Læknablaðið - 15.09.1985, Side 26

234
LÆKNABLAÐIÐ
Röðun höfunda
Gerum nú ráð fyrir, að ljóst sé, hverjir geti
talist höfundar greinar. Hvernig er þeim nú
raðað?
1) Höfundar, sem settir eru í stafrófsröð,
ættu allir að hafa lagt jafnt af mörkum til
verksins.
2) Sá, sem fyrstur er nefndur endranær, ætti
að hafa dregið þyngsta hlassið. Hinum er
þá raðað í samræmi við framlag hvers og
eins.
3) Þegar tveir eru saman um grein, er hugsan-
legt, að annar hafi unnið meira að undir-
búningi, enhinnátt meiri þáttíþví, að setja
efnið saman.
4) Séu höfundar tveir, má vera, að sá reynd-
ari taki annað sætið, vegna þess hversu
miklu það getur varðað hinn, að fá nafn
sitt skráð á þennan hátt. Verði framhald á
samstarfi, geta höfundar skipt um sæti á
næstu grein.
5) Oft er nafn forstöðumanns deildar/stofn-
unar skráð síðast á lista, þar sem höfundar
eru margir og framlag hvers og eins svipað
að vöxtum.
6) Varði birting greinar viðurkenningu af
einhverju tagi, t.d. sérfræðiviðurkenn-
ingu, skal nafn þess, sem eftir slíku leitar,
vera fremst, enda sé viðkomandi aðal-
höfundur greinarinnar.
Viðhorf ritstjóra
Nú má spyrja: Hvað kemur það ritstjóra
læknatimarits við, hvort höfundar eru taldir
tveir eða tuttugu, þrír eða þrjátíu?
Svar mitt er það, að ritstjórum ber að
standa vörð um höfundarhugtakið. Að því er
sótt, vegna þess að frami lækna er undir því
kominn, að þeir fái nafn sitt á greinar.
Hérlendis gildir í ríkari mæli en áður var, það
sem menn hafa lengi haft fyrir satt í út-
löndum: Kunngera eða hverfa — Publish or
perish. Inn í þessa samkeppni blandast svo
m.a. það, sem Povl Riis hefir nefnt »viden-
skablig vanitas« (4).
Alþjóðanefnd ritstjóra Iæknatímarita, svo-
nefndur Vancouverhópur, hefir rætt höf-
undarhugtakið (5) og í þeim umræðum hafa
komið fram nokkrar grunnreglur:
Ætlunin er, að gefa höfundarhugtakinu þá
merkingu, sem það upphaflega hafði, það er
að sá telst höfundur, sem bæði hefir tekið
virkan þátt í að móta greinina og átt hefir aðild
að þeirri vinnu, sem á undan fór, allt frá fyrstu
hugmyndum að meðferð niðurstaðna og
túlkun þeirra. Sérhæft framlag á rannsókna-
stofum, ráðgjöf eingöngu, stjórnunarábyrgð
á stofnun, »eignaraðild« að klínískum
gögnum o.s.frv. er ekki nægjanlegt til þess
að réttlæta, að viðkomandi verði talinn með-
höfundur (5).
Nöfn þeirra, sem hafa lagt verulega af
mörkum til vísindaverks, en uppfylla ekki
þær kröfur, sem gerðar eru til þeirra, sem
talist geta höfundar, er rétt að skrá í greinar-
lok (þakkir). Þar eru skráðir samstarfsmenn
og ráðgjafar og þess getið hvað hver og einn
hefir lagt af mörkum (5).
Höfundarhugtakið
Á fundi Vancouverhópsins í júní sl. var
samþykkt skilgreining á höfundi að því er veit
að læknatímaritum (6):
Þar kemur fyrst fyrir, að allir höfundar
verða að hafa tekið nægjanlegan þátt, tilþess
að geta opinberlega borið ábyrgð á innihaldi
greinar.
Slík þátttaka verður að fela í sér:
a) Hugmynd eða skipulagningu (rann-
sóknar/könnunar; úrvinnslu og túlkun
gagna; eða hvort tveggja,)
b) ritun greinar/endurritun hennar að því er
varðar rökfærzlu í efnismeðferð og
c) endanlega samþykkt þeirrar gerðar, sem
fer til útgáfu.
Söfnun gagna og samþykkt útgáfugerðar
handrits réttlætir ekki að viðkomandi sé
talinn meðhöfundur (6).
Alla þættina þrjá (a, b, c) verður að vera
hægt að heimfæra á að minnsta kosti einn
höfund.
Ljóst er, að þessi þrönga skilgreining getur
leitt til fækkunar nafna á greinum. Á hinn
bóginn gæti það jafnframt leitt til þess, að
greinum fjölgaði og það aftur leitt til harðn-
andi samkeppni um það rými, sem tiltækt er í
læknatímaritum.
En einn hlut í einu: Reglur þær, sem lýst
hefir verið, munu taka gildi á næsta ári eða þar
næsta, að því er varðar tímarit, sem tekið hafa
upp Vancouverkerfið og Læknablaðið er eitt
þeirra. öb.