Læknablaðið - 15.01.1986, Side 45

LÆKNABLAÐIÐ 1986; 72: 23-4
23
Kristján Baldvinsson
MINNIKVENNA
Flutt í lokahófi Læknaþings 1985
Veizlustjóri, góðir félagar, yndislegu konur.
Það hefur orðið hlutskipti mitt í kvöld að tala
fyrir minni kvenna. Mér er það bæði ljúft og
skylt. Hvaða umræðuefni er skemmtilegra en
þessi betri helmingur mannskepnunnar, sem
við höfum aldrei skilið til fulls, þrátt fyrir
árþúsunda náin kynni.
»Konan er líka maður«, sagði Laufey
Valdimarsdóttir eitt sinn. Þetta hefur oft
viljað gleymast í heimi karlmannanna. Ann-
ars vegar höfum við þrælkað konuna og
kúgað og talið okkur ofjarla hennar, líkam-
lega og andlega. Allt þetta hefur konan þolað
okkur vegna ástar og eðlislægrar vitundar um
hlutverk sitt í lífinu.
»Þú talar eins og fávís kona«, hefur
hljómað um aldaraðir. »Konur skulu þegja á
samkomum«, áleit Páll postuli. Kannski hafa
þær gert það, en eitt er víst, þær hafa talað
bæði fyrir og eftir samkomur og sagt körl-
unum, hvað þeir skyldu segja.
Karlmenn hafa aldrei áttað sig á konunni;
þeim er hún óþrjótandi ráðgáta.
Konan hugsar með hjartanu og lýtur engum
öðrum lögmálum. Heili konunnar er þriðj-
ungi minni að rúmtaki en heili mannsins, en
þetta virðist ekkert há henni. Minni hennar er
frábært. Kona fer í samkvæmi. Tíu árum
síðar getur hún lýst hverju smáatriði í
klæðnaði og greiðslu annarra viðstaddra
kvenna. Fari eiginmaðurinn yfir strikið í eitt
skipti af þúsund eða blikki aðra konu, man
hún það ævilangt og sér einnig um að hressa
upp á minni eiginmannsins.
Rökvísi konunnar er frábær. Þegar elsk-
hugi yfirstéttarkonu á 18. öld kom að henni í
faðmi annars manns, réðst hann harðlega að
henni. Konan grét og sagði: »Þú elskar mig
ekki lengur. Þú trúir betur þvi, sem þú sérð, en
mér.« Slíkt getur enginn sagt, nema kona.
Konan þarfnast ástar, hún má aldrei verða
okkur sjálfsagður hlutur eða vani. Hina
útvöldu á maður ekki bara að elska, heldur
segja henni þúsund sinnum, að maður geri
það.
Frakkar kunna enn þessa list. Dönsk vin-
kona okkar hjónanna fór fyrir mörgum árum
með systur sinni til Parísar í eigin bíl.
Umferðin í París er hörð; stúlkan drap á
bílnum á krossgötum og kom honum ekki í
gang. Þar varð öngþveiti. Bílar flautuðu og
lögregluþjónn snaraðist að stúlkunni með
miklum orðaflaumi og þjósti. Stúlkan fór að
hágráta. Þá sagði lögregluþjónninn allt í einu:
»Moment, madamoiselle«, snaraðist til
blómasala á gangstéttinni, keypti blóm og
færði stúlkunni. Þetta var mjög galant.
Ég hefi reyndar dálítið aðra sögu að segja af
frönsku kvenfólki. Ég kom til Parísar sem
ungur stúdent og fór með norskum félaga
minum í leikhús. Við vorum auralitlir og
keyptum ódýrustu sæti uppi undir þaki. Fata-
geymslukona tók við yfirhöfnum okkar,
horfði stíft á okkur og rétti fram hendi til
merkis um að við ættum að gefa þjórfé. Við
létum sem við sæjum þetta ekki, enda aura-
lausir, og fórum til sætis, en kerlingin elti okk-
ur alla leið inn og gargaði á þjórfé. Allir leik-
húsgestir störðu á okkur, þessa útlendu nirfla,
allir hlógu og við nærri sukkum niður úr
gólfinu af skömm. Grimm getur konan verið.
Séra Matthías Jochumsson sagði eitt sinn í
ræðu, að konan væri »kryddið í lífsins
plokkfiski«, og er mikið til í því. En hún er
miklu meira.
Tilvera okkar á öllum a/dursskeiðum er háð
konunni og ást hennar. Ég vil sérstaklega
minnast konunnar sem móður og eiginkonu.
Líf okkar kviknar í kviði konunnar, sem
ungbörn erum við bornir á konuhöndum,
fyrstu sporin á lífsleiðinni erum við studdir
konuhöndum. Við getum allir tekið undir
með Davíð Stefánssyni, þegar hann minnist
móður, »sem mildast átti hjartað og þyngstu
störfin vann, og fórnaði þér kröftum og
fegurð æsku sinnar, og fræddi þig um lífið og
gerði úr þér mann.«
Hlutverk móðurinnar er það mesta sem
finnst á þessari jörð. Svo að notað sé