Fréttablaðið - 31.12.2011, Síða 16

skoðun
greinar@frettabladid.is
Breytingar á ríkisstjórn leysa ekki vanda hennar.
Meiri
vandræðagangur
reytingarnar sem ákveðnar voru á ríkisstjórninni í gær
styrkja ekki endilega stöðu hennar eða draga úr vand-
ræðaganginum á stjórnarheimilinu.
Það er vissulega skref í rétta átt að fækka ráðherrum
og sameina ráðuneyti atvinnuveganna í eitt. Ráðuneytin
hafa verið of mörg, lítil og veikburða, eins og meðal annars var
vakin athygli á í skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis. Það er sömu-
leiðis tímabært að ráðherrar
hætti að líta á sig sem hags-
munagæzlumenn fyrir „sína“
atvinnugrein og að einn ráðherra
hafi fremur það hlutverk að móta
góð, almenn skilyrði fyrir allt
atvinnulíf í landinu. Sameinað
atvinnuvegaráðuneyti hefur
verið á stefnuskrá allra fjögurra
stærstu stjórnmálaflokkanna á
undanförnum árum, þótt sumir þeirra séu búnir að gleyma því.
Tveir ráðherrar víkja nú úr ríkisstjórninni, Jón Bjarnason og
Árni Páll Árnason. Meginmarkmiðið með uppstokkun á stjórninni
nú var að losna við Jón. Hann hefur unnið gegn stjórnarsáttmál-
anum með því að þvælast fyrir aðildarviðræðunum við Evrópu-
sambandið og sömuleiðis hefur hann glatað trausti margra í
stjórnarmeirihlutanum til að stýra áfram endurskoðun fiskveiði-
stjórnunarkerfisins. Segja má að brotthvarf Árna sé verðið sem
Samfylkingin verður að greiða fyrir að losna við Jón; annars hefðu
valdahlutföll milli stjórnarflokkanna raskazt.
Engan veginn er víst að viðræður við Evrópusambandið gangi
eftir þetta greiðlega fyrir sig. Ekki má gleyma því að Jón Bjarna-
son var fulltrúi stórs hóps innan Vinstri grænna sem vill ekkert
með Evrópusambandið hafa og alls ekki halda aðildarviðræðunum
áfram. Þótt Steingrímur J. Sigfússon hafi sagt að hann vilji klára
viðræðurnar mun hann áfram þurfa að taka tillit til þessa hóps og
skoðanir hans á Evrópusambandinu eru líkast til ekki mjög ólíkar
skoðunum Jóns Bjarnasonar. Jón ræður líka áfram miklu um það
hvaða málum ríkisstjórnin kemur í gegnum Alþingi á meðan meiri-
hluti hennar er jafntæpur og raun ber vitni.
Meira liggur að baki brotthvarfi Árna Páls en eingöngu að halda
hlutföllum flokkanna í ríkisstjórn jöfnum. Hann hefur verið fulltrúi
miðjusjónarmiða í stjórninni og talið Jóhönnu Sigurðardóttur for-
sætisráðherra halla sér of langt til vinstri í samstarfinu við VG.
Hann hefur sömuleiðis sýnt þörfum og hagsmunum atvinnulífsins
einna mestan skilning af ráðherrunum og meðal annars gagnrýnt
opinskátt það glapræði sem fólst í upprunalegu frumvarpi Jóns
Bjarnasonar um fiskveiðistjórnun. Þegar Árni Páll hverfur úr ráð-
herrastóli hallast vinstristjórnin enn á vinstri hliðina.
Hvernig fer fyrir fiskveiðistjórnunarmálinu undir forystu Stein-
gríms J. Sigfússonar er óvíst. Hann er í betri tengslum við sjávar-
útveginn en aðrir ráðherrar VG - en líka formaður í flokki þar sem
dellusjónarmið sem munu drepa alla hagkvæmni í sjávarútveginum
ef þau komast í framkvæmd eiga miklu fylgi að fagna.
Sennilegast er því að upphlaupin og sundurþykkjan á stjórnar-
heimilinu haldi áfram þrátt fyrir manna- og skipulagsbreytingar.
AF KÖGUNARHÓLI ÞORSTEINS PÁLSSONAR
„Fjósamennska í þjóðarsálinni
Umræðuhættir íslend-
inga og vegsemdarleysi
Alþingis hafa brunnið á
mörgum á því ári sem
senn er liðið. Umræðuhefðin er
þannig sjálfstætt umræðuefni og
af mörgum talin ein höfuðástæða
fyrir því hversu margt hefur
farið úrskeiðis. Trúnaðarbrest--
urinn í pólitíkinni er síðan eitt af
þeim vandamálum sem flytjast á
milli ára á miðnætti.
Við mat á þessari stöðu er að
vísu ástæða til að hafa í huga
að þetta er ekki í fyrsta skipti
sem risið lækkar á Alþingi. Þá
eru slíkar lægðir jafnan fylgi-
fiskur efnahagslegra þrenginga.
Svarað í sömu
Aukheldur eru
ýmsar stærri
og áhrifameiri
lýðræðisþjóðir
í sömu klípu.
Ekkert af þessu
réttlætir þó
að menn leiði
vandann hjá
sér.
Loks má ekki
gleyma kjarna
málsins: Þjóðin er ekki ábyrgðar-
laus af því hverjir veljast til setu
á Alþingi. Hún á því við sjálfa
sig að sakast að einhverju leyti.
Almennt má fullyrða að þing-
menn segi ekki annað en það sem
mynt
jj
þeir trúa sjálfir að falli þjóðinni
vel í geð. Og nú um stundir styðj-
ast þeir við viðhorfa- og skoðana-
mælingar sem ættu að auðvelda
þeim að lesa hug þjóðarinnar og
miða rétt. Samt bregst þeim boga-
listin.
Alþingi er í eðli sínu vettvang-
ur skoðanaskipta og pólitískra
átaka. En eitt er að stríðir vind-
ar standi um Alþingi og annað að
traustið og trúnaðurinn hverfi.
Eigi að berja í trúnaðarbrest-
inn er mikilvægt að hafa í huga
að gagnvegir liggja á milli sálna
þjóðar og þings. Þær hafa áhrif
hvor á aðra. Vandinn liggur því
beggja vegna.
ÞORSTEINN
PÁLSSON
.............i uŒSEmm i...................................
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar eh(. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins (stafrænu formi og (
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Svakaleg 190 skota terta!
Kveðjum árið með stæl!
Að einhverju leyti má
skrifa trúnaðarbrest-
inn milli þings og þjóðar
á reikning lágkúrunnar.
Hún er of ríkur þáttur í hugsun
þjóðarinnar. Allt er lagt að jöfnu.
Vandinn liggur í því að góð ræða á
Alþingi með skýrri hugsun og flutt
á fallegri íslensku þykir ekki eftir-
tektarverðri en ómerkilegt hnútu-
kast á hrognamáli.
Þórbergur líkti menningarleysi
og lágkúruskap þjóðlífsins á sínum
tíma við fjósamennsku í þjóðar-
sálinni sem einangrun og örbirgð
margra alda hefði gert að okkar
innri manni. Það segir okkur þá
sögu að vandinn er ekki nýr af
nálinni. Á sinni tíð var þetta vel-
metin brýning en þykir ugglaust
bera vott um nokkurn hroka í dag.
En þá verða menn að hafa hug-
fast að aðeins með því að lyfta
hugsuninni og greina hismið
frá kjarnanum verða framfarir.
Ábyrgðin hvílir vitaskuld fyrst og
fremst á herðum þeirra sem valist
hafa til forystu um málefni þjóðar-
innar. Þeir eiga að varða veginn.
En á sama veg þarf þjóðarsálin í
ríkari mæli að leggja hlustirnar
við annað en lágkúruskapinn í
orðaskylmingum stjórnmálanna.
Borgararnir hafa aldrei átt jafn-
Dómgreindin að veði
Meðan enginn tekur
forystu um að leiða
umræðuna út af þess-
ari flatneskju verða
gagnvegir þings og þjóðar að eins
konar vítahring. Verkefnið er að
brjótast út úr honum. Það gerir
þjóðin ekki án nýrrar hugsunar
á Alþingi og þingmenn ekki án
breyttra viðhorfa úti á meðal fólks-
ins.
En viðfangsefnið snýst ekki ein-
vörðungu um að lyfta hugsuninni
og meta æðri gildi meir en lág-
kúruna. Ábyrgð í víðtækri merk-
ingu þess orðs skiptir hér sköpum.
Dagleg ábyrgð þeirra sem stjórn-
málum sinna felst í því að greina
aðstæður rétt, sýna þekkingu og
áræðni til þess að hafa forystu um
lausnir þar sem langtímasjónarmið
ráða. Kjósendur þurfa ekki að sam-
þykkja allt sem stjórnmálamenn
segja en eiga heimtingu á að þeir
leggi dómgreind sína að veði þegar
ráða þarf málum til lykta. Á það
skortir sárlega.
Ábyrgð felst einnig í því að lofa
ekki öðru en því sem unnt er að
efna. Hún gerir einnig kröfu til
greiðan aðgang að vettvangi opin-
berrar umræðu. Þar hafa blogg-
og samskiptasíður af margvíslegu
tagi opnað nýjar víddir. Það er
mikil framför. Hitt er afturför
að sú umræða ber um of svipmót
þess sem meistaranum fannst vera
fjósamennska í þjóðarsálinni.
Umræðan er að sönnu meiri en
áður en ekki er víst að vitið hafi
vaxið að sama skapi. Þeir sem til
ábyrgðar hafa verið valdir reyna
að svara þessum nýja veruleika
í sömu mynt í stað þess að hafa
forystu um að gera meir úr æðri
gildum, íhygli, framtíðarsýn, hóf-
semd og raunsæi.
þess að stjórnmálamenn vísi ekki
vandasömum málum frá sér eins og
nú verður æ algengara og stjórn-
arskrármálið er gott dæmi um.
Ábyrgð snýst einnig um að stjórn-
málamenn séu ekki með meiri belg-
ing um stöðu íslands í alþjóðasam-
félaginu en efni standa til.
Veikt Alþingi þýðir veikt lýð-
ræði. Við þessi áramót væri ekki úr
vegi að hver íslendingur strengdi
það heit að leggja sitt af mörkum
til þeirrar nýju hugsunar sem þarf
til að berja í trúnaðarbrestinn. Það
gæti orðið góð pólitísk úrbót.
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24,105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís ÞorgeitsdóUit arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigrlður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig GisiadóWit solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is