Læknablaðið - 01.12.1943, Blaðsíða 8

82
LÆKNA BLAÐIÐ
síðan Jakob von Heine skrifaöi
bók sína um barnalömunarveiki. A
þessum hundraö árum hefir sífelh
veriö unniö aö bættri meöferö á
afleiöingum þessa sjúkdóms.
Fyrsta sporiö í þá átt aö draga
úr afleiöingum lömunarveiki, var
stigiö, er byrjaö var á aö styöja þá
limi, er máttlausir voru, meö spelk-
um. Þegar um hné var að neöa,
voru spelkur bundnar um fótinn
frá læri niöur á mjóalegg, til varn-
ar því, aö hnéö gæfi eftir, er stig-
iö var í fótinn. Væri öklinn mátt-
iaus, var sjúklingurinn látinn
ganga á járnbentum stígvélum,
seni náöu langt upp á legginn og
héldu fætinum í réttum skoröum,
er stigið var í hann.
Þessar umbúöir, sem í byrjun
voru mjög ófullkomnar, hafa smám
satnan veriö endurbættar, einkuni
af Hessing í lok siöustu aldar. Um-
búðir at' þeirri gerö, er hann tóic
fyrstur i notkun, eru enn í dag
notaðar viö vissar tegundir lamana.
Þótt mikið gagn sé aö þessum um-
búöum, hat'a þær hinsvegar marga
galla. Þær eru þungar og auka þvi
erfiöi sjúklingsins við gang;. þá
eru þær einnig mjög dýrar í notk-
un, sérstaklega vegna þess, áð þær
þarfnast endurnýjunar meö stuttu
millibili. Loks er mikil óprýði ;tð
umbúöunum, og sjúklingarnir
vilja því helzt geta komizt af án
þeirra. Sú hugmynd, aö gera liöina
stööuga meö því að láta liöfletina
vaxa saman og gera á þann hátl
umbúðirnar óþarfar, féll þvi í góö-
an jarðveg. Flestir viöurkenna, aö
Vínarskurðlæknirinn .Edvard Al-
bert hafi verið sá fyrsti, er frarn-
kvæmdi slika aö’gerö við lömun á
fæti eftir poliomyelitis anterior
acuta. Hann geröi fyrstu aðgerðina
á máttlausu hné áriö 1878, og þar
eö hún heppnaðist vel, geröi hann
allmargar slíkar aögerðir, bæöi -i
hné- og öklaliðum næstu ár á eftir,
og vion bráðar var þessi meðferö
tekin upp í öllum menningarlönd-
um. Þessi aögerö, sem Albert kall-
aði arthrodese, var í fyrstu gerö
eingöngu á útlimum, sem voru
lamaðir eftir poliomyelitis, til þess
aö veita þeim aukinn styrk, en
smám saman hefir þaö oröið ljóst,
að arthrodese hefir einnig mikiö
gildi viö ýmsa aöra sjúkdóma, og
þá helzt við ýmsa liðasjúkdóma og
Ijæklun á fótum af mismunandi or-
sökuni.
Mikið hefir veriö um þaö deilt,
undir hvaða kringumstæðum sé
heppilegt aö gera arthrodeseað-
geröir á fótum og- hvaöa aðferö sé
heppilegust. Margar mismunandi
aðferðir hafa komið fram, og gerir
höf. grein fyrir 56 arthrodese- og
arthrorise operationsaðferöum,
jafnframt er lýst í stórum dráttum
breytingum á meðferö poliomyelit-
idis sequelae og þá einkum þeim
þætti hennar, er lýtur aö arthro-
deseaðgerðum á lömuötun og bækl-
uðum fótum. Flestar af þessum aö-
ferðum eru nú úreltar. T. d. er
nú löngu hætt að gera arthrodes
eingöngu í öklaliönum. Að vísu
eru allmargar aðferðir enn í notk-
un, en á seinni árum virðast æ
fleiri hafa aðhyllzt subtalusarthro-
desis (a. m. Nieny, Launay, Davy,
Dunn) og panastragalararthrode-,-
is (a. m. Biesalski. Steindler,
Guildal) (sjá myndir). Til þess aö
fá hugmynd um gildi þessara að-
gerða við lömun og bæklun á fót-
um eftir poliomyelitis og við pes
equino-varus congenitus hjá full-
orðnum, rannsakaði höf. alla þá
sjúklinga, sem höfðu notiö þeirra
aðgeröa á Karolinska Institutets
Orthopediska Klinik í Stokkhólmi,
en þar var fyrsta arthrodesaögerö-
in gerð árið 1928. Þeir, seni höfðu
ekki verið opereraðir ári áður en