Læknablaðið - 15.11.1984, Blaðsíða 13

LÆKNABLADIÐ 1984;70:287-92
287
Tryggvi Porsteinsson,' Jón Karlsson,1
Örn Smári Arnaldsson,2 Þorsteinn Jóhannesson'
FRACTURA SUPRACONDYLARIS HUMERI
Árangur meðferðar á 208 bömum sem komu á Slysadeild
Borgarspítalans 1971-1979
ÚTDRÁTTUR
Athuguð voru 208 börn með brot rétt ofan
leggjarhnúa, sem meðhöndluð voru á Slysadeild
Borgarspítalans á árunum 1971-1979. Öll
brotin reyndust vera gróin og engir alvar-
legir fylgikvillar komu í ljós.
Eftirrannsókn var gerð á 75 börnum, sem
höfðu hlotið brot með verulegri tilfærslu og
purftu réttingar við. Árangur var talinn full-
nægjandi í 70 tilvikum, en ófullnægjandi í
fimm. Aðalástæðan fyrir breytingum á burðar-
horni er að ekki hefur tekist að rétta úr varus
eða valgusskekkju.
Mælt er með óblóðugri réttingu og festingu
með mjúkum umbúðum, en sé um að ræða
alvarlegar blóðrásartruflanir, skerðingu á
taugastarfsemi eða að viðunandi brotstaða
næst ekki, getur blóðug rétting og innri fest-
ing verið nauðsynleg.
INNGANGUR
Brot rétt ofan leggjarhnúa (fractura supracon-
dylaris humeri) eru algeng hjá börnum. Nemur
tíðni peirra 50 til 60 af hundraði allra oln-
bogabrota hjá börnum (1, 2, 3).
Meðhöndlun er iðulega erfið og geta alvar-
legir fylgikvillar, svo sem Volkmanns-kreppa,
sköddun á taugastofnum og skekkja um oln-
boga, hlotist af pessu slysi (4, 5, 6).
Ýmsum aðferðum hefur verið lýst við með-
ferð á brotinu. Algengust er blóðug rétting og
festing með mjúkum umbúðum eða gipsi.
Ýmsir höfundar hafa sýnt fram á góðan
árangur eftir slíka meðferð (1, 4, 7, 8, 9). Aðrir
telja slíka meðferð ófullnægjandi, einkum
pegar um er að ræða brot með mikilli tilfærslu
(10, 11). Þessir höfundar hafa annað hvort
mælt með strekkmeðhöndlun (12, 13) eða innri
festingu með Kirschner-vírum, ýmist eftir
blóðuga eða óblóðuga réttingu (6, 10, 14, 15).
') Slysadeild Borgarspitalans, 2) Röntgendeild Borgar-
spítalans. Barst ritstjórn 26/06/1984. Samþykkt og sent í
prentsmiðju 09/07/1984.
Enn í dag ríkir pannig talsverður ágrein-
ingur um heppilegustu meðhöndlun pessara
brota. Meðferðin beinist einkum að pví að
koma í veg fyrir óbætanlegan skaða af völdum
blóðrásartruflunar annars vegar, en hins vegar
að leiðrétta skekkju um olnbogann, sem leitt
gæti til skertrar starfsgetu, verkja og lýta.
Markmið pessarar samantektar er að gera
grein fyrir árangri á meðhöndlun á brotum of-
an leggjarhnúa hjá börnum, sem komu á Slysa-
deild Borgarspítalans í Reykjavík á árunum
1971-1979, að báðum árum meðtödum.
Eftirrannsóknin nær aðeins til peirra barna
sem hlotið höfðu brot með verulegri tilfærslu
og nauðsyn bar til að leggja inn á sjúkrahús til
réttingar á brotinu.
SJÚKLINGAR OG MEÐFERÐ
Á árunum 1971-1979 komu 208 börn með
fractura suppracondylaris humeri á Slysadeild
Borgarspítalans í Reykjavík. Tvö barnanna
brotnuðu á báðum handleggjum, annað
premur árum, en hitt einu ári eftir fyrra brotið.
Þannig er um 210 brot að ræða og í eftirfar-
andi umfjöllun verður gengið út frá fjölda
brotanna en ekki einstaklinganna.
Pessi brot eru flokkuð í tvo höfuðflokka.
Flexionsbrot (1 %-2 %) og extensionsbrot
(98 %-99 %). í pessari ritsmíð verður fyrst og
fremst fjallað um síðarnefnda flokkinn.
Með tilliti til byrjunarskekkju, hafa brotin
verið sett í fimm flokka og er gengið út frá
flokkun Henrikson (2), sjá mynd 1.
Brotin voru flokkuð eftir pví hvort pau
purftu réttingar við eða ekki, sjá töflu I.
Hjá 120 barnanna var óveruleg eða engin
tilfærsla á brotum og purftu pau pví ekki
réttingar við. Pessi hópur var ekki kallaður til
eftirrannsóknar, en sjúkraskrár peirra kann-
aðar með m.t.t. aldurs, búsetu, orsaka og tíma-
lengdar í meðferð.
Af 90 brotum, sem réttingar purfu við, voru
fjögur flexionsbrot og 86 extensionsbrot. Eitt