Læknablaðið - 01.06.1941, Blaðsíða 11

LÆKNABLAÐIÐ
53
slagæSa er mjög aukinn, einkum
fyrst i staö, enda bendir hækkaö-
ur bló'Ssykur á sympathicusert-
ingu. Vasonrotorar lamast fyrst
sub finem.
Samfara shocki verSa ýmsar
breytingar á blóSi og líkamsvess-
um. Vegna oliguria er þvagefni
blóösins stórum aukiS, og ýms
önnur köínunarefniskend úrgangs-
efni eru líka aukin. BlóSsykur er
oftast hækkaSur. alkaliforSi er
minnkaSur til stórra muna, nema
helzt viS shock samafara ileus.
Clor og Natriummagn í serum er
mjög minnkaS og mjólkursýra
aukin í blóSi og vefjum. Nýlega
hefir veriS bent á, aS viS shock
væri Kaliummagn í serum veru-
lega aukiS og kynni þaS aS eiga
sinn þátt í sumuni shockeinkenn-
um. Eftir útbreidd meiSsli finnst
mér skiljanlegt, aS serumkalium
aukist, þegar atliugaS er. hversu
mikiS kaliuminnihald er i frum-
um boriS saman viS serum og
lymphu. Sumir telja þó, aS aukiS
serumkalium finnist líka viS medi-
cinskt shock, og hafa því ráSlagt
aS nota horrnon úr cortex gland.
suprarenalis til þess aS ráSa bót
á þessu ástandi.
Vegna þess aS háræSar eru ó-
þéttar, síast ekki aSeins sölt og
vatn úr blóSinu út i vefina, held-
ur líka nokkuS af plasmaeggja-
hvítu, einkum serumalbumin.
Eggjahvituefnin síast þó treglega
og verSur því hyperproteinæmia,
auk þess sem hlutfalliS raskast
milli serumalbumins og globulins,
en vökvastreymiS út i gegnum
háræSarnar veldur latent ödema.
VarhugaverSast er þetta í lungum.
Lungnaödem er jafnan upphafiS
aS lungnabólgu, sem oft riSur
sjúklingum aS fullu, er annars
kynnu aS hafa lifaS af shockiS.
Stundum rifna háræöar og finnast
þá smáblæöingar post mortem.
The British Connnittee on
traumatic shock and bloodtrans-
fusion segir, aS ef vel eigi aS vera
þurfi meSferS á shocki aS hefjast
áSur en þaS byrjar. RíSi því mest
á profylaxis og skjótri diagnosis.
Annars er ekki auSvelt aS þekkja
byrjandi shock og er því nauSsyn-
legt aS hafa vakandi eftirlit meS
öllum sjúklingum, sem ætla má
aS shockhætta geti vofaS yfir.
Mjög er þaS grunsamlegt, ef húö
er köld qg föl og púls yfir ioo.
í byrjun shocks getur ákafur æSa-
samdráttur haldiS blóSþrýstingi
nokkuö uppi en fari hann niöur
fyrir ioo, er best aS vera viS öllu
búinn. Blóöþrýsting þarf því aö
mæla meS stuttu millibili, einkum
er eitthvaS er athugavert viS líS-
an og útlit sjúklingsins.
Horfur eru jafnan nokkuö í-
skyggilegar og mega teljast mjög
slæmar, ef infectionssjúkdómur er
undirrótin. Mun skárri eru horfur
viö sárashock, og eru þær þó
mjög komnar undir meöferSinni.
Ekki hefi eg heyrt annars getiö,
en aö þeir sem lifa af shock, nái
sér aS fullu.
Af styrjaldarreynslu er vitaö,
aö hungur, þorsti, þreyta, vosbúS,
sársauki og jafnvel óverulegasti
blóSmissir, minnkar mjög mót-
stööu manna gegn shocki. En oft-
ast er erfitt aS ráSa viö slíkt í
styrjöld.
SkurSlæknar liafa lengi vitaö,
aS nauösyn bar til aö sjúklingar
væru sem best fyrir kallaöir, ef
framkvæma þurfti stórar a'SgerSir.
En oft er ástand sjúklinga
þannig, aö ógerlegt er aS slá aö-
geröinni á frest svo sem þyrfti.
Er einkum dehydratio meö rösk-
un á saltjafnvægi í líkamanum tal-
in varhugaverS og er sjálfsagt a'S
bæta úr því áSur en til aSgeröar