Læknablaðið - 01.06.1968, Page 27

LÆKNABLAÐIÐ
115
skulum fyrst slá því föstu, að þörfin á röntgenrannsókn ákvarð-
ast eingöngu af læknisfræðilegum sjónarmiðum, þótt aðrir þætt-
ir geti verulega mótað þau sjónarmið. Röntgengreining er oft
eina aðferðin til sjúkdómsgreiningar. Þess gerist ekki þörf að
sanna þessa fullyrðingu með dæmum; hún sannast daglega á
hverri röntgengreiningardeild. Augljósasta dæmið er sjúkling-
urinn, sem kemur í almenna heilsufarsrannsókn án ákveðinna
sjúkdómseinkenna, en reynist síðan við röntgenrannsókn liafa
eina eða fleiri sjúkdómsbreytingar.
Algengast er þó, að sjúkdómssaga og klínisk rannsókn bendi
lil ákveðinnar eða hugsanlegrar sjúkdómsgreiningar eða heini
grun í ákveðna átt, en röntgenrannsóknin getur þá sannað eða
afsannað greininguna eða gruninn.
Oft er það, að talsvert nákvæm sjúkdómsgreining er fcngin,
áður en röntgenrannsókn er gerð, en hins vegar er staðfesting
hennar eða auknar upplýsingar æskilegar, t. d. við ákvörðun á
skurðaðgerðum eða annarri meðferð.
Hver sem svo kann að vera frumorsökin fyrir röntgenrann-
sókninni, verður sú rannsókn að vera reist á klínískum rökum
(indicatio). „Indicationir fyrir röntgenrannsóknum skulu vera
strang-medicinskar, og einnig medicinskt strangar!“
Það er þvi vitanlega grundvallarskilyrði, að sjúklingurinn
hafi verið rannsakaður á fullkominn hátt af hæfum lækni og
einnig af sérfræðingi, ef tilefni hefur verið til.
Það er algjörlega rangt að gera nokkra röntgenrannsókn, án
þess að grundvallandi klínisk skoðun hafi farið fram. Það er
jafnrangt, að sjúklingurinn leiti beint til röntgenlæknisins og
hitt er fráleitt, að aðrir sérfræðingar en röntgenlæknar fram-
kvæmi röntgenrannsóknir.
Af þessum orðum ætti það að vera Ijóst, að rökstuðningur
(indicatio) fyrir röntgenrannsóknum eru samt mjög margvisleg-
ar, allt frá víðum, í almennum heilsufarsrannsóknum, svipuðum
þeim, sem nú eru hafnar hér á vegum Hjartaverndar, og til hnit-
miðaðrar, eða „vital indicationar“.
Hvert svo sem tilefni rannsóknarinnar er, ber að leggja það
fyrir röntgenlækninn, venjulega í formi rannsóknarbeiðni, en ekki
síður, ef svo ber undir, í formi persónulegrar ráðfærslu
(consultatio) ásamt ritaðri rannsóknarbeiðni. Röntgenlæknirinn
er ráðgjafi (konsulent), sem tekur aðeins við sjúklingum til raun-
sókna eftir heiðni frá lækni eða læknum, er stunda hann að öðru
leyti.