Fréttablaðið - 15.09.2012, Blaðsíða 22

15. september 2012 LAUGARDAGUR22
Þ
ar til þessi umræða
kom upp um að fólk-
ið kæmi á Akranes
hafði ég aldrei pælt í
neinu svona. Þá datt
mér í hug að vera
með en fann fljótlega út að ég hefði
nú engan tíma í þetta,“ segir Ingi-
björg Óskarsdóttir sjúkraþjálfari
um upphaf þess að hún ákvað að
gerast stuðningsfjölskylda fyrir
palestínska konu og börn hennar
árið 2008. Konurnar komu á Akra-
nes nokkrum dögum fyrir hrun.
„Þegar ég komst svo að því að
það yrðu allavega þrjár stuðnings-
fjölskyldur með hverja og eina
fjölskyldu hugsaði ég með mér að
ég gæti alveg verið með og myndi
bara bakka út ef ég hefði ekki tíma
í þetta. Þetta myndi mæða á fleir-
um en mér.“
Gerði þetta af forvitni
„Ég hef stundum talað um það að
ég fór inn í þetta á svolítið eigin-
gjörnum forsendum. Ég sá mér
hag í þessu, ég hef ferðast svaka-
lega mikið og hef óskaplegan
áhuga á annarri menningu. Ég sá
mér því hag í að kynnast útlendri
fjölskyldu sem kom frá allt öðru
menningarsvæði, svæði sem ég
reyndar hafði mikinn áhuga á.
Fyrst og fremst var þetta forvitni
af minni hálfu, en ég vildi auðvit-
að gera gagn í leiðinni. Mér fannst
spennandi að kynnast fólki sem
hefur alist upp við annað en við og
hefur kannski aðrar skoðanir.“
Fjölskyldurnar sem komu árið
2008 höfðu alla tíð dvalist í Írak,
en eru frá Palestínu. Átta einstæð-
ar mæður með börn á öllum aldri
dvöldust í Al Waleed-flóttamanna-
búðunum við slæman kost þar til
þær fengu hæli á Akranesi.
„Svo var fjölskyldunum deilt
niður á okkur handahófskennt
og Lína lenti hjá mér og tveimur
öðrum og flutti svo þar að auki í
húsið hjá mér. Ég bý í sexbýli og
það voru svona þrír metrar á milli
dyranna hjá okkur. Við höfðum því
ágætis forsendur, ég hitti hana oft
út af þessu og það var auðvelt að
banka upp á hjá mér.“
Ingibjörg ákvað frá upphafi að
vera bara ein í verkefninu þrátt
fyrir að búa með ungum syni sínum
sem væri á svipuðum aldri og ein-
hver af börnum kvennanna. Hún
ákvað að skuldbinda hann ekki í
verkefnið heldur bara sjálfa sig.
Erfitt til að byrja með
„Þetta var náttúrulega hörkuer-
fitt til að byrja með,“ segir Ingi-
björg um tímann eftir að konurnar
komu hingað fyrst. „Hún talaði
nánast enga ensku og ég auðvit-
að enga arabísku, en við fengum
túlk öðru hvoru og þá gat maður
komið nauðsynlegum upplýsingum
á milli. Oft lá henni samt svo mikið
á hjarta að hún endaði á að tala við
túlkinn og maður fékk svo bara að
vita um hvað var rætt. Þetta voru
samskiptin til að byrja með, við
fengum reyndar litla orðabók sem
nýttist ekkert sérstaklega vel, það
verður að segjast.“
Þetta hefur þó breyst mikið.
Lína Mazar kom hingað ein með
þrjú börn árið 2008. Nú hefur hún
eignast kærasta og fjórða barnið
og fékk nýlega vinnu sem skólaliði
við Brekkubæjarskóla á Akranesi.
Henni hefur því gengið mjög vel að
aðlagast samfélaginu á Akranesi.
Heimili Línu varð fljótlega eins
konar miðstöð fyrir fjölskyld-
urnar og Ingibjörg kynntist þess
vegna flestum fjölskyldunum að
einhverju leyti. „Ég var líka mjög
dugleg að mæta á alla viðburði
sem Rauði krossinn og bærinn
skipulögðu í kringum þetta og við
ákváðum það, þessar fjölskyldur,
að hittast alltaf vikulega eða hálfs-
mánaðarlega til að byrja með til
að spjalla saman og vita hvernig
gengi.“ Fljótlega kom í ljós að fólk
hafði ólíkar hugmyndir um það
hvaða hlutverki það ætti að gegna
og segir Ingibjörg það hafa verið
frekar frjálst og fólk hafi ráðið því
sjálft. „Ein fjölskyldan sem var
með mér hætti því þeim fannst þau
ekki hafa neitt hlutverk, eða vissu
ekki hvar þau stóðu. Ég lenti í því
að verða svolítill reddari, það var
auðvitað þægilegt að banka upp á
hjá mér og sjá hvort ég gæti hjálp-
að. En ég var ekkert alveg klár á
mínu hlutverki og tók það ekkert
ægilega hátíðlega.“
Íslenskan algjör forsenda
Meðal þess sem konurnar þurftu
hjálp við var að útskýra fyrir
þeim hvað stæði í bréfum sem þær
fengu. „Ég bankaði stundum upp á
hjá Línu til að vita hvort hana vant-
aði eitthvað og okkur gekk allavega
að koma skilaboðum á milli, og svo
bara kynntumst við smám saman.
Hún fór að læra aðeins íslensku
og þá varð þetta allt miklu, miklu
betra. Það er algjör forsenda. Hvað
sem fólki kann að þykja um það, þá
finnst mér að fólk eigi að læra eitt-
hvað allavega, þú kemst ekki inn í
þjóðfélagið nema að læra eitthvað.
Það kemur berlega í ljós, þeim
sem gengur vel að læra málið, þær
komast inn í þetta en hinar miklu
miklu minna.“
Eins og fyrr segir fékk fólk að
ráða því að miklu leyti sjálft hvern-
ig hlutverki þeirra væri háttað.
„Sumir tóku fjölskylduna bara nán-
ast í fóstur, en það gekk svo sem
ekkert betur en hjá okkur hinum.
FRAMHALD Á SÍÐU 24
INGIBJÖRG OG LÍNA Ingibjörg segist fyrst hafa ákveðið að hún hefði ekki tíma til að sinna stuðningi við flóttamennina. Hún ákvað þó að slá til og tók hlutverkið ekki of hátíðlega. Þær Lína urðu góðar vinkonur þrátt fyrir aldurs-
mun og Lína talar um að Ingibjörg sé eins og systir hennar. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
Eins og venjulegt vinasamband
Ingibjörg Óskarsdóttir ákvað að styðja flóttamannafjölskyldu frá Palestínu sem fluttist á Akranes árið 2008. Fjórum árum síðar
er hlutverki hennar sem stuðningsaðila lokið en hún heldur enn vinskap við Línu, sem talar um hana eins og systur. Ingibjörg
sagði Þórunni Elísabetu Bogadóttur frá ástæðum þess að hún gerðist stuðningsfjölskylda, reynslunni og fordómum gegn aröbum.
Íslensk stjórnvöld taka nú á móti hópi flóttamanna í fyrsta sinn í fjögur ár,
eða síðan átta einstæðar mæður með börn sín komu á Akranes úr flótta-
mannabúðum í Írak. Nú er von á þremur einstæðum mæðrum með börn
sín. Þær koma frá Íran en eru af afgönskum uppruna. Að sögn Írisar Bjargar
Kristjánsdóttur, formanns flóttamannanefndar velferðarráðuneytisins, er
búið að ganga frá öllu sem þarf og von er á konunum á næstu tveimur
vikum. Þær koma til landsins í gegnum samtökin IOM, International
Organization for Migration, sem velferðarráðuneytið er með samning við.
„Þær eru flóttamenn í Íran en þær eru frá Afganistan upprunalega. Þær
eru ekki með íranskan ríkisborgararétt eða vegabréf. Þetta eru Afganar sem
hafa aldrei komið til Afganistan,“ segir Íris. Saga afganskra flóttamanna í
Íran er löng, en fjöldi fólks flúði þangað eftir innrás Sovétríkjanna á níunda
áratug síðustu aldar. Síðan þá hafa komið fleiri skeið þar sem fjöldi fólks
hefur flúið Afganistan, en jafnframt hefur fjöldi fólks snúið til baka. Afganskir
flóttamenn í Íran öðlast ekki full réttindi þar. Samkvæmt tölum Flótta-
mannahjálpar Sameinuðu þjóðanna er um ein milljón Afgana flóttamenn í
Íran. Frá innrásinni í Afganistan og falli talibanastjórnarinnar fyrir ellefu árum
hafa 5,7 milljón manns snúið aftur til landsins af flótta.
Konurnar og börnin sem nú koma til landsins koma eftir tillögu frá Flótta-
mannahjálpinni. „Við leggjum inn fyrirspurn um hvar neyðin sé mest og
hvaðan þeir leggja til að fólk komi. Enn og aftur erum við að horfa á konur í
hættu.“ Fjölskyldurnar munu koma til með að búa í Reykjavík eftir komuna
til landsins.
MIKILL FJÖLDI FLÓTTAMANNA Í ÍRAN