Læknablaðið - 15.01.1986, Blaðsíða 20

12
LÆKNABLAÐIÐ
misræmi var milli grindar og fósturs, sem ekki
. var greint og meðhöndlað (7, 12). Yfirleitt eru
sjálfkrafa legbrestir lágt hlutfall í uppgjörum
frá Vesturlöndum, en meðal þróunarþjóða er
hlutfall þeirra hærra eða allt að 92% legbresta
(2).
Mæðradauði var 9,5%. Tvær konur létust
vegna blæðinga og losts. Bæði tilfellin komu
fyrir á upphafsárum athugunarinnar, þ.e.
1950 og 1952. Má telja víst, að orsök þeirra sé
að miklu leyti því að kenna, að ekki var til sú
aðstaða, sem nú er fyrir hendi varðandi blóð-
og vökvagjöf og meðhöndlun losts. Sambæri-
legar tölur um mæðradauða við legbresti
erlendis eru 2,7% (3), 7,6% (2), 15,2% (5),
12% (17), 17,4% (6)og 18% (9). í uppgjörifrá
Úganda var mæðradauði 32,9% fyrir tímabil-
ið 1966-1980 (1).
Barnadauði var hár í þessu uppgjöri, 66,6%
eða 14 börn af 21 létust. Sjö börn voru lifandi
fædd og heilbrigð eða 33,3%. Sambærilegar
tölur um barnadauða i erlendum athugunum
eru 56% (5), 68% (9), 36,3% (7) og í Nígeríu
100% (2).
MEÐFERÐ
Leg var fjarlægt í 12 tilfellum en í 8 tilfellum
var legbrestur saumaður saman.
Almennt fer meðferð eftir aðstæðum á
hverjum stað, ástandi sjúklings, stærð og
staðsetningu rifunnar í leginu. Aðalatriði í
meðferð eru rétt og skjót viðbrögð.
Meðhöndla þarf þegar í stað lostástand með
viðeigandi vökvameðferð. Ef legbresturinn er
bundinn við neðri hluta legs (isthmus uteri)
má sauma brúnirnar saman, en að öðrum
kosti telja flestir heppilegra að taka leg að
hluta eða fjarlægja alveg, ef ástand sjúklings
leyfir (5, 6, 7). Einstaka höfundar mæla þó
fremur með því að sauma legbresti saman, t.d.
Groen (2), en í hans uppgjöri var í 89,9%
tilvika saumaður saman legbrestur en í 10,1%
tilvika þurfti þó að taka legið vegna mjög
stórra rifa. Ávinningurinn við að sauma
saman legbresti felst í því að aðgerð er
fljótlegri og hefur minna blóðtap í för með sér
en fullkomið brottnám legs, því skjót meðferö
er lífsnauðsyn. Talið er að brottnám legs við
meðhöndlun legbrests auki fremur á lost-
áhættu fyrir móðurina.
EINKENNI
Talið er að hin klassísku einkenni legbrests,
sem lýst er í fagbókum, þ.e. sótt fellur niður,
skyndilegir kviðverkir, breyting verði á
útlínum legs ásamt losti, sé ekki til staðar
nema í um 30% tilvika, en eitt aðal einkennið
er áframhaldandi blæðing eftir fæðingu.
Gerir þetta því greininguna erfiða, nema
læknar hafi möguleikann ofarlega í huga.
NIÐURSTÖÐUR
Rétt er að hafa sérstaka gjörgæslu og aðgát
við fæðingu mikilla fjölbyrja (fimm eða fleiri
fæðingar áður), ennfremur kvenna, sem
áður hafa fætt með keisaraskurði. Mikla
aðgæslu þarf að hafa i notkun hríðaörvandi
lyfja, svo sem oxytocins og hinna nýtilkomnu
prostaglandina, sem nota má til gangsetn-
inga. Aldrei ætti að örva hríðir hjá konu í
fæðingu, nema áður sé búið að útiloka
misræmi milli grindar og fósturs. Þreifa ætti
ávallt innan frá leg þeirra kvenna, sem fæða
án aðgerðar en hafa áður fætt með keisara-
skurði, og kanna ástand örsins í neðri hluta
legs strax að lokinni fæðingu (10, 17). Vaginal
fæðingu ætti aldrei að reyna hjá konum, sem
áður hafa fætt með »klassiskum« keisara-
skurði. Ef ekki er vitað með hvaða aðferð
fyrri keisaraskurður var gerður er nauðsyn-
legt að fá læknabréf eða hringja á þann stað
þar sem keisaraskurðurinn var framkvæmdur
og fá upplýsingar um hvort um hafi verið að
ræða »klassiskan« keisaraskurð eða þver-
skurð i isthmus uteri, áður en ákvörðun er
tekin um hvort konan eigi að reyna fæðingu.
Hafa ætti hugfast að koma má í veg fyrir
legbrest með góðu mæðraeftirliti og réttri
meðferð. Þessi sjúkdómsmynd þarf því aldrei
að koma fyrir.
SUMMARY
A retroscpective study was done on complete uterine
rupture in lceland during 1950-1982. Twenty one cases
fulfilled the criteria for diagnosis of complete uterine
rupture. Total deliveries were 147.843, which gives a rate
of one uterine rupture for every 7040 deliveries. Mean age
was 33.3 years (22-44)andaverageparity was3.2(1-9). In
eight cases (38.1%) the rupture was through a previous
Caesarean section scar and in six the rupture occurred in
an old classical Caesarean section scar. Traumatic
ruptures were 47.6% and spontaneus ruptures 14.3% of
cases. Oxytocin use was associated with 70% of the
traumatic ruptures.
Perinatal mortality was 66.7% (14/21) which included
threemalformed fetuses. 33.3% (7/21) werelivebornand
suffered no morbidity. Maternal mortality rate was 9.5%
(2/21). Management was by hysterectomy in 57.1%
(18/21) and in 38% (8/21) the rupture was repaired. In
one case packing and suturing was tried without success