Læknablaðið - 15.11.1986, Síða 6

288
LÆKNABLAÐIÐ
krabbamein og 14 af 85 konum (16,5%). Samtals
voru þetta 20 af 105 sjúklingum eða (19%).
Við nánari athugun sjúklinga með krabbamein
kom i ljós, að níu höfðu leitað læknis vegna
óskyldra einkenna, en hnútur fundist við almenna
skoðun. Vitað var um hnút hjá sjö sjúklingum í
tvo til tólf mánuði. Einn sjúklingur kom vegna
stækkunar á hnút, sem fylgst hafði verið með í
tvö ár. Hæsi var aðalkvörtun eins sjúklings.
Óljóst var af sjúkrasögu tveggja sjúklinga hvað
hafði leitt til rannsóknar á skjaldkirtli.
Vefjagreining: Af krabbameinsæxlum voru 16
með totumyndun (carcinoma papilliferum), tvö
skjaldbúsmein (carcinoma folliculare), eitt
villivaxtarmein (carcinoma anaplasticum) og eitt
eitlamein (lymphoma).
Aðgerðir vegna krabbameins í skjaldkirtli. Stakir
hnútar í skjaldkirtli voru meðhöndlaðir með
skjaldblaðsnámi (lobectomy) og eiðisnámi
(isthmectomy) og ef frystiskurðarsvar sýndi
krabbamein þá var oftast gert helftarnám
skjaldblaðs (hemi-lobectomy) á þeim kirtilhluta,
sem eftir var eða aðgerðinni var lokið sem
skjaldkirtilbrottnámi (thyroidectomia totalis).
Brottnám svæðiseitla (radical neck) var gert á
fjórum sjúklingum, þar af á tveim um leið og
skjaldkirtilsaðgerð var gerð. Vefjagreining hjá
þeim sex sjúklingum sem gengust undir brottnám
kirtilsins (thyroidectomia totalis) var: Tveir voru
með skjaldbúsmein (carcinoma folliculare), annar
var með totumein á mörgum stöðum samtímis
(carcinoma multifocale), sá fjórði var með
totumein í eitlingabólgu (carcinoma papilliferum
in thyroiditis lymphomatosa) og enn annar var
með totu- og skjaldbúsmein (carcinoma
papilliferum og folliculare). Sá síðastnefndi var
með raddbandalömun við skoðun fyrir aðgerð,
og reyndist æxlið vaxið inn í afturhvarfstaug
(nervus laryngeus recurrens). Frystiskurðarsvar
hjá einum sjúklingi var að um bandvefshersli var
að ræða (fibrosis), en lokaskoðun leiddi í Ijós
totumein (carcinoma papilliferum), og var
sjúklingurinn þvi kallaður inn aftur og gert
brottnám kirtilsins. í þessu síðara sýni fannst
einnig totumein. Þetta reyndist því carcinoma
multifocale.
Eftir aðgerð voru allir sjúklingar, sem höfðu
verið með krabbamein settir á skildisvaka til þess
að hindra áhrif skjaldkirtilskveikju (thyroid
stimulating hormone).
Afdrif. Ekki var gerð sérstök tilraun til að athuga
hvernig sjúklingum reiddi af, þó er vitað að þrír
dóu af völdum krabbameins í skjaldkirtli. (Einn
var með carcinoma anaplasticum, einn var með
carinoma papilliferum og folliculare og einn
carcinoma papilliferum, sem var vaxið gegnum
hýðið).
Dvalartími á sjúkrahúsi eftir skurðaðgerð var
2-19 dagar, meðallegudagafjöldi var fimm dagar.
Ekki var alltaf gerð raddbandaspeglun fyrir og
eftir aðgerð og hjá nokkrum eingöngu eftir
aðgerð ef ástæða þótti til. Auk sjúklingsins, sem
var með raddbandalömun fyrir aðgerð reyndust
þrír aðrir sjúklingar vera með raddbandalömun
við skoðun eftir aðgerð. Aðgerð og vefjagreining
hjá þessum þrem sjúklingum var:
Skjaldkirtilsbrottnám vegna krabbameins á
mörgum stöðum í kirtlinum, skjaldblaðsnám
vegna langvarandi bólgu með netjuherzli og
skjaldblaðsnám vegna skjaldkirtilsbólgu.
Við síðara eftirlit var raddbandaspeglun eðlileg
hjá einum þessara sjúklinga en tveir voru enn með
lömun þó einkenni væru að þeirra áliti horfin;
heilbrigða raddbandið færist yfir miðlínu. Tveir
af 105 sjúklingum eru því með varanlegan skaða á
afturhvarfstaug. En sé tekið tillit til að hjá sex
sjúklingum var gert skjaldkirtilsbrottnám og því
báðar taugar í hættu eru þetta tvær af 111 taugum
(1,8%).
Blóðkalk var mælt eftir aðgerð ef einkenni gáfu
ástæðu til. Einn sjúklingur þurfti meðferð vegna
Iágs blóðkalks og var á slíkri meðferð er hann fór
til langdvalar erlendis og því ekki vitað hve lengi
hann þurfti meðferð.
UMRÆÐA
Ábendingar um aðgerðir á skjaldkirtli eru einkum
erfiðleikar við að útiloka á annan hátt að hnútur
sé illkynja. Ráðgjöf um aðgerð styðst oft við
tölulegar líkur á að stakur hnútur sé illkynja og
oftast er stuðst við erlendar rannsóknir.
Skjaldkirtill íslendinga er nokkuð sérstakur og
því ekki endilega víst að erlendar niðurstöður eigi
við íslendinga.
Rannsóknir Júlíusar Sigurjónssonar árið 1940
sýndu að skjaldkirtill íslendinga var óvenju lítill
(10-12 grömm) og innihélt mjög mikið joð á
hverja þyngdareiningu. Rannsóknir Ólafs
Bjarnasonar sýndu einnig að nýgengi
krabbameins í skjaldkirtli er hátt hjá íslendingum
eða 2,6 á 100.000 karla og 7,7 á 100.000 konur.
(7,8)
Með framangreindar tölur í huga mátti búast við
háum tíðnitölum krabbameins í stökum