Læknablaðið - 15.11.1986, Síða 18

LÆKNABLAÐIÐ
NABLAÐIÐ
THE ICELANDIC MEDICAL JOURNAL
m
Læknafélag íslands og
H Læknafélag Reykjavíkur
72. ÁRG. - NÓVEMBER 1986
MEÐFERÐ HÁÞRÝSTINGS -
BREYTT YIÐHORF
i.
Allmörg undanfarin ár hefur lyfjameðferð
háþrýstings verið í furðu föstum skorðum, ef
miðað er við þann fjölda lyfja, sem er á
boðstólum. Flestir sérfræðingar á þessu sviði hafa
verið sammála í stórum dráttum um eftirfarandi
stig meðferðar:
1. Meðferð er hafin með betablokkum eða
þíasíðum. Oft er yngri sjúklingum gefnir
betablokkar, en þeim eldri þíasíð.
2. Nægi meðferð ekki með öðrum lyfjaflokkum,
eru lyf af báðum gefin samtímis.
3. Fái sjúklingur ekki eðlilegan blóðþrýsting við
það, er æðavíkkandi lyfi bætt við, t.d.
hýdralasíni eða alfablokka, t.d. prasósíni.
sumir, að lyfin kunni að valda skyndidauða.
Rannsókn gerð í Bandaríkjunum nýlega leiddi í
ljós óeðlilega mikla dánartíðni meðal
háþrýstingssjúklinga, sem höfðu ST-T hækkanir
á hjartariti og tóku þíasíð. Loks er vitað að taka
þíasíða eykur kólesteról i sermi manna og eykur
þannig e.t.v. áhættu á kransæðasjúkdómi.
Betablokkar: Vægar hjáverkanir af betablokkum
eru algengar og hvimleiðar, þótt ekki geri þær
alltaf nauðsynlegt, að lyfjagjöf sé hætt. Flestar
eru alkunnar: Þreyta, slappleiki, kaldir útlimir,
miklar draumfarir, ofskynjanir og kafmæði.
Á hitt er að líta, að óyggjandi rannsóknir hafa
sýnt, að betablokkar draga úr dánartíðni
sjúklinga eftir vægt hjartadrep. Þetta gildir
a.m.k. um þá betablokka, sem ekki hafa eigin
aðrenerga verkun. Betablokkar draga úr
takttruflunum og virðast hafa lítil áhrif á
blóðfitu. Þetta hefur orðið til þess, að notkun
betablokka hefur aukist við háþrýstingi á kostnað
þvagræsilyfja. Vatnsleysanlegir blokkar (t.d.
atenólól) hafa nokkra fræðilega kosti umfram
fituleysanlega.
Hýdralasín og prasósín: Eins og kunnugt er, getur
hýdralasín valdið rauðum úlfum. Áður var talið,
að lítil hætta væri á slíku, ef dagskammtur væri
minni en 300 mg á dag. Nýlegar enskar
rannsóknir hafa sýnt, að rauðir úlfar geta hlotist
af talsvert minni skömmtum.
Aðalókostur prasósíns er brátt blóðþrýstingsfall,
eftir að lyfið er tekið í fyrsta sinn, eða eftir hlé á
lyfjatökunni. Þetta getur hæglega valdið aðsvifi
eða yfirliði, einkum ef sjúklingur þarf að fara á
fætur að næturlagi. Á hinn bóginn virðist
prasósín hafa jákvæð áhrif á blóðfitu, dregur úr
LDL kólestróli, en eykur HDL kólesteról.
Um eða yfir 95% sjúklinga fá eðlilegan
blóðþrýsting við þessa meðferð. Alvarlegar
hjáverkanir eru fátíðar og því sjaldan talið
nauðsynlegt að grípa til annarra lyfja, t.d.
meþýldópa eða gúaneþidíns.
Á síðustu árum hafa mönnum orðið æ ljósari
ýmsir vankantar og hugsanlegar úrbætur á þessari
forskrift, annars vegar ný vitneskja um
neikvæðar hliðar einstakra lyfja og hins vegar
tilurð nýrra og álitlegra lyfja. Lítum fyrst á
nokkra ókosti einstakra hefðbundinna lyfja.
Þíasíð: Rannsóknir, sem m.a. hafa verið gerðar á
göngudeild Landspítalans fyrir háþrýsting af
Jóhanni Ragnarssyni og fleirum, sýna, að
sjúklingum, sem taka þíasíð að staðaldri, er hætt
við hjartsláttartruflunum frá sleglum. Því óttast
II.
Merkustu lyfjaflokkar, sem fram hafa komið á
undanfömum árum við háþrýstingi, eru án efa
kalsíumblokkar og angíotensínblokkar.
Kalsíumblokkar: Nú eru á markaði hérlendis þrjú
lyf í þessum flokki: Verapamíl (Isoptin,
Geangin), nífedipín (Adalat) og díltíazem draga
einnig úr takttruflunum frá gáttum.
Kalsíumblokkar-lækka blóðþrýsting með því að
víkka slagæðar og draga úr fráfalli hjartans. Þeir
lækka blóðþrýsting því meira, sem hann er hærri
í upphafi. Nauðsynlegt er þó, að beita þeim með
gát. Varasamt er að gefa saman verapamíl og
betablokka vegna hættu á leiðslurofi á hjarta.
Hjáverkanir nífedipíns eru svipaðar og annarra
æðavíkkandi lyfja, höfuðverkur, roði í andliti og