Læknablaðið - 15.01.1986, Side 19

LÆKNABLAÐIÐ
11
kannaði tíðni legbresta í öllum fæðingum í
Svíþjóð árin 1956-1961 og reyndist einn leg-
brestur vera á hverjar 5156 fæðingar (9).
í þess.u yfirliti um legbrest er athyglisvert að
höfundar rákust aðeins á tvö tilfelli ófullkom-
ins legbrests við endurtekna keisaraskurði,
sem ekki voru teknir með í úrvinnslu. Árið
1984 birtist grein í The Journal of Reproducti-
ve Medicine, sem fjallar um fæðingar kvenna,
sem höfðu áður fætt með keisaraskurði. Þar
kom í ljós að við 528 endurtekna keisara-
skurði var tíðni á örgliðnunum 3,7%, og í
hópi kvenna, sem reyndu fæðingu, var tíðni
örgliðnana eftir fæðingu 1,9% (10). Greinar-
höfundar skýrðu þennan mun á tíðni ör-
gliðnana með því, að nákvæmari skoðun
hefði verið á örum í legi kvenna, sem fóru
í endurtekinn keisaraskurð.
Þessar niðurstöður styðja þá hugmynd
höfunda, að örgliðnanir, sem í ljós koma við
endurtekna keisaraskurði, séu ekki skráðar í
öllum tilvikum hér á landi (sem ófullkominn
legbrestur), ef höfð er í huga tíðni keisara-
skurða (10-15% fæðinga).
Tíðni örgliðnunar í legi kvenna, sem áður
hafa fætt með »klassískum« keisaraskurði, er
talin vera 5-14% (10, 11). Það er einkennandi
fyrir þessi ör í leginu, að þau geta brostið án
undangenginna hriða. Talið er að um 2,2%
bresti, áður en hríðir hefjast og horfur móður
og barns við legbrest eftir »klassískan« keis-
araskurð eru mjög slæmar og mun verri en eft-
ir venjulegan keisaraskurð í neðri hluta legs-
ins (8, 11). Af sex legbrestum eftir »klassísk-
an« keisaraskurð komu þrír þeirra fyrir án
fyrirvaraeinkenna og án þess að hríðir væru
hafnar í 35.-36. viku meðgöngu. Ör eftir
venjulegan þverskurð í neðri hluta legsins
(isthmus uteri), brestay firleitt ekki nema i fæð-
ingu (10). Tíðni fullkomins legbrests í fæðingu
þegar áður hefur verið gerður þverskurður
íneðrihlutalegs, erábilinu0,6-0,7% (12, 13).
Leg frumbyrju brestur yfirleitt ekki í fæð-
ingu (7, 11), nema til komi aðrir þættir,
aðgerðir og/eða áverkar t.d. þegar reynd er
hríðarörvun með lyfjum og fyrir liggur ósam-
ræmi milli grindar og fósturs (7, 8, 11). Þegar
legbrestur verður í áður heilu legi, verður
hann yfirleitt í neðri hluta legsins (isthmus
uteri), sem bilar vegna ofþenslu og þynningar
(7, 8). Af þeimsexlegbrestum, sem komu fyrir
eftir »klassiskan« keisaraskurð í þessari at-
hugun, létust fjögur af sexbörnum ogein kon-
an vegna lostsástands. Aftur á móti lifðu
bæði móðir og barn af þá tvo legbresti, sem
urðu eftir áður gerðan þverskurð í leg.
Á síðasta áratug hefur færst mjög í vöxt að
reyna fæðingu þótt áður hafi verið gerður
keisaraskurður við fyrri fæðingar. Fram til
ársins 1974 var það almenn regla í Bandaríkj-
unum að gera keisaraskurð í síðari fæðingu,
hafi áður verið gerður keisaraskurður og var
það gert í 99% tilvika samkvæmt athugun þá
(13). Á síðasta áratug hefur þróun verið í þá
átt að reyna fæðingu, ef ekki liggja fyrir þeir
þættir, sem kölluðu á keisaraskurð í fyrri
fæðingu, svo sem grindarþrengsli, þverlega
eða annað. Um það bil 60-80% þeirra kvenna,
sem áður hafa farið í keisaraskurð, eiga
samkvæmt því að geta fætt eðlilega í næstu
meðgöngu (10, 11). Hætta á legbresti, ef
gamalt ör er í neðra hluta legsins, hefur verið
metin í stórum uppgjörum innan við 1% (12,
13, 14).
Legbrestir af flokki 2 (ruptura traumatica)
urðu 10 samtals (47,6%) og voru þeir tengdir
ytri áverkum við aðgerðir í erfiðum fæð-
ingum. Athygli vekur, að í sjö af 10 tilvikum
var notkun oxytocin meðverkandi þáttur eða
orsök. Af þessum 10 legbrestum var um að
ræða fjórar gangsetningar með oxytocingjöf
og í þrem tilvikum var oxytocin notað til að
örva hríðir.
Notkun oxytocins er varasöm og jafnvel
hættuleg þegar um er að ræða miklar fjölbyrj-
ur (5 eða fleiri fæðingar). Awais og Lebherz
fundu fjóra legbresti í 199 gangsetningum
mikilla fjölbyrja eða 2%, en engan legbrest í
383 gangsetningum kvenna, sem fætt höfðu
0-4 börn (15). Legbrestir meðal kvenna, sem
áður hafa fætt sjö börn eða fleiri er 1,3% án
notkunar oxytocins, samanborið við 1,1%
hjá konum, sem fætt hafa færri börn en sex
(16). Áhrif oxytocins sem aðal orsakar eða
meðverkandi orsakaþáttar er tíunduð í flest-
um uppgjörum um legbresti, og var notkun
þess tengd 33% legbresta á íslandi á þessu 33
ára tímabili. Sambærilegar tölur annarra
greinarhöfunda eru 40-42% (5, 7) og eiga
þessar tölur við um þær konur, sem fá
legbrest, en hafaekki ör í leginu. Oftast virðist
oxytocinörvun hafa verið beitt á röngum
forsendum, þ.e.a.s. við aðstæður sem stuðlað
geta að legbresti, svo sem misræmi milli
grindar og fósturs (7). Sjálfkrafa legbrestir
(flokkur 3) voru þrír. Þessi tegund legbrests er
oftast tengd háum aldri mæðra, mörgum fyrri
fæðingum, rangri fósturstöðu eða þegar