Læknablaðið - 01.06.1961, Side 23

LÆKNABLAÐIÐ
55
Við sprungu getur heilabast
(dura mater) laskazt eða æðar
rifnað; miðmengisslagæð (a.
meningea media) getur farið í
sundur við sprungu á gagnauga-
beini, sinusar geta rifnað, ef
sprungan liggur yfir þá, og innri
hálsslagæð (a. carotis interna)
getur farið, ef sprunga á kúpu-
botni gengur i gegnum canalis
caroticus.
Rifni heilabast, getur verið
greiður gangur fyrir sýkingu á
heilahimnum. Einkum á þetta
við, ef brotið gengur í gegnum
afholur nefs eða eyrnagang, svo
og ef brotið er opið annan veg.
Ef önnur röndin á basti leggst
út í sprunguna, myndast liquor
fistula, sem lagast ekki, nema
basti sé lokað,annaðhvort saum-
að saman eða bætt (plastik).
Bastrifur eru ætíð varhugaverð-
ar vegna sýkingarhættu og eins
af hinu, að þar getur mj'ndazt
yfirborðsör í heila, sem síðar
getur valdið flogaveiki.
Molist bein, er hætta á, að
flísar gangi inn í heilann og
skaddi heilavefinn sjálfan (dila-
ceratio), auk þess sem þær
skemma bast og æðar.
Dældun getur verið með
tvennu móti; annað hvort bogn-
ar beinið inn og brotnar ekki,
og kemur slíkt aðeins fyrir hjá
ungum börnum, eða brotin
hanga föst á röndunum, en
ganga inn eins og skál um miðj-
una. Stundum getur ytra borð-
ið á beininu (lamina externa)
verið heilt, en innra borðið eitt
brotið.
Þegar dældast, getur hvilftin
þrj'st það mikið á heilann, að
hann laskist, en líka getur þrýst-
ingurinn ert svo, að ör mynd-
ist, og þá er hætta á flogum.
Skotsár eru sérstök tegund
liausbrota. Fer áverkinn þar
nær einvörðungu eftir hraða
kúlunnar, þegar hún hittir, því
að þunginn skiptir litlu máli.
Aflið, sem hún slær með, er sem
sé þunginn sinnum hraðinn i
öðru veldi (MV2). Áverkinn
getur því verið æði misjafn, allt
frá því að merja höfuðleðrið
og upp í það að sundra hausn-
um.
Áverkar á heilann hafa vei’ið
flokkaðir ýmislega. Ég vil hér
fylgja greiningu Busch. Hún er
einföld og skýr. Flokkarnir eru
fjórir:
1) commotio,
2) oedema traumaticum,
3) contusio,
4) dilaceratio.
Heilahristingur — commotio
cerebri — er skilgreindur sem
stutt yfirlið, ekki lengra en 10
mín., er stafar af áverka á heila,
og jafnar sjúklingurinn sig
fljótt og að fullu eftir áverkann.
Full þörf er á að skilgreina
þetta hugtak, því að það hef-
ur verið mjög á reiki, hvað átt
hefur verið við með lieilahrist-
ingi. I þann dilk eru vægustu
tilfellin dregin. Ekki er þó hægt
að gera þetta til hlítar fyrr en