Prentarinn - 01.09.1995, Blaðsíða 23

félagsins þ. 1. þ.m. Mér er það ómögulegt, að
vera í félagi, sem leyfir meðlimum sínum að
koma fram á fundi eins og gerðist á síðasta
fundi.
Með því að raddir heyrðust samþykkja
það, sem þó var svo gagnstætt rétti og sann-
sýni, á þessum fundi, og félagið enga yfirlýs-
ingu hefir samþykt á móti árásunum gegn
mér, frá þeim eina fundarmanni, sem um er
að ræða, þá get ég enn ekki skoðað það öðru-
vísi en að félagið í heild sinni sé honum sam-
dóma. Skyldi það koma nægilega í ljós, að
svo sé ekki, þá væri auðvitað öðru máli að
gegna. En undir þessum kringumstæðum
segi ég svo skilið við félagið, óskandi því
góðs gengis og heilla.
Reykjavík, 4. apríl 1900.
Davíd 0stlund.
P.S.
Ef svo er, að ég skulda nokkuð félaginu, geri
gjaldkeri svo vel að láta mig vita, og skal pað í pví
tilfelli verða borgað. D.0.
[Eigi er mér kunnugt um hvers vegna
Davíð ritar nafn sitt að dönskum hætti - IRE]
FÉLAG ÍSLENZKRA
FRENTSMIÐJUEIGENDA
PRENTVERÐSKRA
öILDIR FRÁ í. JÚLl 1934
Er formaður félagsins hafði lokið lestri bréfs-
ins barst honum eftirfarandi tillaga frá Guðjóni
Einarssyni: „Hið íslenzka prentarafélag lætur í
ljósi óánægju sína yfir þeim ummælum hr.
Gunnlaugs O. Bjarnasonar á síðasta fundi um
hr. D. Ostlund, að hann hafi verið félaginu
óþarfur maður. Það skoðar þessi ummæli töluð
í fljótfærni, og krefst þess af viðkomanda, hr. D.
Ostlund, að hann láti eigi félagið gjalda þeirra,
þar eð það álítur sér óviðkomandi orð ein-
stakra manna á fundum eða utan þeirra, og
skoðar sig ekki með þögninni eiga neinn þátt í
þeim." Var tillaga þessi síðan samþykkt með 7
samhljóða atkvæðum en fundarmenn voru 10
alls. Davíð Östlund þurfti því ekki að segja sig
úr félaginu.
Að því búnu hófust allmiklar umræður um
áhrif undirboða verka á störf prentara.
Þorvarður Þorvarðarson, er síðar varð for-
stjóri Gutenbergsprentsmiðju er prentarar
stofnuðu 1904, áleit að niðurfærsla Östlunds
væri ekki meiri en svo, að aðrar prentsmiðjur
gætu sér að skaðlausu prentað fyrir sama verð
og hann. Östlund léti sér aðeins nægja minni
ágóða en hinir.
Þórður Sigurðsson áleit að mikil undirboð á
verkum hefðu illar afleiðingar í för með sér fyr-
ir prentara. Miklar líkur taldi hann á því að
laun prentara yrðu sett niður í kjölfarið.
Fleiri prentarar tóku til máls. Hölluðust flest-
ir að þeirri skoðun, að niðurfærsla mundi verða
prenturum fremur til ills en góðs.
Frjáls samkeppni
Fleiri prentsmiðjueigendur en Östlund gripu til
þess ráðs að lækka prentverð til að laða að við-
skiptavini. Prentsmiðjueigendur reyndu að
spyma við fæti, en það reyndist örðugt þegar
þeir höfðu engin samtök með sér. Félag ís-
lenskra prentsmiðju-eigenda var stofnað 9.
október 1920. Eitt helsta takmark samtakanna
var að hindra undirboð. 12. gr. félagslaga segir:
„Tilgangur félagsins er að vinna á móti allri
ósæmilegri samkeppni og koma á samstarfi
meðal allra prentsmiðja landsins ..." Felst það
m.a. í því „að koma á samræmi í rekstri prent-
smiðjanna út á við, bæði verðlagi á prentun og
öðm, og vinna á móti því, að nýjar prentsmiðj-
ur séu settar á stofn á óheilbrigðum grundvelli
og að nokkur verk séu leyst af hendi án hæfi-
legs hagnaðar."
í því skyni gaf félagið út Prentverðskrá, er
prentsmiðjueigendur tóku mið af við verðút-
reikninga. Var hún í fullu gildi allt til ársins
1989 er hún var afnumin af stjóm Félags ís-
lenska prentiðnaðarins.
Þrátt fyrir samtök prentsmiðjueigenda og
prentverðskrána tíðkuðust undirboð á verkum
allar götur til okkar daga. Hvemig má annað
vera því undirboðin em kennileiti frjálsrar
samkeppni.
Skriðu er hrundið af stað með því að einn
prentsmiðjueigandi býður viðskiptavinum
lægra verð fyrir þjónustu sína um stundarsakir
til að bæta samkeppnisstöðuna. - En hannbýr
ekki á eyðieyju. Því fylgja aðrir prentsmiðju-
eigendur á eftir og verðið þokast niður á við,
eða þá að það hækkar ekki í samræmi við
hækkun ýmissa framleiðsluþátta. Af þessu
leiðir að brýn þörf er á að hagræða í rekstri: af-
kastaaukandi tækninýjungar em teknar í notk-
un, starfsmönnum er fækkað til að draga úr
launakostnaði, sérhver þáttur framleiðslunnar
er endurskipulagður o.s.frv.
Dansinn heldur áfram eins og í Hmna forð-
um þar til svo mörg fyrirtæki verða gjaldþrota
að nokkur öflug fyrirtæki ná svo styrktri stöðu
á markaðnum að þau geta þokað verði prent-
verka upp á ný. Eða þá að efnahagslífið verði
svo blómlegt að verðlag hækki. Ólíklegt tel ég
að slík þróun eigi sér stað á íslandi í náinni
framtíð, þannig að umræðan um undirboð
mun lifa enn um sinn.
Stuðningsrit:
l.fundargerð Hins íslenzka prentarafélags, 4.
apríl 1897-17. september 1905.
Ingi Rúnar Eðvarðsson: Prent eflir mennt: Saga
bókagerðar frá upphafi til síðari hluta 20. aldar. Hið
íslenska bókmenntafélag, 1994.
PRENTARINN 3/95 23