Læknablaðið - 01.10.1938, Blaðsíða 15

LÆKNABLAÐIÐ
93
ætti að vera útilokuS. Hinsvegar
halda börnin sinn hóp, eru saman
dag og nótt, borða saman, leika
sér saman og dútla vi'S ýmsa muni,
sem kannske stundum ganga frá
munni til munns o. s. frv. Ef smit-
un milli þeirra er niöguleg, þá eru
tækifærin óendanleg. Nú hafa
börnin lokaSa berkla, þau eru ekki
smitandi, segja menn ! ÞaS er nú
svo! „Smitandi" og „ekki smit-
andi“ eru oft relativ og ekki abso-
lut hugtök. ÞaS hefir komiS i ljós
hin síSustu ár. aS hjá miklum hluta
barna meS byrjandi l)erklaveiki, t.
d.eitlaberkla og erythemanodosum
finnast berklasýklar í magaskol-
vatni. ÞaS er því síSur en svo úti-
lokaS, aS berklasýklar geti flutst
milli barna meS berklaveiki, sem
á aS heita lokuS. Og vissulega vær-
um viS komnir í fullkomnar ó-
g'öngur, ef viS ættum aS einangra
slík börn hvert frá öSru!
Sem betur fer, hafa tuberkulin-
positiv börn fengiS eitthvaS ó-
næmi, eSa viS skulurn segja auk-
iS viSnám (resistens) gagnvart
exogen smitun, en viS vitum ekki.
á hve háu stigi þaS er, en þaS virS-
ist mega ganga út frá því, a.S þetta
ónæmi sé mikiS, ef barniS er
greinilega berklasjúkt, hafi bólgna
kirtla, pleuritis, útsæSi. infiltrer-
ingu o. s. frv.. enda hafa slík börn
venjulega rnjög háa allergi, sem
sést á sterkri tuberkulin-reaktion.
Eins og kunnugt er. hefir mikiS
veriS deilt unt þýSingu hinnar ut-
anaSkomandi endursmitunar fyrir
framkomu lungnaberkla. ekki síst
eftir aS Assmann og Redeker
konni fram meS hina nýju kenn-
ingu um ,.Frúhinfiltrat“. Þeir héldu
því fram. aS oftast eSa oft væri
hér um a'S ræSa utanaSkomandi
endursmitun manna, sem væru
hraustir í lungum, fyrir utan ó-
vcrulegt og löngu læknaS primer-
komplex, sem þó stundum ekki
sést. Hins vegar má nefna hinar
eftirtektarverSu og nákvæmu at-
huganir Heimbsck’s írá berkla-
deildum Ulleválspítala, þar sem
hinar pirquet-positiv hjúkrunar-
konur virtust ónæmar fyrir smitun,
sem stakk svo mjög í stút" viS hiS
háa morbiditet hinna pirquet-nega-
tivu.
Eg hefi fariS yfir sjúkrasögu
barnadeildarinnar á VífilsstöSum
frá stofnun hennar 1921 og þangaS
til 1936, til þess aS rannsaka af-
komu og örlög þessara sjúklinga.
Hefi eg stutt mig viS dánarskýrsl-
ur Hagstofunnar á þessu tímabili
yfrir þau börn. sem ekki dóu á
hælinu. Börnin voru alls 376, sem
útskrifuSust frá barnadeidinni
þessi ár. Eg skifti þeim í 2 flokka.
í 1. flokki eru þau börn, sem
höfSu destructiv, tertiera lungna-
berkla viS komu. Hjá þeim fund-
ust berklasýklar i uppgangi, nema
hjá örfáum, eg' held aS þau hafi
veriS 3 eSa 4, þar sem ekki tókst
aS finna sýkla, því einatt er örS-
ugt aS ná i expectorat hjá börnum,
en þessi börn höfSu áreiSanlega
destructiv lungnaberkla á háu stigi.
Börnin voru 52, þar af dóu 33 á
VífilsstöSum eSa síSar. Letalitet
því 63,5% eftir 1 til 16 ár. Nú er
reynslutíminn fyrir síSustu ár-
gangana stuttur, en ef viS tökum
aS eins árgangana 1921—-'30, þá er
reynslutíminn eSa athugunartím-
inn frá burtför minst 6 ár og mest
16 ár. til uppjafnaSar 11 ár. A þvi
tímabili dóu 28 af 41. þ. e. 68.2%.
á síSara tímabilinu, IQ31—'36, dóu
5 af 11. þ. e. 43%, eftir mest 6 ára
athugunartímabil.
Þessar dánartölur eru vitanlega
háar. því prognosis opinna lungna-
berkla á barnsaldri er slæm, en þó
eru þær hér tiltölulega lá.gar. —•
Sh.ncn hefir t. d. 96% letalitet eft-