Læknablaðið - 01.01.1941, Síða 12

LÆKNABLAÐIÐ
a. ÆÖahnútar (varices) á gafig-
limum.
h. BlóÖrásartruflanir.
c. Árthritar, bæSi mon-arthritar
°g polyarthritar.
d. Þá geta stööubreytingar vegna
sjúkdóma í mjöSm, hnéi e'Öa
ökla valdiÖ verkjum i fótum.
e. Loks má nefna postlraumatiska
lialestcrese, sem orsök verkja
i fótum.
Eg.ætla nú að fara nokkrum orð-
um urn þessa sjúkóma, en öðrum
ver'Öur alveg slept, svo sem bein-
ljrotum, liöhlaupum, sárum og
igeröum i fótum. Eins sleppi ég
])vi aÖ tala um polyarthrita og mon-
artlnita, því aÖ ])aÖ efni út af fyrir
sig er of umfangsmikiÖ fyrir þessa
grein. —
Um ]>es equinovarus og pes meta-
tarsovarus, verÖ ég fáorÖur. Oft-
ast eru slíkir fótagallar áskapaÖir
og þurfa að fá meðfer'Ö á sjúkra-
húsum og þá helst á sérdeildum,
þar sem unt er aÖ gera nauðsynleg-
ar aðgerðir, hvort sem þær eru
skurÖaðgerðir eða ekki. Sjúklingar
með þess háttar sjúkdóma, þurfa
að koma til meðfer'Öar eins fljótt
og unt er, en í heimahúsum er svo
að segja ógerningur að stunda þá,
svo að gagni sé. Sleppi ég því að
ræÖá um þá nánar, vegna þess að
meðfer'Ö þeirra kemur varla til að
heyra undir hinn almenna, practi-
serandi lækni.
Þá kem ég aÖ 3. sjúkdómnuin
eða sjúkdómsflokknum, nefnilega
pes planus, pes plano-valgus og pes
plano-transversus. Til ])ess aÖ átta
sig dálitið á þessari sjúkdómsmynd,
leyfi ég mér að lýsa nokkuð eðli-
legum (normal) fæti.
Eðlilegur (normal) fótur er, þeg-
ar staðið er í hann, hvelfdur fram
og aftur. Er hvelfingin hæst innan-
fótar, þá er önnur hvelfing þvers-
um yfir framristina. Stoðir hennar
eru I. og V. os metatarsi. Lögun
fótarins fer eftir beinagrind han.s.
Þessi beinagrind, ásamt böndum
(ligamenta) og vö'Övum, heldur svo
fætinum i ákveðnum skorðum. —
í l)einagrind fótarins eru 7 ossa
tarsi 5 ossa metatarsi og phalanges
digitorum. Beinin nema hvort vi'Ö
annað með liðflötum, og eru suniir
þeirra allþýðingariniklir, svo sem
liðirnir milli talus, calcaneus, os na-
vicularis og os cuboideum, þar sem
rotationshreyfing fótarins fer fram
í þessum liðum, hinum svonefndu
subtalolið.
Beinin eru tengd saman með
stuttum böndum (ligamenta) og auk
])ess með 2 löngum, nefnilega meÖ
lig. plant. long. og aponeurosis
plantaris, sem l)æði liggja frá hæln-
um og frameftir.
Allir vöðvar að aftan og utan-
fótar á crus liggja niður i ilina
(planta) og festast ])ar, nema m.
triceps, m. plantaris og m. peroneus
brevis.
Jíins og menn vita, eru vöðvarn-
ir ákaflega þýðingarmiklir fyrir
fótinn, og stuðla mjög að ]>ví a'Ö
styrkja og halda uppi lengdar- og
þverhvelfingu hans. M. peroneus
longus, sem er þýðingarmikill vöðvi,
,,])ronerar“ afturhluta fótarins, um
leið og hann ,,flecterar“ I. os meta-
tarsi, ])ar eð hann festist á basis
])essa beins. — M. tibialis anterior
er einnig æði þýðingarmikill vöðvi
um lögun fótarins, því að um leiÖ
og þessi vöðvi verkar ,,dorsalflck-
terandi“, verkar hann „supiner-
andi“ og lyftir um leiÖ innri rönd
fótarins.
Hreyfingin i öklaliðnum er hjara-
hreyfing frá 75—140°, en pronati-
ons og supernations-hreyfingin fer
að mestu fram í afturhluta fótar-
ins og er ca. 20—30°.
Normalt er jafnvægi í fætinum,