Læknablaðið - 01.03.1941, Qupperneq 14

24
LÆKNABLAÐ IÐ
Slys og sjúkdómar.
Eftir DR. KARL KRONER.
ÁSur haföi þaö aöeins fræöi-
lega þýöingu, hvort skoöa liæri
sjúkdóma, er fram komu eftir
slys, sem afleiöingu slyssins eöa
ekki. En eftir aö lög voru sett um
slysatryggingar, hefur þessi spurn-
ing mikla hagnýta þýöingu. Sér-
liver læknir getur ávallt átt von
á aö veröa aö gefa álitsgerö um
mann, sem slasazt hefur.
Þegar svo stendur á, aö um er
aö ræöa beinar afleiöingar slyss,
er strax koma aö fullu i ljós, svo
sem missi útlims eöa auga, er mat-
iö auövelt. Um slíkt hafa nú oröið
myndazt fastar venjur í öllum
löndum.
í fjölmörgum tilfellum er matiö
erfiöara, ef svo er ástatt, að maö-
ur, sem orðiS hefur fyrir slysi,
kennir slysinu um sjúkdóm, er
síðar gerir vart viö sig eöa upp-
götvast.
Þegar um slíkt er aö ræöa, get-
ur flóknum spurningum skotiö
upp, sem eigi veröur svaraö, nema
því aðeins aö læknirinn hafi mikla
reynslu og hafi kynnt sér rækilega
læknabókmenntir þær, er að þessu
lúta. Mat læknisins er undirstaöan
undir úrskuröi yfirvalda þeirra,
er um slík mál eiga aö fjalla. Mat
læknisins má eigi vera ranglátt i
garö hins slasaða, en það má held-
a8 coxitis á byrjunarstigi fylgir oft
enginn verkur í coxa, en hins veg-
ar verkur medialt í hnénu, en báð-
ir þessir liðir fá taugagreinar frá
n. olúuratorius. Hið sama getur átt
sér stað við sjúkdóma í art. sacro-
iliaca, cancer i colon sigmoid., bólg-
ur og æxli i adnexa, og síðast en
ekki sizt við hernia obturatoria.
ur eigi gefa órökstudduni kröfum
byr, er þannig yröi til þess að
íþyngja almenningi. Sérhver sá,
er orðið hefur fyrir slysi, hneig-
ist til að líta á sjúkdóma þá, er
koma kunna í ljós eftir slys, sem
afleiðingar þess. Þær ályktanir
eru geröar samkvæmt gömlu
setningunni: „Post hoc, ergo
propter hoc“.
Við slysamat rekst maður iöu-
lega á þessi barnalegu rök : ,,Áð-
ur en slysið vildi til, var ekkert
að mér.“ Því hljóti allt, er síðar
kemur á daginn, aö vera afleiðing
þess. Því er með öllu sleppt, að
sérhver maöur slitnar smám sam-
an, þótt slys vilji ekki til, og
heilsuhesturinn getur veikzt hve-
nær sem er.
I stað þess að fara nánar út í ^
fræðileg atriði skulu hér á eftir
nefnd nokkur dæmi, valin af þeim
sviöum læknisfræðinnar, er valda
ósjaldan erfiðleikum samkvæmt
reynslunni.
i) Slys og illkynjuð æxli.
Að jafnaði veröur að neita því,
að orsakasamband sé milli slysa
og illkynjaöra æxla. Ef maður
merst til dæmis á brjósti eöa kviði
og nokkrum mánuðum síöar kem-
ur í ljós lungna- eöa magakrabbi,
þá er um aö ræða tilviljun eina;
þetta tvent á sér aðeins stað sam-
tímis. Vér vitum þaö af óteljandi
dæmum úr kliniskri reynslu og af
dýratilraunum, aö meiðsli í eitt
einasta skipti kemur krabbameini
eigi af staö. í mesta lagi getur
veriö um þaö aö ræöa, í sérstök-
um tilfellum, aö æxli versni, sem
þegar er fyrir. Sé um magakrabba
aö ræöa t. d., getur öflugt högg