Fréttatíminn - 14.10.2011, Blaðsíða 42

Sennilega er það bundið í gen Íslendinga að birgja
sig upp fyrir veturinn, eiga í sig og sína til þess að
lifa af, þreyja þorrann og góuna. Breytir þar litlu
þótt búskaparhættir séu breyttir og lífsstíll allur
annar en áður var. Almennt er fólk kannski hætt að
súrsa heima, treystir á að Jóhannes í Múlakaffi sjái
um þorramatinn, en frystiskápar og frystikistur sjá
í staðinn um geymslu á öðru góðmeti haustsins.
Þótt menn viti af stórmarkaði á næsta horni kall-
ar eitthvað á þá hið innra að tína ber og taka slátur.
Haustið er jú uppskerutíminn. Skiptir þar engu að
sumar þessara stórverslana eru opnar allan sólar-
hringinn árið um kring, að frátöldum föstudeginum
langa, páskadegi og jóladegi.
Það kom mér því ekki á óvart þegar konan renndi
í hlað fyrir síðustu helgi og bað mig vinsamlega að
sækja kassa í skottið á bílnum. Þar reyndust vera
fimm slátur, þ.e. sviðahausar, blóð, hjörtu, nýru
og mör, sem sagt innmatur úr fimm fjallalömbum.
Auk þess fylgdu með rúgmjöl og vambir, allt heldur
þjóðlegt.
„Heldurðu að við borðum þetta allt, elskan mín?“
leyfði ég mér að spyrja enda mundi ég ekki eftir að
slátur hefði verið algengur matur á okkar borðum
að undanförnu.
„Já, já,“ sagði konan full af þeirri bjartsýni sem
einkennir fólk með kláran vetrarforða, „auk þess
hringdi ég í stelpurnar og mömmu. Þær koma og
taka þátt í þessu með okkur svo að þetta dreifist
á fleiri.“ Með stelpunum átti hún við dætur okkar
hjóna sem hvorki reka risavaxin heimili né hafa,
svo ég viti, rifið í sig slátur svona hvunndags.
„Mamma kennir þeim að sauma keppina. Þær
hafa gott af því að læra handbragðið. Svo geta strák-
arnir komið og hrært í blóðinu og troðið í vambirn-
ar.“ Með strákunum átti hún við tengdasyni okkar.
Það átti greinilega að taka þá í læri líka. Ekki virtist
frúin ætla bónda sínum sérstakt hlutverk við at-
höfnina.
Ég fann mér eitthvað til dundurs úti við og í bíl-
skúrnum að morgni sláturdagsins en sá að minn
betri helmingur kom í skúrinn og sótti bala eða
tvo. Mikið stóð augljóslega til. Út undan mér sá ég
hana handleika mörinn og skera smátt. Undraðist
jafnframt hve gríðarlegt spik getur safnast fyrir í
fimm lömbum á ekki lengri líftíma. Um leið varð
mér hugsað til allra þeirra varnaðarorða sem ég
hef lesið um fitusöfnun nútímamannsins en komst
að því síðar að konan brúkaði fráleitt allan þann
mör er fylgdi í kassanum. Sjálfsagt hefur mörinn
nýst forverum okkar vel sem unnu erfiðisvinnu úti
við á köldum vetrum og bjuggu í lítt upphituðum
moldarkofum en síður nú þegar farið er úr einu
heitu húsi í annað í heitum bíl með rasshitara að
auki í sætunum.
Sláturgerðarfólkið tíndist inn, eitt af öðru.
Svolítið var svipurinn undarlegur á dætrum okkar
þegar þær sáu blóðið og innyflin og enn toginleitari
urðu þær þegar amma tók að blanda saman blóði
og rúgmjöli í stórum bala og notaði ekki önnur
verkfæri en hendurnar. Þær létu sig þó hafa það að
setjast niður með vambirnar ásamt stórum nálum
og bandi. Amma sagði þeim til í saumaskapnum.
Tengdasynirnir fengu það hlutverk að hakka lifr-
arnar. Það dugði ekki að setja þær einu sinni í gegn
og heldur ekki tvisvar. Fjórum sinnum skyldi það
vera, svo sæmdi lifrarpylsu af bestu gerð. Bóndinn
á heimilinu reyndi að sýnast upptekinn við annað.
Honum varð tíðförult sem fyrr í skúrinn og lét sjá
sig annað slagið með amboð í höndum eins og hann
væri að gera gagn. Það var látið gott heita.
Stundum er sagt að aðstæður séu eins og í
sláturhúsi þegar mikið gengur á en þarna átti það
við bókstaflega; mör og blóð á víð og dreif. Allt
var þó undir öruggri stjórn þeirra tveggja kvenna
sem hópinn leiddu – menn mótmæla ekki
ömmu sem er með hendurnar á kafi í
blóðbala og enn síður er hún tekur til
við að leiðbeina ungum mönnum við
vambaítroðslu. Það var þá sem pistil-
skrifarinn stóðst ekki mátið, sleppti
sýndaramboðunum og sótti myndavél
heimilisins. Augnablikið varð að varð-
veita. Vetrarforðinn var að verða til með
samstilltu átaki kynslóðanna.
Stelpurnar saumuðu fyrir keppina sem smám
saman fríkkuðu með aukinni æfingu. Deila mátti
um fegurð þeirra fyrstu en undir það síðasta hefði
hver skurðlæknir litið stoltur yfir verkið. Þegar upp
var staðið voru keppirnir orðnir þrjátíu og tveir úr
þessum fimm slátrum.
Að dagsverki loknu voru sláturgerðarmenn sáttir
við sitt. Afrakstrinum var skipt í fernt. Þá fannst
loksins verkefni fyrir húsbónda heimilisins sem
hafði með lagi komið sér hjá lifrarhakki, mörskurði
og blóðblöndun. „Gakktu frá þessu í frystiskápn-
um,“ sagði konan og benti mér á keppina sem komu
í okkar hlut. „Nú höfum við slátur og rófustöppu
reglulega á boðstólum. Þetta er fínn matur og
hollur, í hófi að minnsta kosti.“
Ég gerði eins og fyrir mig var lagt. Þröngt var þó
í frystiskápnum og erfitt að koma nýmetinu fyrir.
„Hvað er þetta sem fyllir neðri hillurnar í skápn-
um?“ kallaði ég.
Konan kom, skoðaði það sem harðfrosið beið í
frystihólfinu, og kvað upp sinn úrskurð:
„Ah, þetta er sennilega slátrið sem við tókum í
fyrra.“
Vetrarforðinn klár
Jónas
Haraldsson
jonas@
frettatiminn.is
HELGARPISTILL
S
Te
ik
ni
ng
/H
ar
i
VIÐ SELJUM FASTEIGNIR
við notum atvinnuljósmyndara til ná því besta út úr eigninni
við sýnum eignina og fylgjum tilvonandi kaupendum eftir.
við hámörkum verð eignarinnar
við fylgjum þér eftir og aðstoðum þig við að finna nýtt heimili á sanngjörnu verði.
Þannig veitum við þjónustu alla leið,
við seljum fyrir þig og hjálpum þér að finna nýtt heimili
Hringdu núna
699 5008Hannes SteindórssonSölufulltrúi
hannes@remax.is
Sími: 699 5008
Þórarinn
Jónsson hdl.
lögg. Fasteignasali
Sími: 510-7900
38 viðhorf Helgin 14.-16. október 2011