Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 01.01.1940, Blaðsíða 23

Læknablaðið - 01.01.1940, Blaðsíða 23
LÆKNAB LAÐ IÐ 13 oft kvef, bronch. o. s. frv., og þetta meira að segja oft'þótt litið beri útaf. Sýklafræðin sýndi, að flestir of- kælingarsjúkdómar, sérstaklega in- flúenza, væru sýklasjúkdómar, sem ofkæling væri aðeins tækifæris-or- sök að, er minkaði viðnámsþrótt manna. Svo mun þessu einnig vera varið í mörgum, en ekki í nandar nærri öllum tilfellum. Orsök rnyal- gie og neuritis er t. d. ekki álit- in að vera sýklar. Með þessu verða heldur ekki skýrð fyrirbrigði eins og ..paroxysniale Káltehámoglobin- urie“. Hjá disponeruðu fólki fylgir ofkælingu (líka local) partiel hæ- molysis með hámoglobinurie, án frekari sjúkdómseinkenna. Eftir 1 —2 daga er restitutio ad integrum komin. Þetta sést nákvæmlega eins in vitro með blóð úr slagæð. Þetta stafar ekki af neinni smitun, held- ur er það „physikalisch-chemischer Prozess“. Kuldinn hefir því ekki aðeins áhrif á húðina, heldur líka á innri líffæri. Að hve miklu leyti hann getur haft það, sýnir eftirfar- andi almenn reynsla: Af lokal kæl- ingu leiðir, að æðarnar draga sig fyrst saman, en víkka oítast þar á eftir. Hendur og tær, sem kóln- uðu, eru fyrst fölar og kaldar. Þessi æðasamdráttur getur þó breiðst út og verkað eftir á. Kæling iljanna getur orsakað langvarandi samdrátt a. femoralis í heild. Af þessu staf- ar, að sumum hitnar ekki í rúminu í marga klukkutíma. Af þessu stafa líka kvef, hlöðrubólga o. fl. Sama orsök liggur til myalgia, ischias o. fl. Við polyarthritis rheum. ac. er hinsvegar aðdrágandinn margbrotu- ari: Sýklarnir og eitur þeirra (Fo- caltoxikose) valda allergiskri reak- tion, og ábrif ofkælingar getur hjálpað til sem aukaorsök (Para- Allergie). Edens (Munchener M. W. 1938, nr. 2) bendir á það. að ofkæling geti leitt til sterkra reak- tiona. Hin moderne Kolloidvísindi (Schade, Bechhold o. fl.) hafa sýnt, að ofkæling í tela sulx:utanca og vöðvum getur orsakað local gelosis með miklum sársauka. Það er því á ýmsan hátt. að lo- cal ofkæling, þó létt sé, getur vald- ið sjúkdómseinkennum. Flestir höf- undar álíta, að mesta þýðingu hafi angiosjiasmus, sem veldur tjóni á frumum með local acidosis, en get- ur einnig haft i för með sér, að bakteríur nemi staðar og f jölgi. Það eru ])ví sérstaklega menn með slæma „reaktionsfáhigkeit", sem eru dis- poneraðir f)rrir ofkælingarsjúkdóm- um, segir m. a. Weber (Míinchener M. W. 1938, No. 16). Með herð- ingu er ætlað að bæta úr þessu. A síðustu árum voru gerðar at- huganir og rannsóknir, sem sýndu. að málið er ennþá flóknara: A hverju sumri ber það við, að ung- ir, kröftugir, að því er virðist heilsu- hraustir menn kollabera eftir stutta dvöl i köldu vatni og sökkva. Ef hægt er að bjarga þeim í tæka tið og viðhafa öndunaræfingar, þá hressast þeir og ná sér alveg; ef ekki, þá láta menn sér venjulega nægja með sj úkdómsgreininguna hjartaslag. Van Horten og Roth hafa sýnt með rannsóknum sínum (Proc. Staff Mayo Cl. 1937—38) að um eitthvað annað er að ræða. Aðferð þeirra var eins og hér segir : Tilraunamennirnir stóðu 4 mín í n° heitu vatni upp að mjöðmum. Systol blóðþrýstingur féll við það frá 125 að 90 mm Hg., diast. frá 75 að 60 mm Hg. 18 mín. eftir að komið var úr vatninu, kom skyndilegur kollaps hjá einum manninum. Systol. blóðþrýstingur- inn féll að 53 mrn Hg., púls frá 95 að 50. Eftir 3 mín. hrestist mað- urinn að fullu. Sjúkdómsmyndin er lík þvi, sem histamin-shock sýn-

x

Læknablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.