Prentarinn - 01.09.1995, Síða 8

Internetið fyrir
prentsmiði
Arni Matthíasson
Alnetið eða Internetið
varð til um miðjan sjö-
unda áratuginn þegar
frammámenn í banda-
ríska hernum og í
menntakerfi lögðust á
eitt um að búa til
tölvunet sem lifað gæti
afhörmungar eins og
stríð og illviðri. Netið,
sem fékk heitið Arpa-
net, var þannig saman
sett að hver tölva var
sjálfstæð innan netsins
og hafði ekki áhrifá
hana þó aðrar dyttu út,
upplýsingum var öllum
skipt ípakka sem
sendir voru þá leið
sem var fær hverju
sinni og ekki endilega
allir sömu leiðina.
Helsti kosturinn að
mati hönnuða netsins
var svo að þar var eng-
in miðstöð eða móður-
tölva sem stýrði öllu
og því engin leið að
hafa stjórn á netinu.
Með tímanum breyttist Arpanet í
Intemet, eða alnet, og varð smám
saman helst verkfæri skóla og
rannsóknarstofa. Fyrir fáum ámm
var alnetið svo opnað fyrir alla og
notendum hefur fjölgað með ógn-
arhraða, svo ört reyndar að alnets-
fræðingar spá því að um aldamót
verði alnetsnotendur ríflega 200
milljónir.
í takt við þessa öru þróun al-
netsins hefur orðið til fyrirbæri
sem kallast veraldarvefurinn,
World Wide Web, og aukið hefur
vinsældir alnetsins til muna. Ver-
aldarvefurinn byggist á mynd-
rænni framsetningu upplýsinga,
þ.e. í stað þurrar upptalningar má
sem hægast fella inn í textann
myndir og teikningar, hljóð og
hljóma og í seinni tíð hreyfimyndir
og þrívíddarmyndir. Margir hafa
mglað þessu tvennu saman, alneti
og veraldarvef, en ef
til vill mætti að-
greina þetta sem
svo að alnetið sé
vegakerfi, en ver-
aldarvefurinn
umferðin á vega-
kerfinu. Veraldar-
vefurinn byggist meira
og minna á svonefnd-
um heimasíðum, þ.e. á
tölvu úti í bæ er skjal sem í em
upplýsingar, mynd eða hreyfi-
mynd, hljóð eða eitthvað álíka sem
viðkomandi getur lesið, skoðað
eða heyrt á sinni tölvu. Á slíkri
síðu er alvanalegt að efnistengsl
séu við aðrar síður, þ.e. þar er slóð
á aðra heimasíðu.
Alnetinu má líkja við gríðarstórt
bókasafn þar sem hvaðeina má
finna, en þeir sem ekki þekkja
flokkunarkerfið geta lent í hremm-
ingum við að finna það sem þeir
leita að. Þannig fer oft mikill tími,
sérstaklega fyrir byrjendur, í að
leita að upplýsingum á netinu, sér-
staklega
ef menn
ekki vita að
hverju þeir leita.
Þó má finna fjölmörg
leitartól til að auka sér leti, einna
best er Yahoo miðstöðin, sem er
einskonar söfnunar- og flokkunar-
stöð fyrir heimasíður. Það hefur
svo sjáfsagt ekki farið framhjá
neinum að á alnetinu má finna
klám, sé vel að gáð. Það var og
vart komist hjá því að það kæmist
þar inn eins og annað mannlegt og
þrátt fyrir yfirlýsingar ráðamanna
um að þetta verði stöðvað, er ein-
faldlega ekki hægt að stöðva klám
á alnetinu, frekar en einræðis-
stjómir í fran eða Kína geta stöðv-
að æsingaskrif stjómarandstæð-
inga og lýðræðissinna. Eins og get-
ið er í upphafi er aðal alnetsins að
það lýtur
* i P engri
f stjóm, það er
enginn sem
getur lokað
netinu. Við
fyrstu sýn gæti
virst sem alnetið sé
ógnun við prentverk,
því helstu alnetsspá-
menn hafa verið iðnir
við að boða að það
muni leysa flesta aðra miðla af
hólmi, þá helst dagblöð. Álíka spá-
dómar hafa komið fram, til að
mynda þegar útvarpið kom til
sögunnar og síðan sjónvarpið, en
ekki ræst enn. Allar kannanir und-
anfarin misseri benda þó til þess
að lestrarkunnáttu fari hrakandi
meðal ungmenna, og þannig er
svo til að mynda komið fyrir ung-
mennum í Danmörku að full 10%
þeirra eiga í verulegum lestrar-
erfiðleikum þegar komið er í
menntaskóla og önnur 10% eiga
erfitt með að skilja samfelldan
texta. Þetta birtist meðal annars í
því að ungmenni lesa helst ekki
dagblöð og þá er
skammt í að bóklestur
fari halloka nema þá á
myndasögum. Þetta er
þróun sem ekki er hægt að
stöðva að fullu og alnetið á eftir að
leggja sitt af mörkum í þeim at-
gangi.
Bókagerðarmenn geta fundið
allmargt við sitt hæfi á netinu,
ekki síst faglegt, og þannig má
finna á alnetinu heimasíðu ís-
lenska prentmiðlarans, en mark-
mið hans er að sameina sem flest
fyrirtæki í íslenskum prentiðnaði
rrndir einn hatt á netínu, ásamt
öðrum þeim aðilum sem tengjast
prentun og prentverki á einhvem
hátt, útgáfufyrirtæki, auglýsinga-
stofur, hönnuði o.fl. Þar má einnig
finna efnistengsl á ýmsa staði sem
tengjast prentgeiranum. Slóðin
þangað er http://www.print.is. Þá er
Prenttæknistofnun einnig með
heimasíðu með fjölmargar
tengingar, þ. á m. við Quark
(QuarkXPress), Macromedia
(FreeHand) og Adobe
(Photoshop). Slóðin er
http://www.apple.is/tjhonusta.
Líkt og önnur tölvutækni sem
flutt er inn frá Bandaríkjunum eru
helstu heiti sem snerta alnetíð á
ensku, enn sem komið er að
minnsta kosti. Mikið er um
allskyns skammstafanir, til að
mynda IP, sem þýðir Intemet
Protocol, eða Intemet samskipta-
reglumar, en einnig er iðulega
nefnt TCP, eða Transmission
Control Protocol, sendingarstjóm-
arreglur, og svo er allt hitt, URL,
FTP, Telnet, ELM, FAQ og svo
mætti lengi telja. Islensk orð eru
smám saman að vinna sér sess, og
þannig hafa komið fram ýmsar tíl-
lögur um svo framandleg fyrir-
bæri sem virtual money eða hvað
kalla megi peninga sem séu í raun
8 PRENTARINN 3/95