Prentarinn - 01.03.1996, Blaðsíða 23

TÆ K N
frjálsu sniði. Þetta leiðir hugann að
Verkflæði {litstýringu. Að minnsta
kosti þegar um umfangsmikið
vinnslukerfi er að ræða, er mælt
með að lokaumskráning í CMYK
frri fram mjög seint í vinnsluferlinu,
rett áður en keyrt er út. Æskilegt er
að geta geymt litagögnin í tækja-
frjálsu litrúmi, svo að hægt sé að
taka próförk og skjápróförk (eftirlík-
mgu af CMYK prentun) hvenær og
var sem er í vinnsluferlinu en um-
skrá í CMYK eins seint og mögu-
e§t er. Og það þýðir að miðlarinn
eða rippinn ega bagjr þyrfm að
styðja litamátun (colour matching).
^erlið frá ílagi til frálags
e>nni dagur námstefnunnar hófst á
Urnfjöllun um fyrirmyndir. Hvernig
e,ga endurkastsfyrirmyndir og
skyggnur, sem á að skanna, að líta
ut? Helstu niðurstöður voru þessar:
*' Útlit fyrirmyndanna veltur mjög á
Því, hvemig á að prenta þær. Þeg-
ar um dagblaðaprentun er að
ræða, þarf tónsvið þeirra að vera
hóflegt. Andhverfur þurfa að vera
sterkar og skerpa góð, þar sem
vitað er að þessir eiginleikar láta
sjálfkrafa á sjá í prentuninni.
' Starfsfólk, sem vinnur að sama
vtnnsluferli, verður að tala saman
trl að átta sig á hvers konar
vtnnubrögð mismunandi vinnslu-
stlg útheimta. Ljósmyndarar ættu
að skilja hvernig myndir þeirra
eru unnar. Prentarar ættu að skilja
vernig prentsmiðir litgreina
CMYK gögn. Ef ekki ríkir gagn-
væmur skilningur að þessu leyti,
rembast allir aðilar við að ná sem
bestri útkomu á eigin vinnslustigi
án tillits til þarfa hinna. Dæmi um
þetta er ljósmyndari, sem skilar
frábærri skyggnu með 3,6 D
tónsviði til prentunar í dagblaði,
sem ekki er hægt að prenta á víð-
ara tónsviði en 1,2 D. Utkoman
verður litdauf mynd, sem skortir
alla skerpu í smærri atriðum.
Það er ekki aðeins, að brottnám und-
irlitar (UCR) og gráþáttaruppbót
(GCR) geti gert grávægið stöðugra í
öllu upplaginu, heldur leiða þessar
vinnsluaðferðir einnig til spamaðar á
lituðum förfum, sem eru um það bil
helmingi dýrari en svartur farfi. Þar
að auki gefur gráþáttaruppbót betri
farfaloðun, nákvæmara litasamfall
og minna úrkast við innstillingu.
Ókostunum er hægt að stjórna og
halda í lágmarki: Stundum dregur úr
mettun lita og svolítið er hættara við
móra og að rósettur verði sýnilegar.
Rannsóknarefni:
Austurrískt dagblað
Vorarlberger Nachrichten (VN) er
nafn á dæmigerðu austurrísku lands-
málablaði. Sérgrein þess er umfangs-
mikil hágæðalitprentun. Fjórlitur
(CMYK) er notaður á allar síður
blaðsins, jafnvel svart-hvítar myndir
eru prentaðar með íjómm litum.
Innbyggð gæðastýring
í stað þess að setja upp flókið gæða-
stýringarkerfi, hafa þeir hjá VN fellt
mæliborða og litareiti inn í hönnun
blaðsins. Þvert yfir síðumar að ofan
liggja grátónaborðar prentaðir með
fjórum litum til að stjórna grávægi
F.v. Hjörtur Guðnason,
Manfred Werfel og Jóhann
Freyr Ásgeirsson bera saman
bœkur sínar.
og stöðugleika í farfagjöf. Misrnun-
andi litahausar eru fremst í hverjum
ritstjómarhluta blaðsins svo að unnt
sé að mæla farfaþekju. Þar eru u.þ.b.
10 mm breið merki í fjórlit með ör-
smáu nekatífu letri. Þessi merki em
notuð til að stjórna litasamfalli með
auðveldum hætti.
Einföldun vinnslunnar
Auk þessarar aðferðar við litgæða-
stýringu - að fella „ósýnilega"
mæliþætti inn í hönnun blaðsins - er
önnur aðferð við að tryggja gæðalit-
prentun að einfalda allt vinnsluferl-
ið, reyna í sífellu að fækka vinnslu-
stigum hvar sem færi gefst. Dæmi
um það er að sífellt fleiri síður VN
eru keyrðar beint út á plötu. Plötu-
setningarkerfi blaðsins hefur gert
nánast alla filmuútkeyrslu óþarfa.
Teknar eru skjáprófarkir af myndum
á kvarðaða skjái, þær eru settar á
síður í umbrotsforritum, síðumar eru
síðan fluttar á stafrænu sniði til
prentsmiðjunnar og fyrsta frálagið,
sem ekki er stafrænt, er platan sjálf.
Innbyggðir mæliþættir, sem neyða
prentarana til að fínstilla prentferlið,
og einföldun alls vinnsluferlisins
hafa reynst þessu austurríska blaði
vel við að tryggja stöðugleika og
gæði litprentunar frá degi til dags.
Með þessari skoðun á VN lauk
tveggja daga námstefnu um með-
höndlun stafrænna mynda. Lokaum-
ræður þátttakenda snemst m.a. um
skönnun, hagnýtingu litstýringar-
kerfa, tilhneigingar í raunlitaprentun
(sex og sjö lita prentun), nýjungar í
rippatækni, ljóssetningarvélar til
litaútkeyrslu og aðferðir við
slembiröstun. •
Námsstefnan
var vel sótt og
þótti áhugaverð.
PRENTARINN ■ 19