Læknablaðið - 15.09.1985, Blaðsíða 56

246
LÆKNABLAÐIÐ 1985;71:246-48.
Guðmundur Vikar Einarsson', Þórir Njálsson', Ólafur Eyjólfsson2,
Hallgrímur Benediktsson2
ONCOCYTOMA RENIS
INNGANGUR
Oncocytoma er þekjuæxli, sem hefur verið
lýst í nokkrum líffærum og sérstaklega í
kirtlum eins og skjald-, kalk- og munnvatns-
kirtlum (1). Oncocytomata voru fyrst greind í
nýrum fyrir um það bil áratug (1) og við
afturskyggnar rannsóknir hefur komið í ljós,
að þessi æxli hafa alltaf verið ákveðinn hluti
nýrnaæxla (1).
Uppruni þessara æxla er frá efri nýrna-
píplum. Vanalega er æxlið hringlaga, gult —
brúnt og oft með öri í miðju (1) (mynd 1).
Frumurnar einkennast af fjölda kyndikorna
(mitochondria), sem gera frymið mjög korn-
ótt. Kjarnaskiptingar (mitosur) eru nær engar
(mynd 2).
Við lýsum fyrsta greinda tilfellinu á íslandi.
SJÚKRASAGA
Sjúklingur er hálfáttræð kona, sem hefur verið til
reglulegs eftirlits á göngudeild Krabbameinsdeildar
Landspítalans í fimm ár.
Árið 1979 var greint cystadenocarcinoma papilliferum
serosa í eggjastokk. Báðir eggjastokkar voru fjarlægðir
og gefin geilsameðferð á eftir. Engin þekkt meinvörp.
Við eftirlit árið 1983 kvartaði sjúklingur um tíð
þvaglát, tæmingarörðugleika og væga kviðverki.
Við skoðun þá var kviður nær eymslalaus og enga
fyrirferð að finna. Engin bankeymsli voru yfir nýrum.
Blóðpróf, smásjárskoðun á þvagi og ræktun voru eðlileg.
Lungnamynd var eðlileg. Nýrnamynd með skuggaefni
(urografia) sýndi hliðrun á neðri hluta nýrans út á við.
Ömun sýndi vel afmarkað, þétt æxli í eða miðlægt við
nýrað u.þ.b. 4 sentímetra i þvermál. Tölvusneiðmyndir af
nýrum sýndu hnöttótt æxli, 4 sentímetra í þvermál, með
lítilli kölkun í miðjunni (mynd 3).
Nýrnaæðarannsókn leiddi í ljós vel afmarkað, hnöttótt
æxli miðlægt í nýranu (mynd 4). Slagæðar voru strekktar
í kringum æxlið. Gefið var adrenalín í nýrnaslagæð og
ekki greindust æxlisæðar. Beina- og lifrar-ísótópaskönn
voru eðlileg.
Nýrað var fjarlægt og þegar það var skorið upp kom í
ljós gul-brúnleitt æxli á fyrrgreindum stað með kalki í og
örvef í miðju æxlisins. Vefjagreining: Oncocytoma renis.
Engin meinvörp í aðlægum eitlum.
Sjúklingi heilsaðist vel eftir aðgerð og ári seinna var
hún við góða líðan og án þekktra meinvarpa.
Frá Landspítalanum, 'handlæknisdeild, 2röntgendeild og JRann-
sóknastofu Háskólans í meinafræði. Barst ritstjórn 05/07/1985
og sent í prentsmiðju.
UMRÆÐA
Oncocytoma er sjaldgæft æxli í nýra. Eftir að
oncocytomata í nýrum fóru að greinast á
síðasta áratug hafa verið gerðar afturskyggn-
ar rannsóknir, aftur til ársins 1950 og í Ijós
hefur komið, að þessi æxli eru til staðar í
u.þ.b. 5% tilvika, þar sem æxlin höfðu áður
verið greind sem nýrnafrumukrabbamein (re-
nal cell adenocarcinoma) (1-4).
í okkar tilviki er skýrt frá oncocytoma í
nýra, sem er það fyrsta, sem greint er á íslandi.
Er oncocytoma renis Hlkynja œxli?
Tilvik eru ekki þekkt, þar sem sjúklingar hafa
dáið vegna oncocytoma renis (1). Samt sem
áður verður að hafa það í huga, að annarrar
gráðu oncocytomata, sem hafa væga marg-
breytni-kjarna að þvi er varðar stærð og lögun
o.s.frv. (nuclear pleomorphism), eru í tengsl-
um við illkynja ástand (4) og að örsmásæ
bygging þeirra (ultrastructure) bendir til þess,
að oncocytomata eigi uppruna sinn í frumum
efri nýrnapípla, eins og nýrnafrumukrabba-
mein (3, 5). í þriðja lagi eru til frásagnir af
oncocytoma renis báðum megin og á mörgum
stöðum samtímis (1, 6). í fjórða lagi hefur
verið lýst oncocytomata í öðru nýranu og
nýrnafrumukrabbameini i hinu. Gæti það
bent til þess, að þessi æxli gætu verið forstig
krabbameina (1).
Töluvert hefur verið ritað um hugsanlega
greiningu fyrir aðgerð og hvort slíkt myndi
breyta meðferð. Þetta tengist einnig því, sem
rætt var um hér að ofan, hvort oncocytomata
séu illkynja.
ísótópa-skönn með 99mTc-glúkoheptónati
og 13lI-ortójódóhippurati hafa ekki gert
mönnum kleift að gera greinarmun á oncocy-
toma og nýrnafrumukrabbameini (7). Ómun
og tölvusneiðmyndir sýna þétt (solid) æxli og
þar verður ekki gerður greinarmunur á nýrna-
frumukrabbameini og oncocytoma (7, 8).-
Nýrnaæðamyndir sýna oft »hjólgjarðar«—
einkenni með slagæðum og bláæðum um-
hverfis, sem svo ganga inn að miðju (radialt).-