Fréttablaðið - 31.12.2011, Blaðsíða 64

52
FRÉTTABLAÐIÐ
31. desember 2011 LAUCARDACUR
mennmq
mennmg@frettabladid.is
LISTVINAFÉLAG HALLGRÍMSKIRKJU býður (dag upp á tónleika undir yfirskriftinni Hátíðahljómar við áramót. Þetta er í 19.
sinn sem félagið býður upp á tónleika klukkan fimm á gamlársdag. Fram koma Ifkt og undanfarin átján ár Ásgeir Hermann Steingrfms-
son, Eiríkur Örn Pálsson og Hörður Áskelsson en sérstakir gestir eru Einar St. Jónson og Eggert Pálsson.
Danslist ★★★
On Misunderstanding
Höfundur: Margrét Bjarnadóttir. Dansarar: Margrét Bjamadóttir, Saga
Sigurðardóttir og Dani Brown. Búningar og leikmyna: Elín Hansdóttir.
Kassinn, Þjóðleikhúsið
Ekki er allt sem sýnist
f dansverkinu On Misunderstanding, leikur Margrét Bjarnadóttir sér á
skemmtilegan hátt með fyrirbærið misskilning. Það sem áhorfendur sjá og
heyra er ekki allt sem sýnist, allt fer það eftir sjónarhorni. Verkið einkennist
af afslappaðri stemningu í ætt við mínimalisma póstmódern dansara
sjöunda áratugarins þar sem danshöfundar lögðu áherslu á hið hversdags-
lega í eðli og framsetningu hreyfinga og
nálægð við áhorfandann. Dansararnir þrír
spjalla um ýmis áhugaverð málefni sam-
hliða því að þær hreyfa sig eða gera ýmsar
kúnstir með speglum í mismunandi stærð
og lögun. Gert er í því að mynda glufur
í fjórða vegginn sem skilur að sýnendur
og áhorfendur og á stundum er eins og
áhorfandinn sé staddur í boði en ekki á
danssýningu. Þannig nota þær eigin nöfn í
samtölum og framkoma dansaranna þegar
þær voru að breyta sviðsmyndinni inni í
verkinu var þannig að þær hefðu rétt eins
getað verið sviðsmenn að störfum I hléi
eins og atvinnudansarar að sýna. Þessi
leið til að koma boðskap á framfæri er
sjarmerandi og gekk vel upp nema í örfá skipti að rof sköpuðust í framvindu
sýningarinnar.
í verkinu leika dansararnir sér með talað mál, sjónræna möguleika
spegilmynda, dans og hreyfingu. Allt gera þær þetta á faglegan hátt og sýna
bæði gott vald á rödd og hreyfingum. Sköpun þeirra á karakterum var líka
stórsniðug. Textinn er lúmskt fyndinn og prýðilega saminn og hreyfingarnar
bera þess vitni að dansararnir kunna sitt fag, því rétt eins og Ijóðskáld leikur
sér að orðum léku dansararnir sér með hreyfingar á Ijóðrænan hátt. Þó
að unnið sé samhlíða með hreyfingar og talað mál í dansverkinu er ekki
endilega samræmi á milli athafnanna sem áhorfendur verða vitni að og
samtalanna sem eiga sér stað á sama tíma. Þessi tvílaga framsetning er
ótrúlega áhugaverð og gefur bæði athöfnum og orðum aukna vídd.
Speglarnir höfðu mikilvægu hlutverki að gegna í dansverkinu. Þeir voru
notaðir til að skapa tilfinningu fyrir þyngdarleysi í hreyfingum og til að
afbyggja sýn okkar á líkamann. Leikurinn með speglana var í grundvallar-
atriðum snilld en krefst mikillar nákvæmni í framsetningu. Uppbygging
verksins er brotakennd þó að ákveðin stef tengi það saman. Atriðin eru ólík,
sem er sumpart mjög skemmtilegt en það gerir líka að verkum að það má
spyrja sig hvort verið sé að steypa efni í nokkur verk saman í eitt. Sýningin
hélt þó sjó sem skemmtileg heild. Umgjörðin um sýninguna var í lagi.
Gestaþrautin var nýtt á áhugaverðan hátt og gulu tjöldin í bakgrunninn og
jogging-gallarnir náðu algjörlega hversdagsstemmingu sjöunda áratugarins.
Verkið var í heild áhugavert og kætti áhorfendur með frumleik og upp-
átektarsemi. Sesselja C. Magnúsdóttir
Niðurstaða: Hugmyndaríkt og skemmtilegt verk.
Hj álpræðishermn þakkar
allan stuðning og velvild á liðnu
ári og óskar öllum blessunar á
nýja árinu.
Defldarstjórar Islands og Færeyja
Paul WiIIiam og Margaret Marti
Almenn

Fjögurra vikna inngangsnámskeið í hugrænni atferlis-
meðferð við kvíða er að hefjast við Kvíðameðferðarstöð-
ina. Markmið námskeiðsins er að þátttakendur læri
leiðir til að draga úr áhyggjum, sporna við neikvæðum
hugsunum og takast á við kvíðvænlegar aðstæður á
markvissan hátt.
Námskeiðið hefst 9. janúar nk. og verður á mánudags-
eftirmiðdögum frá 16-18.
Skráning ferfram á kms@kms.is eða í síma 5340110 en
verð námskeiðs er 20.000 krónur.
Nánari upplýsingar má finna á: www.kms.is.
FRÁ FRANKFURT Arnaldur Indriðason hélt opnunarræðu á Bókamessunni í Frankfurt í október þar sem (sland var heiðursgestur.
mvnd/lArus karl ingason
MESSU(F)ÁRIÐ
BERGSTEINN
SIGURÐSSON
fer yfir
bókmenntaárið
Fljótt á litið virðist árið sem
er að líða hafa verið eitt
það blómlegasta í seinni tíð
fyrir íslenskar bókmennt-
ir, þar sem Gyrðir Elíasson
hlaut bókmenntaverðlaunin
Norðurlandaráðs og ísland
var í heiðursessi á bóka-
messunni í Frankfurt.
Punkturinn var settur á bókaárið
í janúar þegar Blóðhófnir Gerð-
ar Kristnýjar hlaut verðskuldað
íslensku bókmenntaverðlaunin í
flokki fagurbókmennta en Helgi
Hallgrímsson fyrir stórvirkið
Sveppabókina. Það þurfti því ekki
að koma á óvart að Blóðhófnir
skyldi vera tilnefnd til bókmennta-
verðlauna Norðurlandaráðs 2012
fyrir íslands hönd ásamt Svari við
bréfi Helgu eftir Bergsvein Birg-
isson.
Af einstökum höfundum, og að
öðrum ólöstuðum, var 2011 ár
Gyrðis Elíassonar. Tilkynnt var
í apríl, skömmu eftir að Gyrðir
fagnaði fimmtugsafmæli, að hann
hlyti Bókmenntaverðlaun Norður-
landaráðs í ár, fyrstur íslendinga
í hálfan annan áratug. Hann veitti
verðlaununum viðtöku. Að auki
komu út tvær þýðingar úr ranni
Gyrðis, ljóðasafnið Tunglið braust
inn í húsið og skáldsagan Hvern-
ig ég kynntist fiskunum eftir Ota
Pavel.
Nokkrir höfundar kvöddu á
árinu. Hallberg Hallmundsson,
einn afkastamesti ljóðaþýðandi
landsins, féll frá í febrúar, Thor
Vilhjálmsson, einn mikilmetnasti
rithöfundur íslands á 20. öld,
andaðist í mars, og Erlingur E.
Halldórsson, sem hlaut íslensku
þýðingarverðlaunin í apríl fyrir
þýðingu sína á Guðdómlega gleði-
Íeiknum eftir Dante, lést í október.
„Út vil ek"
íslenskir rithöfundar áttu þónokk-
urri velgengni að fagna utan land-
steinanna. Fremstur í flokki er
Arnaldur Indriðason en á árinu
höfðu bækur hans selst í 6,5 millj-
ónum eintaka erlendis. Þá sló
bók Auðar Övu Aðalsteinsdóttur,
Afleggjarinn, í gegn í Frakklandi
og hafði þegar síðast spurðist selst
í um hundrað þúsund eintökum
þar í landi.
Bókmenntahátíð í Reykjavík
var haldin hátíðleg í haust. Hópur
erlendra rithöfunda sótti ísland
heim, þeirra nafntogaðastur var
sjálfsagt Nóbelsverðlaunahafinn
Herta Miiller, sem setti hátíðina
með mergjaðri opnunarræðu.
Útgefendur og rithöfundar
geystust til Þýskalands í október
á Bókamessuna í Frankfurt þar
sem ísland skipaði heiðurssess.
Var það mál manna að hátíðin
hefði tekist einkar vel upp. Yfir
200 titlar voru þýddir á þýsku í
tilefni messunnar, en enn eiga
áhrif messunnar eftir að koma
fyllilega í ljós. Hugsanlega má
rekja til hennar að einhverju leyti
hversu óvenjumörg gæðaverk
komu út á íslenskum bókamark-
aði í ár og bera til dæmis bækur
Hallgríms Helgasonar og Stein-
unnar Sigurðardóttur báðar með
sér að hafa verið skrifaðar fyrir
hinn stóra heimsmarkað, frekar
en til heimabrúks. Konan við
1000° eftir Hallgrím kom meira
að segja út á þýsku áður en hún
kom út á íslensku.
Verðlaun, Ijóð og þýðingar
Annað árið í röð eru tilnefning-
arnar til íslensku bókmenntaverð-
launanna tiltölulega óumdeildar,
þótt nefna megi mörg verk til við-
bótar sem verðskulda að vera á
þeim lista. Jón Kalman Stefáns-
son hlýtur að teljast sigurstrang-
legastur fyrir Hjarta mannsins,
lokakaflann í tilkomumiklum þrí-
leik í Plássinu fyrir vestan.
Ljóðaunnendur fengu ýmis-
legt fyrir sinn snúð á árinu, þótt
ljóðabækur hafi verið fjarri góðu
gamni á tilnefningalistabók-
menntaverðlaunanna. Ljóðskáld
á borð við Þorstein frá Hamri,
Kristínu Svövu Tómasdóttur,
Sindra Freysson, Anton Helga
Jónsson og fleiri sendu frá sér
firnasterk verk, svo fáein dæmi
séu tekin. Vert er að hrósa forlag-
inu Uppheimum sérstaklega fyrir
þá rækt sem það hefur lagt við
útgáfu á ljóðabókum.
Af þýddum bókum kemur enn
langsamlega mest út af glæpa-
sögum en ýmsir bitastæðar fag-
urbókmenntir komu einnig út á
árinu, svo sem áðurnefndar þýð-
ingar Gyrðis, Frönsk svíta eftir
Iréne Némirovsky, Andasláttur
Hertu Múller, Fásinna eftir Hora-
cio Castellanos Moya og síðast en
MIKLA
ekki síst Gamlinginn sem skreið
út um gluggann eftir Jonas Jonas-
son, sem náði fádæma vinsældum.
Ekki verður heldur hjá komist að
nefna Regnskógabeltið rauna-
mædda eftir Claude Lévi-Strauss,
en þýðing Péturs Gunnarssonar er
sannkallað þrekvirki.
Hræringar á sölulistum
Annars dró til tíðinda í baráttunni
um toppsætið á sölulistum. Undan-
farinn áratug hefur Arnaldur
Indriðason verið nær einráður
í toppsæti metsölulistans. í ár
blönduðu tvær aðrar bækur sér
í baráttunni um toppsætið við
Einvígið, það er Gamlinginn og
Brakið eftir Yrsu Sigurðardóttur,
sem stóð uppi sem mest selda bók
ársins. Stóru tíðindin í þessu eru
hins vegar þau að þrjár bækur
hafi selst í kringum 20 þúsund
eintökum á einni vertíð, sem hefði
verið ómögulegt fyrir áratug.
Annars verður spennandi að
sjá hvaða stefnu Arnaldur tekur í
næstu bók sinni; enn er ekki útséð
hver örlög Erlends rannsóknarlög-
reglumanns urðu í Furðuströnd-
um en mögulega hefur Arnaldur
verið að leggja drögin að uppruna-
sögu rannsóknarmannsins í Ein-
víginu, sem væri óneitanlega mjög
áhugaverð þróun.
Árið fram undan
Það er vinsælt að reyna að greina
megindrætti hvers bókaflóðs.
Kannski eru slíkar æfingar betur
til þess fallnar að bregða ljósi á
með hvaða hugarfari bækur eru
lesnar á hverjum tíma en skrif-
aðar. Hvað sem því líður færir
Auður Aðalsteinsdóttir sann-
færandi rök fyrir því í nýjasta
tölublaði Spássíunnar að eftir-
hrunssamfélagið sé áleitið efni í
jólabókum ársins og margir höf-
undar noti hrunið fil að líta upp úr
feninu og leita að nýjum möguleik-
um. Það verður spennandi að sjá
hvert sú leit leiði.
Eftir messu(f)árið mikla er
hugsanlegt að það verði ákveðið
spennufall á bókamarkaði á næsta
ári. Miðað við hversu mörg af
„stóru nöfnunum" úr rithöfunda-
stétt gáfu út bók í ár er viðbúið
að það verði meira svigrúm fyrir
yngri höfunda og minna þekkta
til að athafna sig á bókamarkaði á
komandi ári. Þá á rafbókavæðing-
in líklega eftir að setja mark sitt
á bókamarkaðinn og verður fróð-
legt að fylgjast með þeirri þróun.
í öllu falli eru spennandi tímar
fram undan.