Fréttablaðið - 15.09.2012, Qupperneq 32

15. september 2012 LAUGARDAGUR32
V
ið sátum þrír á kili,
ég, Hjörtur skip-
stjóri og Pétur 1. vél-
stjóri sem við höfð-
um á milli okkar því
hann var aðfram-
kominn. Þegar við fundum að skip-
ið var að fara niður báðum við fað-
irvorið í sameiningu og ákváðum
að hver yrði að bjarga sér.“
Þessi orð eru höfð eftir Guð-
laugi Friðþórssyni sem tuttugu
og tveggja ára komst í þá karl-
mennskuraun að bátnum, Hellis-
ey VE 503, sem hann var vélstjóri
á, hvolfdi seint um kvöld um þrjár
sjómílur austur af Heimaey. Guð-
laugur var um þrjá stundarfjórð-
unga á kili, ásamt tveimur öðrum
skipverjum, og beið þess sem
verða vildi. Þeir höfðu þá horft
á eftir tveimur félögum sínum í
hafið.
Skyndilega sökk báturinn undan
þremenningunum og þeir gripu
sundtökin, sáu vitaljósin á Stór-
höfða og tóku stefnuna þangað.
Innan stundar var Guðlaugur orð-
inn einn eftir á yfirborði sjávar.
Hugsaði margt
„Ég hugsaði margt á sundinu til
lands, hvað maður hefur gert og
hvað maður átti eftir að gera …
Ég fór líka að hugsa um það að
ég skulda hér og þar, smávegis,
eins og gengur og mér þótti mikið
slæmt að stefna í dauðann án þess
að geta gert upp …“
Þegar Guðlaugur var kominn
um þriðjung leiðarinnar í land sá
hann bát á siglingu og synti allt
hvað af tók í áttina til hans, veif-
aði, öskraði og buslaði en báturinn
fór fram hjá án þess að skipverjar
yrðu hans varir í náttmyrkrinu. Þá
sá hann að hann yrði að bjarga sér
sjálfur, klæddi sig úr sjógallanum
sem var honum til trafala á sund-
inu, og var þá einungis klæddur
þunnri peysu, skyrtu og gallabux-
um. Síðan hélt hann áfram áleiðis
til lands.
„Það undarlega var að ég var
aldrei hræddur þessa nótt. Ég
hafði á tilfinningunni að ég myndi
deyja. Fór tvisvar með Faðir vor
á leiðinni í land og það var satt
að segja æði fjölbreytt sem ég
reyndi að gera til að halda hugs-
uninni gangandi. Ég talaði við
múkkann og bað hann fyrir skila-
boð til lands, bað hann að láta vita
af mér …“
Átti leiðarstörnu
Guðlaugur synti ýmist bringusund
eða baksund. Vitaljósið og eyjarn-
ar voru í sjónmáli þegar hann synti
bringusundið en á baksundinu mið-
aði hann stefnuna við skæra stjörnu
á himni. Þegar á leið nótt hurfu
flestar stjörnurnar í ský en stjarn-
an hans hvarf aldrei.
„Ég held það hafi hjálpað mér
mjög að ég var rólegur allan tím-
ann, var ekki hræddur við að
deyja, en hins vegar kveið ég því að
drukkna, hafði sopið sjó og fannst
það óþægilegt.“
Guðlaugi gekk erfiðlega að finna
hentugan lendingarstað. Hann náði
taki á stórum steini um fimm til
tíu metra frá stórgrýttri fjörunni
og beið þar meðan fjaraði út en lét
næstu öldu skola sér upp í urðina.
Þar átti hann erfitt með að fóta sig
vegna sjóriðu og hafðist um stund
við á syllu sem sjórinn gekk upp á.
En með því að skríða skáhallt upp
klettana komst hann upp á hraunið.
„… Ég skreið fyrst, reyndi síðan að
labba en skjögraði til allra átta og
gat satt að segja ekki staðið á fót-
unum. Ég taldi mér borgið þegar ég
var kominn á land, en samt var það
ef til vill erfiðara að fara landleið-
ina um hraunið, berfættur og svo
dofinn að maður fann ekki fyrir
sjálfum sér …“
Á miðri leið rakst Guðlaugur á
baðkar sem notað var sem vatnsílát
fyrir skepnur. Með berum höndum
náði hann að brjóta um þumlungs-
þykkan ís á yfirborði þess og fá sér
að drekka. Hann var þó móður og
þungur á göngunni og brekka sem
á leið hans varð óx honum í augum.
Samt lagði hann í hana og sigraði.
„… Þegar ég komst upp á milli fell-
anna og ljósin í bænum blöstu við,
leit ég einhverja stórkostlegustu
sýn í lífi mínu og mér óx ásmegin
og greikkaði sporið að fyrsta hús-
inu sem ljós var í. Þar barði ég
dyra …“
Enginn íþróttamaður
Spurður eftir á hvort afreksmenn
í íþróttum væru í ætt hans kvaðst
Guðlaugur ekki vita til þess. „Ég
hef heldur aldrei verið neinn
íþróttamaður, hef stundum verið
í fótbolta svona að gamni mínu
með félögunum. Það er nú hálf-
gerður villimannafótbolti … Eina
íþróttin sem ég get sagt að ég hafi
stundað er það að maður hefur
stundum farið í sjómann á böll-
um og þá held ég að ég hafi yfir-
leitt tapað. En það er þetta með
sundið. Við vorum í fyrrasumar
nokkrir félagar saman að gera
okkur glaðan dag, fengum okkur
gúmmítuðru, sigldum út á Vík og
stigum í land í Ystakletti, ekki
langt frá Klettshelli. Það er þarna
móbergshilla, nokkuð stór, og við
sátum á henni og létum okkur líða
vel. Þá fékk ég allt í einu þá flugu
í höfuðið að gaman væri að synda
yfir Víkina og fara á land hinum
megin á nýja hrauninu. Úr þessu
varð þó ekkert, enda töldu félagar
mínir mér trú um að ég myndi
aldrei hafa það, ég gæfist upp á
miðri leið. Þó eru þetta líklega
ekki nema þrjú til fjögur hundruð
metrar.“
Frækileg frammistaða Guð-
laugs Friðþórssonar, andlegt og
líkamlegt þrek, og þol gegn kulda,
vakti heimsathygli og þótti hvar-
vetna furðu sæta.
Heimildir: Ísland í aldanna
rás/ Helgarpósturinn/DV
Þegar ég komst upp á milli fellanna og ljósin í bænum
blöstu við, leit ég einhverja stórkostlegustu sýn í lífi mínu
og mér óx ásmegin og ég greikkaði sporið.
Var ekki hræddur við að deyja
Guðlaugur Friðþórsson synti rúma fimm kílómetra í ísköldum sjó, braust gegnum brimgarð, kleif kletta og gekk berfættur um
tveggja kílómetra leið til byggða í Eyjum, meðal annars um úfið hraun. Í tilefni þess að Djúpið, mynd Baltasars Kormáks sem
verður frumsýnd 21. september, er innblásin af þessu einstæða afreki er hér gluggað í frásagnir af atburðinum 11. mars 1984.
VATNSÍLÁT BAK VIÐ ELDFELLIÐ Þótt vatnið í baðkarinu væri óhreint hressti það Guð-
laug verulega. En fyrst þurfti hann að berja af því ísinn.
Á SJÚKRAHÚSINU „Ég skreið fyrst, reyndi síðan að labba en skjögraði til allra átta,“ sagði Guðlaugur sem fékk
góða aðhlynningu á sjúkrahúsinu og heimsóknir ættingja, meðal annars Sigurhönnu systur sinnar. MYNDIR/GVA
Mynd Baltasars, Djúpið, er byggð á leikriti með sama nafni eftir Jón Atla
Jónasson rithöfund.
Guðlaugur Friðþjófsson var fyrir tveimur árum ósáttur við að nafn hans skyldi
tengt myndinni samkvæmt síðunni www.eyjafrettir.is 30. júlí 2010. „Það
hefur tvisvar verið haft samband við mig vegna þessarar mynd ar en í bæði
skiptin var það eftir að búið var að ákveða að gera hana.“ -og einnig: „Atburð-
irnir sem gerðust kvöldið 11. mars 1984 eru í mínum huga ekki leikrit heldur
ískaldur raunveruleikinn, þar sem fjórir ungir menn létust.“
Í Fréttablaðinu 31. júlí 2010 stendur: Baltasar segir handrit myndarinnar
fyrst og fremst fylgja því sem kemur fram í opinberum gögnum og skýrslu um
slysið. Þrátt fyrir það verður hvorki nafn Guðlaugs né þeirra sem létust notað
í myndinni. ... „Ég reyni að vera eins trúverðugur og sannur gagnvart efninu
eins og ég get. Ég er ekki að reyna að sverta minningu eins né neins, nema
síður sé.“
Þess má geta að Guðlaugur vildi ekki koma í viðtal við Fréttablaðið í gær,
vegna umfjöllunarinnar á þessari síðu.
Myndirnar til hliðar eru teknar við tökur á Djúpinu af Antoni Brink.
■ ÓSÁTTUR VIÐ MYNDINA