst að ríkis-
stjórnin stefndi að því að heimila
þessa sölu [á landi Grímsstaða á
Fjöllum til Huang Nubos], þvert
gegn vilja innan ríkisráðherrans.
Þess vegna var hin umdeilda
undanþága veitt, að tillögu úr
ráðu neyti formanns VG. En vegna
innan búðarvandans í VG, þar sem
gras rótin reis upp enn eina ferðina
gegn forystu flokksins, er þetta mál
komið í uppnám. Og fyrir vikið er
búinn til biðleikur með því að setja
á laggirnar ráðherranefnd, sem á
að móta afstöðuna til málsins.
ekg.blog.is
Einar Kristinn Guðfi nnsson
Við höfum öll heyrt já kvæðar fréttir af stöðu efnahags-
mála upp á síðkastið. Þessi mynd
er mjög ólík þeirri sem blasti
við fljótlega eftir hrun, þegar
halli á ríkissjóði var á þriðja
hundrað milljarða, hag kerfið
dróst stöðugt saman, fjölda-
gjaldþrot fyrirtækja vofðu yfir
og atvinnuleysi jókst frá mánuði
til mánaðar.
Hagvaxtarspá fyrir næsta og
þarnæsta ár hljóðar upp á 2-3%
hjá hinum ýmsu greiningar-
aðilum og aukið gjaldeyrisinn-
flæði styrkir gengi krónunnar
þessa mánuði. Afgangur hefur
verið á viðskiptum við útlönd frá
hruni. Sérstakt ánægjuefni er að
atvinnuleysi er að lækka hraðar
en spár gerðu ráð fyrir og nýjustu
tölur Hagstofunnar benda til að
dregið hafi umtalsvert úr lang-
tímaatvinnuleysi. Vanskil fyrir-
tækja hafa minnkað hratt og
gjaldþrotum fyrirtækja fækkar
milli ára. Ríkissjóðshallinn, sem
var í upphafi kjörtímabils yfir
200 milljarðar króna, stefnir nú
í að verða minni en tveir tugir
milljarða og að jöfnuður náist á
árinu 2014.
Sumir tortryggja tölur um hag-
vöxt og telja hann að of miklu
leyti byggðan á einkaneyslu og
að fjárfesting sé of lítil. Stað-
reyndin er þó sú að öll lönd telja
það mikil vægasta verkefni efna-
hagsstjórnar að almenningur
finni til slíkrar öryggis til-
finningar að fólk treysti sér til
að eyða peningunum sínum. Við
þekkjum sjálf hvernig einka-
neysla féll algerlega saman í kjöl-
far hrunsins þegar afkomuóttinn
varð öllu öðru yfirsterkari. Það
er því beinlínis fagnaðarefni að
einkaneysla sé hér nú svo mikil
að hún hafi jákvæð hagvaxtar-
áhrif, ekki síst í ljósi þess að þótt
yfirdráttarskuldir séu að hækka
bendir enn fátt til að þessi aukna
einkaneysla sé drifin áfram af
aukinni skuldsetningu heimila.
Þvert á móti er skuldsetning
heimila í heild að minnka. Tölur
um fjárfestingu eru vissulega
lágar, en hafa verður í huga að
fjárfesting var með mesta móti
hér í aðdraganda hrunsins og því
er umtalsverð fjárfesting líklega
vannýtt í hagkerfinu. Sú offjár-
festing er væntan lega að nýtast
nú og dregur úr fjárfestingarþörf
í hagkerfinu.
Það heyrast líka áhyggjur af því
að minnkað atvinnuleysi endur-
spegli ekki aukin umsvif í hag-
kerfinu og fjölgun starfa, heldur
stafi frekar af því að fækkað hafi
á vinnumarkaði samfara því að
fleiri hafi leitað í nám eða flutt af
landi brott. Þetta eru réttmætar
efasemdir, en minnkun atvinnu-
leysis samkvæmt nýjustu mæl-
ingum er samt mun meiri en svo
að skýrst geti af brottflutningi eða
brotthvarfi fólks af vinnumarkaði.
Við óttuðumst í upphafi niður-
sveiflunnar að langtímaatvinnu-
leysi myndi valda þeim sem
fyrir því yrðu miklum erfið-
leikum og skerða starfshæfni
þeirra til langframa. Reynslan
af kreppu Finna í upphafi níunda
ára tugarins gaf til kynna að
90% langtímaatvinnulausra
ættu ekki afturkvæmt á vinnu-
markað. Þeirra biði líf án starfs-
getu á örorkubótum. Ungt fólk
án menntunar væri í sérstakri
hættu. Allar okkar aðgerðir hafa
því miðað að því að fjárfesta í
fólki og draga úr líkunum á því að
við myndum lenda í sömu stöðu.
Sérstakt ánægjuefni er því fækk-
un í hópi langtímaatvinnulausra
samkvæmt nýjustu tölum, sem
er ekki hægt að skýra með því að
þeir hafi horfið af vinnumarkaði í
nám eða glatað starfshæfni.
Allar þær aðgerðir sem við
höfum staðið fyrir til að auka
menntunarstig atvinnulauss
fólks eru að skila tvíþættum
árangri: Þær draga úr framboði
á vinnumarkaði á tímum þegar
offramboð er af vinnuafli án
starfsmenntunar og skila betra
samfélagi, virðismeiri störfum
og ánægðari einstaklingum þegar
upp er staðið. Allar þjóðir með
skýra sýn um samkeppnishæfni
sína freista þess að nýta erfið-
leikatíma á vinnumarkaði til að
bæta starfsmenntun þeirra sem
missa vinnuna og leggja þannig
grunn fyrir betri framtíð. Við
höfum fjárfest í fólki og munum
uppskera árangur af því.
Með sama hætti má sjá árang-
urinn af áherslu stjórnvalda á
lækkun skulda heimila og fyrir-
tækja í lækkandi skuldum heimil-
anna og því að kúfur í gjaldþrota-
hrinu fyrirtækja virðist að baki.
Mikill fjöldi fyrirtækja fór í þrot,
en það voru að stærstum hluta
eignarhaldsfyrirtæki án eigin-
legs rekstrar eða bólufyrirtæki
með fallnar forsendur. Það var
engin sérstök ástæða til að gráta
að verslunarfyrirtæki með lúxus-
vörur, svo dæmi sé tekið, færu í
þrot. Við því var einfaldlega ekkert
að gera. Eftirspurnin var horfin.
Hitt skipti meira máli að koma í
veg fyrir að fyrirtæki með heil-
brigðar rekstrarforsendur þyrftu
að fara í þrot. Þess vegna réðumst
við í stórátak til að lækka skuldir
heimila og fyrirtækja, án þess að
tugþúsundir einstaklinga og fyrir-
tækja þyrftu að fara hina hefð-
bundnu gjaldþrotaleið. Nú þegar
eru þúsundir einstaklinga búnar
að fá skuldir lækkaðar að greiðslu-
getu og enn bíður fjöldi úrlausnar
hjá umboðsmanni skuldara. Þegar
er búið að lækka skuldastöðu þús-
unda rekstrarhæfra fyrirtækja og
gera þeim þannig kleift að halda
áfram rekstri. Ef þetta hefði ekki
verið gert hefði afleiðingin orðið
enn meira atvinnuleysi, enn dýpri
kreppa, enn fleiri gjaldþrot og
langvinnt samfélagstjón.
Þessi árangur hefur ekki komið
af sjálfu sér. Efnahagsstefna sú
sem núverandi ríkisstjórn hefur
fylgt og mótuð var í samvinnu við
Alþjóðagjaldeyrissjóðinn strax
eftir hrun, hefur verið forsenda
þessa árangurs. Um þá stefnu og
sérkenni hennar, fjalla ég betur í
næstu grein.
Betri tíð
Efnahagsmál
Árni Páll
Árnason
alþingismaður
Við óttuðumst í upphafi niðursveiflunnar
að langtímaatvinnuleysi myndi valda
þeim sem fyrir því yrðu miklum erfið-
leikum og skerða starfshæfni þeirra til langframa.