Vísbending - 22.12.2008, Síða 22

Sá drukknaði, 1896. Birla og skuggar i rnynd Michaels Anker.
fyrrum sumarhöll þeirra konungshjóna Kristjáns tíunda og Alexöndru
er glæsileg bygging við ströndina en þar er nú vinnuaðstaða íyrir
lista-og vísindamenn.
Það voru ekki bara málarar og skáld sem settust að á Skagen.
Gulu húsin með hvítum rjómakanti meðfram þökunum eru verk
arkitektsins Ulriks Plesner sem með sínum bröttu þökum, óvæntu
bíslögum og kvistum eru einkennandi fyrir bæinn.
Það er líka svo óvenjulegt að sjá svo mörg listamannahús
í einum litlum fiskimannabæ með sínum stóru „atelier“- eða
vinnustofúgluggum. Skagen erblanda afEyrarbakka, Seltjamamesi
og París.
Áðumefnd María Kröjer (konan á Dósinni) var myndlistar-
menntuð í Kaupmannahöfh og Kröjer hafði verið kennari hennar við
myndlistarskóla kvenna því þama í kringum 1890 var ekki byijað að
hleypa konum inn í akademíuna. Nokkrar af hennar eigin myndum
er hægt að sjá á Skagens museum, en hún náði sér ekki á strik sem
myndlistarmaður en lagði þess í stað sérstakan metnað í heimili
þeirra Kröjers og hannaði sjálf ýmis húsgögn og lét smíða og þótti
heimili þeirra einstakt. Talið er að hún hefði orðið hönnuður ef hún
hefði verið heldur seinna á ferðinni. Hún skar sig úr fyrir glæsileik
og á mynd einhvers málarans sjást almúgakonur á Skagen stara allar
í sömu átt. Myndin á að heita ífú Krojer gengur hjá.
María var líka ein af mörgum lærisveinum Georg Brandes úr hópi
listamanna sem boðaði rótæka hugmyndaffæði á sínum tíma. Um
Maríu má meðal annars lesa í ævisögunni Balladen om Maria þar
sem segir ffá stormasömu lífí hennar auk bóka um list hennar eins og
Marie Kröjer Alvén/malerier, tegninger.design.
María kynntist seinna Önnu Anker í einni af mörgum ferðum
sínum til Frakklands eða Italíu. Á Skagens museum er mynd sem
margir þekkja þar sem Anna og María ganga í flæðarmálinu og
spjalla saman. Undanrennugrá sporug Qaran í forgrunni og sjór og
himinn í bakgmnni og þessi sérstaka birta á Skagen sem málaramir
reyndu sífellt að fanga.
Hafið, fjaran, sandhólamir og hin sérstaka birta er aðalsmerki
Skagen sem dró málarana til sín. Þegar þeir komu þangað ffá
Kaupmannahöfh uppúr 1870 var Skagen alls ekki í alfaraleið. Skagen
var fiskiþorp álíka fjarlægt Kaupmannahafharbúum og að ferðast til
framandi landa. Skagen var útnári utan samgönguleiða enda kallaði
H.C. Andersen svæðið sandeyðimörk þegar hann ferðaðist þangað
árið 1859 og segir ferðasöguna í bók sem heitir Skagen og En
historie fra klitteme. Þar talar hann um Skagen sem óskastað málara
22 | VÍSBENDING