Læknablaðið - 15.08.1985, Blaðsíða 35

LÆKNABLAÐIÐ 1985; 71: 207-10
207
m
Matthias Kjeld, Jón Eldon, Þórarinn Ólafsson
KALSÍUM,MAGNESÍUM OG FOSFOR í SERMI
INNGANGUR
Mælingar á kalsíum (Ca) í sermi hafa verið
gerðar allt frá árinu 1921, er Kramer og
Tisdail (1) lýstu fellingaraðferð sinni. Fram-
farir í mælingartækni hafa leitt til þess, að
efni í blóði eru mæld með sívaxandi markvísi
(precision) og áreiðanleika. Aðferðir til þess
að mæla ólífrænan fosfór (P), magnesíum
(mg) og kalsíum (ca) hafa ekki farið varhluta
af þessari þróun og má þar nefna t.d. mælingu
litrófseindagleypnimælir (atomic absorption
spectrophotometry), fyrir Ca og Mg, en sú
mælingaraðferð er talin með sérhæfðari
(specific) aðferðum fyrir þau efni. Ýmiskonar
sjálfvirkni hefur aukið markvísi mælinganna
því þarf einatt að endurtaka viðmiðunargildi
fyrir hin ýmsu efni. Önnur ástæða til slíkra
mælinga er hugsanlegur líffræðilegur munur
á þjóðum eða hópum fólks, sem gæti verið
erfða- eða umhverfisbundinn. Þannig gætu
t.d. fæða, sólfar eða lifsvenjur hugsanlega
breytt einhverju um þéttni þessara efna í
blóði. Nútíma mæliaðferðir kynnu að skynja
þann mun.
Sermisgildi hinna tvígildu bakskautsjóna,
Ca+ + og Mg+ +, hafa verið til umræðu nýlega
af ýmsum ástæðum. Má þar nefna háþrýsting
í slagæðum (3,4), samband ámilli vatnshörku
og kransæðasjúkdóma í hjarta (5, 6, 7),
iktsýki (8), hreyfingaleysi og þyngdarleysi í
geimnum (9), tíðahvörf (10), árstíðabundnar
vítamín-D sveiflur (11) og Ca-gildi í sermi hjá
fárveiku fólki (12). Loks hefur komið í ljós að
hyperparathyreoidismus er mun algengari en
áður var talið (13, 14).
Sermisgildi Ca, Mg, og P, í heilbrigðum
íslendingum hafa ekki áður verið birt svo
okkur sé kunnugt, en rannsóknastofur í
efnameinafræði hafa stuðst við eigin mæl-
ingar smærri hópa eða erlend gildi (15). Við
Frá Rannsókn 6, Rannsóknadeild Landspítalans, Tilraunastöð
Háskólans að Keldum og Svæfingadeild Landspítalans. Barst
ritstjórn 06/04/1985. Samþykkt og sent í prentsmiðju 24/05/-
1985.
birtum því hér niðurstöður úr sermismæl-
ingum Ca, Mg og P*.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Blóðsýni 108 íslendinga (53ja kvenna og 55
karla) á aldrinum 18-68 ára voru tekin til
mælinga. Voru þau hin sömu og áður hefur
verið lýst við kalíum og natríum mælingar
(16) og voru niðurstöður úr öllum 108 sýnum
teknar með, en tvær konur tóku getnaðarvarn-
arpilluna og tveir tóku þvagræsilyf, ein
lanoxid. Sýni þessi voru tekin í nóvember og
fólkið var ekki fastandi.
Sýni voru geymd við -20°C þar til Ca og
Mg voru mæld tveimur mánuðum eftir
blóðtöku, Pi rúmu ári síðar. Við Ca- og Mg-
mælingarnar á Keldum var notaður litrófs-
eindagleypnimælir (atomic absorption spec-
trophotometer) frá Perkin Elmer Inc. af
gerðinni 305-B með air-acetylene loga.
Staðlar voru frá Merk (Titrisol), sýni voru
þynnt 1:75 með 0.25% lanthanum chloride.
Sýnin voru öll mæld í sömu lotunni ásamt
sama »seronorm« (aðkeypt gæðastýring-
arsýni með þekktri þéttni mælingarefna
(analytes), Nygárd A/S, Noregi) sýninu 10
sinnum.
Pi var mældur með aðferð Daly og Ertings-
hausen (17) (óafoxaður phosphomolybdate
complex mældur við 340 nm) á Multistat III
centrifugal analyzer (Instrumentation Labo-
ratories). Hlutvik (coefficient of variation)
aðferðarinnar milli lota (inter-assay) var
3.40%, en sjö mælingar sama sýnis í sömu
lotu sýndu 0.85% hlutvik innan lotunnar
(inter-assay variation). Notaður var heima-
tilbúinn staðall en »Precipath U« (aðkeypt
gæðastýringarsermi Boehringer Mannheim
GmbH) var notað til að meta nákvæmni.
Uppgefin gildi fyrir Precipath U höfðu verið
mæld á SMA (Technicon) og með hand-
aðferð, sem notar molybdenum blátt efna-
hvarfið. Hvorug aðferðin var sambærileg við
okkar mælingu og gildinu úr SMA því breytt